Негізгі құралдар есебі

 

 

 

 

КӨРСЕТКІШТЕРДІҢ АТАУЫ	НК	ЕК	Түзету жазбалары		Түзетуден кейін
1	2	3	ДТ	КТ	5
1.Өнімді сату мен  қызмет     ұсынудан түскен  табыс	75 222 520	64 421 060			139 648 580
2. Топ ішіндегі  өнімді сату мен  қызмет  ұсынудан түскен табыс		60 000	60 000
3.Жалпы табыс	75 222 520	64 481 060			139 648 580
4. Сатылған өнім мен  ұсынылған қызметтердің өзіндік  құны	40 224 597	38 292 831			78 517 428
5. Топ ішіндегі сатылған  өнім мен ұсынылған қызметтердің  өзіндік құны		50 000		50 000
6. Жалпы табыс	34 997 923	26 112 8229			61 131 152
7. Кезең шығындары	668 957	809 308			1 478 265
8. Салық салуға дейінгі  пайда (залал)	34  328  966	25 318 921			32 969 256
9. Корпоративтік табыс  салығы бойынша шығындар	68 657	50 637			65 938
10.Салық салуға кейін пайда (залал)	34 260 309	2 526 884			32 903 318

 

Есептеу жолдары:

1. Сатылған өнім мен ұсынылған қызметтердің өзіндік құны жалпы табысы  = өнімді сату мен  қызмет ұсынудан түскен табыс жалпы табысы - Сатылған өнім мен ұсынылған қызметтердің өзіндік құны  
   негізгі компания

Негізгі компания:

75 222 520- 40 224 597 = 34 997 923

Еншілес компания:

64 421 060 – (38292631+ 50 000) = 260 782 29

Түзетуден кейін:

        139 648 580 – 78 517 428  = 61 131 152

2. Салық салуға дейінгі пайда (залал) = Сатылған өнім мен ұсынылған қызметтердің өзіндік құны жалпы табысы - Кезең шығындары

Негізгі компания:

     34 997 923 – 668 957 = 34 328 966

Еншілес компания:

    26 128 229 -809 308 = 25 318 921

Түзетуден кейін:

33 730 872 - 761 616 = 32 969 256

3. Корпоративтік табыс салығы бойынша шығындар = Салық салуға дейінгі пайда (залал) * 20%

Негізгі компания:

  34 328 966 * 20% = 68 657

     Еншілес  компания:

        25 318 921 * 20% =50 637

Түзетуден кейін:

32 969 256 * 20% = 65 938

4. Салық салуға кейін пайда (залал) = Салық салуға дейінгі пайда (залал) - Корпоративтік табыс салығы бойынша шығындар

Негізгі компания:

34 328 966- 68 657 = 34 260 309

Еншілес компания:

318 921- 50637= 25 268 284

Түзетуден кейін:

     32 969 256 -65938 = 32 903 31

 

«КазТрансОйл» АҚ тобының  ҚЕХС-ға сәйкес әзірленген

2008 жылға қатысты біріктірілген

БУХГАЛТЕРЛІК БАЛАНСЫ

                                                                                                                                                

АКТИВТЕР	НК	ЕК	Түзетілгенге дейін	Түзетілгеннен кейін
І. ҚЫСҚАМЕЗІМДІ АКТИВТЕР:
Ақшалай қаражаттар	22 573 424	14 409 368	22 573 424 + 14 409368	36 982 792
Қысқамерзімді қаржылық инвестициялар	2 869 086	33 878 600	2 8690862                                                                      + 33 878 600	36 747 686
Қысқамерзімді дебиторлық берешек	1 045 665	3 791 437	1 045 665 + 3 791437	48 371 02
Қорлар	3 265 760	6 320 884	3 265 760 + 6 320 884	9 586 644
Топ ішіндегі қорлар	10 222 410	8 236 850	10 222 410 + 8 236 850	18 459 260
Ағымдағы салықтық активтер	4 738 283	233 145	4 738 283 + 233 145	4 971 428
Өзге түрдег қысқамерзімді  активтер	4 602 532	4 761 471	4 602 532 + 4761 471	9 364 003
Қысқамерзімді активтердің  жиыны	49 317 160	71 631 755		120 948 915
ІІ. ҰЗАҚМЕРЗІМДІ АКТИВТЕР
Ұзақмерзімді дебиторлық берешек	99 920	2 799 920	99 920 + 2 799 920	2 899  840
Үлестік қатысу әдісімен есепке алынып отыратын инвестициялар	3 656 562	6 169 748	3 656 562 + 6 169 748	9 826 310
Негізгі құралдар		1 440 671		1 440 671
Материалдық емес активтер		45 049 585		45 049 585
Өзге түрдегі ұзақмерзімді активтер	209 435 532	158 932 271	209 435 532 + 158 932 271	368 367 794
Ұзақмерзімді активтердің  жиыны	225 494 585	214 392 795	225 494 585 + 214 392 795	3 844 426 856
Баланс (100-жол + 200-жол)	274 811 745	286 024 550		560 836 293
МІНДЕТТЕМЕЛЕР МЕН КАПИТАЛ
ІІІ.ҚЫСҚАМЕЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР
Қысқамерзімді қаржылық міндеттемелер	2 449 276	23 232 245	2 449 276 + 23 232 245	25 681 521
Салықтар бойынша міндеттемелер	1 205 903	561 922	1 205 903 + 561 922	1 767 825
Топ ішіндегі бойынша  міндеттемелер	256 148	90 353	256 148  + 90 353	346 501
Қысқамерзімді несиегерлік  берешек	7 673 838	8 505 904	7 673 838 + 8 505 904	16 179 742
Қысқамерзімді бағалау  міндеттемелері	1 667 194	2 333 048	1 667 194 + 2 333 048	4 000 242
Өзге түрдегі қысқамерзімді  міндеттемелер	13 999 116	12 589 393	13 999 116 + 12 589 393	26 588 509
Қысқамерзімді міндеттемелердің жиыны	27 251 475	47 312 865		74  564 340
ІV. ҰЗАҚМЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР
Ұзақмерзімді қаржылық міндеттемелер	48 984 283	52 660 901	48 984 283 + 52 660 901	101 645 184
Ұзақмерзімді несиегерлік  берешек	427 728	11 017 903	427 728 + 11 017 903	11 445 631
Ұзақмерзімді баға беру міндеттемелері	14 477 507	230 695	14 477 507 + 230 695	14 708 202
Ұзақмерзімді міндеттемелердің жиыны	63 889 518	63 909 499		127 799 017
V. КАПИТАЛ
Капитал	32 916 055	32 916 055	32 916 055 + 32 916 055	65 832 110
Резервтер	75 560 190	78 330 506	75 560 190 + 78 330 506	154 390 696
Үлестірілмеген пайда (өтелмеген залал)	75 194 507	63 055 625	75 194 507 + 63 055 625	138 250 132
Азшылықтың үлесі
КАПИТАЛДЫҢ ЖИЫНЫ	183 670 752	174 802 186		358 472 938
Баланс (300-жол + 400-жол + 500-жол)	274 811 745	286 024 550		560 836 295

 

 

Негізгі компания мен еншілес компаниялардың алынып тасталған түзету жазбалары

АКТИВТЕР	НК	ЕК	Түзету жазбалары		Түзетілгеннен кейін
			ДТ	КТ
І.ҚЫСҚАМЕЗІМДІ АКТИВТЕР:
Ақшалай қаражаттар	22 573 424	14 409 368			36 982 792
Қысқамерзімді қаржылық инвестициялар	2 869 086	33 878 600			36 747 686
Қысқамерзімді дебиторлық берешек	1 045 665	3 791 437			4 837 102
Қорлар	3 265 760	6 320 884			9 586 644
Топ ішіндегі қорлар				60 000 000
Ағымдағы салықтық активтер	4 738 283	233 145			4 971 428
Өзге түрдег қысқамерзімді активтер	4 602 532	4 761 471			9 364 003
Қысқамерзімді активтердің  жиыны	49 317 160	71 631 755			120 948 915
ІІ. ҰЗАҚМЕРЗІМДІ АКТИВТЕР
Ұзақмерзімді дебиторлық берешек	99 920	2 799 920			2 899 840
Үлестік қатысу әдісімен есепке алынып отыратын инвестициялар	3 656 562	6 169 748			9 826 310
Негізгі құралдар		1 440 671			1 440 671
Материалдық емес активтер	45 049 595				45 049 595
Өзге түрдегі ұзақмерзімді активтер	209 435 523	158 932 271			368 367 794
Ұзақмерзімді активтердің  жиыны	225 494 585	214 392 795			3 844 426 856
Баланс (100-жол + 200-жол)	274 811 745	286 024 550			560 836 295
МІНДЕТТЕМЕЛЕР МЕН КАПИТАЛ
ІІІ. ҚЫСҚАМЕЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР
Қысқамерзімді қаржылық міндеттемелер	2 449 276	23 232 245			25 681 521
Салықтар бойынша міндеттемелер	1 205 903	561 922			1 767 825
Топ ішіндегі бойынша  міндеттемелер	256 148	90 353			346 501
Қысқамерзімді несиегерлік  берешек	7 673 838	8 505 904			16 179 742
Қысқамерзімді бағалау  міндеттемелері	1 667194	2 333 048			4 000 242
Өзге түрдегі қысқамерзімді міндеттемелер	13 999 116	12 589 393			26 588 509
Қысқамерзімді міндеттемелердің жиыны	27 251 475	47 312 865			74 564 340
ІV.ҰЗАҚМЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР
Ұзақмерзімді қаржылық міндеттемелер	48 984 283	52 660 901			101 645 184
Ұзақмерзімді несиегерлік берешек	427 728	11 017 903			11 445 631
Ұзақмерзімді баға беру міндеттемелері	14 477 507	230 695			14 708 202
Ұзақ мерзімді міндеттемелердің жиыны	63 889 518	63 909 499			127 799 017
V. КАПИТАЛ
Капитал	32 916 055	32 916 055			65 832 110
Резервтер	75 560 190	78 830 506			154 390 696
Үлестірілмеген пайда	75 194 507	63 055 025			138 250 132
Азшылықтың үлесі
КАПИТАЛДЫҢ ЖИЫНЫ	183 670 752	174 802 186			358 472 938
Баланс (300-жол + 400-жол + 500-жол)	274 811 745	286 024 550			560 836 295

 

 

 

Қорытынды

Сонымен қорыта айтатын  болсақ, субъектідегі негізгі құралдар есебі ХҚЕС 16-шы «Негізгі құралдар» стандартына сәйкес ұйымдастырылады. Бұл стандарт меншік, шаруашылық жүргізу немесе жедел басқару құқығымен субъектіге қарайтын негізгі құралдар есебінің әдістемесін айқындайды.

Активті амортизациялау, ол пайдалану үшін қол жететіндей болған кезде, яғни актив орналасқан жер мен оның жай-күйі ұйым басшылығының ниетіне сәйкес оны пайдалануды  қамтамасыз ететін кезде басталады. Активті амортизациялау мына екі күннің ертерегі бойынша тоқтатылады: 5 IFRS сәйкес активті сату үшін арналған ретінде жіктеу (немесе оны сату үшін арналған деп жіктелген шығу тобына енгізу) күні және аталған активті тану тоқтатылған күн.

Негізгі құралдар олар ұзақ уақыт жұмыс істейтін материалдық - заттық құндылықтар ғимараттар, өткізгіш тетіктер машиналар, жабдықтар көлік құралдары, құрал - саймандар, өндірістік және шаруашылық мүлкі, жұмысқа пайдаланылатын жөне өнім беретін мал және басқалар. Шаруашылық қызметте пайдалануға арналған негізгі құралдарды. Қайта caтyға немесе ақшаға айналдыруға болмайды. Ақшалай бағаланған негізгі қорлар негізгі құралдар деп аталады. Олар бухгалтерлік есепте осы бағамен көрінеді және субьект балансында көрініс табады. Негізгі құралдар ұзақ уақыт бойы, көптеген өндіріс циклы барысында пайдаланылады, олар бірте - бірте тозады және өзінің қасиеті мен түрін сақтай отырып, өз құнын бірте - бірте жаңадан өндірілген өнімге аударады

Негізгі құралдар көптеген құралдар бойына пайдаланатын қасиетімен нысаның  сақтай отырып, жанама түрде тозады. Өзінің жолдан жасалған өнімге біртіндеп көшіреді

Айналым құралдары бір  ғана өндірістік процесте тұтынылады. өзінің құның жаңадан жасалған өнімге толықтай көшіріледі. Негізгі құралдар ғылыми негізделген жіктемесі алға қойған мақсатқа жету үшін маңызды шарт болып табылады

Еңбек заттары адам еңбек процесіеде еңбек құралдарының көмегімен әсер ететін заттар. Олар бір рет қана қатысады, толығымен тұтынылады және өзідернің құнын өнім құнына көшіредіБосалқы бөлшектер немесе сервистік қызмет көрсету әдетте босалқылар ретінде ескеріледі және пайдада немесе залалда оның пайдаланылуына қарай танылады. Алайда, ірі босалқы бөлшектер және резервтік жабдық, егер ұйым оларды бір кезеңнен астам мерзім ішінде пайдалануды ұйғарса, жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтар ретінде сыныпталады. Осы Стандарт тану бірлігін, яғни жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтар объектісі нені құрайтынына ұйғарым жасамайды. Осыған байланысты ұйымдағы нақты міндеттемелерді тану өлшемдерін қолдану білікті пайымдауды талап етеді. Кейбір жағдайларда жекелеген шағын объектілерді, мысалы, үлгілерді, құралдарды және мөртаңбаларды біріктіріп, осы өлшемдерді олардың жалпы құнына қолдануға болады. Осы тану принципіне сәйкес ұйым жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтар бойынша өзінің барлық шығындарын оларды шеккен кезде бағалайды. Бұл шығындар жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтар объектісін сатып алуға немесе салуға байланысты шеккен шығындарды, сондай-ақ кейіннен үстелумен, ішінара алмастырумен немесе осындай объектіге қызмет көрсетумен шеккен шығындарды қамтиды. 
Бастапқы шығындар жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтар объектісі қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін немесе қоршаған ортаны қорғау мақсаттарында сатып алынуы мүмкін. Осындай жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтарды сатып алу қолда бар нақты жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтар объектісін пайдаланудан алынатын болашақ экономикалық пайдалардың ұлғаюына тікелей байланысты болмаса да, ұйымға тиесілі басқа активтерді пайдаланудан алынатын болашақ экономикалық пайдаларды ұйымның алуы үшін қажет болуы мүмкін. жылжымайтын мүлік, үйлер мен жабдықтардың осындай активтері активтер ретінде танылуы мүмкін, өйткені, егер осы объектілер сатып алынбаған болса, алынуы мүмкін болатындардан тыс тиісті активтерден ұйымның болашақ экономикалық пайдалар алуын қамтамасыз етеді.

 

Пайдаланылған әдебиеттер

 

1. Радостовец В.В., Ғабдуллин Т.Ғ., Шмидт О.И. «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп» - Алматы: Қазақстан – аудит орталығы, 2002ж – 656 бет.
2. Қ.К. Кеулімжаев, З.Н. Әжібаев, Н.А. Құдайбергенов, А.Ә. Жантаев. «Қаржылық есеп» оқу құралы – Алматы: Экономика, 2001. – 330 бет.
3. Баймұханова С.Б., Балапанова Ә.Ж. «Бухгалтерлік есеп» Оқу құралы – Алматы, Қазақ университеті, 2001ж -279 бет.
4. «Аудит және бухгалтерлік есеп» Оқу құралы – Алматы: Қазақ университеті 2000ж – 167 бет
5. К.Ш. Дүйсембаев., Баймұханова С.Б. «Бухгалтерлік есеп» Алматы: ИздатМаркет, 2005ж-312 бет,.
6. Баймуханова С.Б. «Бухгалтерский учет хозяйствующих субъектов». – Алматы: Ценные бумаги, 2002г.
7. Көкенов Ү.Ж., Көкенова Ф.Ү., «Кәсіпорындардың бухгалтерлік есебі» - Алматы, «Демеу», 1992-320 бет
8. Е.Т. Төлегенов, В.К. Радостовец,  Л.Г. Продан, Қ.К. Кеулімжаев. «Ауылшаруашылық кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп»: Оқулық– Алматы; Қайнар, 1994 – 352 бет
9. Қ.К. Кеулімжаев., Н.А. Құдайбергенов «Бухгалтерлік есеп теориясы және негіздері» оқулық Алматы: Экономика, 2006 - 384 бет
10. Ф.Г. Назарова «Бухгалтерлік есеп принциптері» - Алматы, 2006 жыл.
11. Салық кодексі 2007 жыл § 3. Тіркелген активтер бойынша шегерімдер
12. Қазақстан Республикасы бухгалтерлік есеп стандарты №16 2009 жыл– Бюллетень бухгалтерлік баспасы.

13. А. А. Ашимова., «Қаржылық есеп 1»: оқу құралы. – Алматы, 2007 жыл – 70 бет.

 

 

 

Қосымшалар

Қазақстан Республикасы

Қаржы министрінің 2006 жылдың 31 желтоқсанға қосымша

 

«КазТрансОйл» АҚ тобының  ҚЕХС-ға сәйкес әзірленген

2008 жылдың  аралығындағы  пайда мен залал туралы біріктірілген  есеп беруі

КӨРСЕТКІШТЕРДІҢ АТАУЫ	Жолдар коды	Түзетуден кейін
1	2	5
Өнімді сату мен қызмет     ұсынудан түскен табыс	010	139 648 580
Топ ішіндегі өнімді сату мен  қызмет ұсынудан түскен табыс	020
Жалпы табыс	030	139 648 580
Сатылған өнім мен  ұсынылған қызметтердің өзіндік  құны	040	78 517 428
Топ ішіндегі сатылған өнім мен ұсынылған қызметтердің өзіндік  құны	050
Жалпы табыс	060	61 131 152
Кезең шығындары	070	1 478 265
Салық салуға дейінгі пайда (залал)	080	32 969 256
Корпоративтік табыс  салығы бойынша шығындар	090	65 938
Салық салуға кейін пайда (залал)	100	32 903 318
Кезең ішіндегі жиынтық  пайда (жиынтық залал)	110	30 092 541