Материалдық емес активтер аудиті

Бұл мәселенің жеткілікті үлкен мәні Қазақстан үшін ғана бар  емес, ол әлемнің көптеген жетекші  елдерінде маңызды түрде теориялық  та, практикалық та жағынан дамыды. Аудиторлық тексеру нәтижелері көптеген экономикалық шешімдер негізі болып  табылғандықтан, аудиторлық қызмет барлық елдерде жеткілікті дәрежеде қатаң реттеледі. Жақында АҚШ-та болған оқиғалар көрсеткендей, аудиторлық ұйымдардың қызметіне қатысты мемлекет тарапынан жеткіліксіз бақылау қор нарығының күйзелуіне әкеп соқтыра жаздады және бірқатар жетекші американ компанияларының акционерлеріне миллиардтаған залал келтірді.

Аудит жүйесін жетілдіру  үшін орта мерзімді перспективаға арналған негізгі бағыттар:

- орта және жоғары оқу  орындарының оқу бағдарламаларына  ХАС оқытуды енгізу және оларды  тәжірибеде пайдалану білу;

- кәсіби аудиторлық ұйымдармен  аккредиттелген практикадан өтетін  аудиторлардың біліктілігін арттыру  жүйесін дамыту және жетілдіру;

- аудиторлық қызмет мәселелері  бойынша заңнаманың сақталуын  мемлекеттік қадағалаудың тиімді  жүйесі.

Аудитті жетілдіру жөнінде  сипатталған шаралар аудиторлық кәсіпті одан әрі үдемелі дамытуға негіз құрайды. Бұл ретте, мемлекет тарапынан салмақты көзқарас мемлекет пен аудиторлық қауымдастық өзара  іс-әрекеттерінде де, аккредиттелген кәсіби аудиторлық ұйымдардың өздерінің  арасындаға өзара іс-әрекеттерінде  де қажет тепе-теңдік деңгейіне қол  жеткізуге мүмкіндік береді, олар аудиторлық қызметті реттеу процесіне  тартылатын болады, бұл Қазақстан  Республикасында аудиторлық мамандықты одан әрі оң дамытуға қызмет етеді. Бухгалтерлік есеп пен аудиттеуде материалдық  емес активтердің есебін қарастыру  бүгінгі күннің талабына сай орындауындағы  маңызды орын алатынын білеміз.

  Материалдық емес  активтің есебін жүргізу және  аудитін қарастырып отырған   жұмысты қорытындылай келе, мынаны  ескеру керек, қазіргі нарықтағы  ‘’Каспий Инжиниринг’’  ЖШС  қызмет көрсету саласында тұрақты  орын алғандығы. Сондықтан, ол  келешекте ең басты өндіруші  ретінде болуы үшін оның экномикалық  тұрақтылығын жоғалтпауы керек.  Сондықтан да, қаржылық стратегиясы  мен кәсіпорынның материалдық  емес активтерінің бухгалтерлік  есебінің жүйесін дұрыс ұйымдастыру  керек.

   Әрі  мынаны  қарастыру керек, материалдық  емес активтердің шығысталуы  мен амортизациялық есебін, ағымдағы  материалдық емес активтер есебінің  бастапқы құнын көрсетеді. Бастапқы  құн, негізгі қаражаттар сияқты, кәсіпорындағы материалдық емес  активтердің келіп түскен арналарын  анықтайды.

   Егер материалдық  емес активтерді төлеу кезінде  келісімшартта мерзімге дейін  немесе мерзімнен кейінгі төлемдер  қарастырылса, онда фактілік шығындар  бухгалтерлік есепте толық сомадағы  кредиторлық берешек түрінде  есептеледі.

   Материалдық емес  активтерді иемдену кезінде, оны  ойластырылған мақсатта қолдануға  жеткізгенге дейін басқа да  шығындардың пайда болуы мүмкін.  Бұндай шығындарға жұимысшылардың  қарызға алынған төлем сомалары. Социалдық сақтандыру және қамтамасыздандыруға  кеткенматериалды басқа да шығындар  жатады. Қосымша шығындар материалдық  емес активтердің бастапқы құнын  көбейту. 

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:

1. Қазақстан Республикасының «Бухгалтерлiк есепке алу және қаржылық        есеп беру туралы» Заңы. 28.02.2007 жыл.

2. Қазақстан Республикасының «Аудиторлық қызмет туралы»   Заңы

3.  Әжібаева З.Н., Байболтаева  Н.Ә., Жұмағалиева Ж.Ғ. «Аудит».  Алматы 2009 ж. 

4. Байдәулетов М., Байдәулетов С.М., «Аудит»: оқу құралы.- Алматы: Қазақ        Университеті, 2004ж

5. Дюсембаев К.Ш. и др. «Аудит и анализ финансовой отчетности». Алматы         1998г. 432с.

 6. Дюсембаев К.Ш., «Аудит и анализ в системе управления финансами»        Алматы 2000г.,

7. Андреев В.Д- Практический аудит. Мәскеу: -Экономика, 1994ж.

8. Ержанов М.С. Аудит-1. -Алматы, 2008ж.

9. Подольский В.И. Аудит, Мәскеу: -Аудит, ЮНИТИ, 1997ж.

10. Энциклопедия общего аудита, Мәскеу: - Дело и сервис, 1999ж.