Мектепке дейінгі балалардың геометриялық пішіндерді қабылдау ерекшеліктері

Ойында  балалардың қатар отырып ойнауы, бірге  ойнауы, жолдастарына мейірбанды болуы: бірге ойнай білу, басқа балаға кедергі жасамау керектігін түсіну біліктерін қалыптастыру. Балалардың бір-бірімен жағымды эмоционалды  қатынасын дамыту. Тәрбиешінің ұйымдастырған  қарапайым бірлескен ойындарына қатысуды үйрету.

Тәрбиешінің еліктеуге құрылған қуыршақтармен  театрландырылған ойындарды қолдауы.

Балалардың  қуыршақтармен сахналау, сюжетті-рөлдік ойындарын молайту (отбасы, балабақша). Балаларды осындай ойындарға  белсенді қатыстыру: тәрбиешінің тапсырмасы бойынша белгілі әрекеттерді  орындау, сұрақтарға жауап беру, әңгімелеу. Қарапайым ойындарға - ертегілерді  драмалауға («Шұбар тауық», «Қолғап») үйрету. Осы ойындарды қолдау, бастама  көтеру, балаға театрландырылған, драмалау ойын тәжірибесін өздері ойлап шығаратын  ойындарға ауыстыруға көмектесу.

Балалардың  белсенділігіне сүйене отырып, бөлме, жиһаз, үйі құрастыратын құрылыс  ойындарына қатыстыру. Балаларды ойынның  сюжетін дамыту үшін құрылыс материалдарынан (кірпіштер, кубиктер, пластиналар) құрылыс  салуға ниеттендіру. Балаға орынбасар  зат ретінде қолданатын материалдарды  пайдалануға беру. Пікір айтуларын  мадақтау.

Балаларды тәрбиешімен бірге қарапайым  мазмұнды, күрделі емес қимылды ойындар  ойнауға қызығушылығын тудыру. Оларды түрлі ойын жаттығуларының көмегімен  жандандыру. Балалардың жас ерекшеліктерін ескере отырып, шағын топпен, содан  соң барлық балаларды қатыстырып, ойнауға үйрету. Біртіндеп ережесі  күрделірек және қимыл түрлерін алмастыратын, рөлдерді орындайтын ойындар енгізу.

Қимылдарды  жетілдіретін (жүру, жүгіру, лақтыру, домалату) ойындарды қолдау. Балаларды кейбір кейіпкерлердің қарапайым бейнелі  әрекетін (қоян сияқты секіру, балапан  сияқты дән шоқу, су ішу және т.б.) көрсете білуге үйрету.

Балалардың  дидактикалық ойыншықтармен ойнауға  қызығушылықтарын арттыру. Балалардың зейінін, ойлау қабілетін, толық  түрде қабылдауын, қиялын, ұсақ қол  моторикасын дамытуға мүмкіндік  беретін және заттардың түсін, түрін, көлемін бағдарлауын дамытуға арналған ойындар жүргізу қажет.

Заттарды  түсі мен көлеміне қарай (6 түсті  үлкен, кіші шарлар) таңдауға және салыстыруға, шарды сол түстес, сол шамалы қақпаға  домалатуға (үлкен шарды биік қақпаға, кіші шарды аласа қакпаға, қызыл  шарды - қызыл қақпадан және т.с.с); мұнараға сақиналарды кішірею ретімен 2-3 түсті  кезектестіре отырып жинау.

Зат құралдармен  әрекет жасай білуді бекіту.

Құммен, сумен, қармен ойнауда балалардың осы  материалдардың қасиеттері туралы білімдерін бекіту.

Балалар жылдың соңында бағдарлама материалдарын  меңгеру нәтижесінде:

- екі-үш  бөліктен тұратын ойын әрекеттерін  орындауды, оларды күрделі емес  сюжетпен біріктіруді;

- қарапайым  рөлдерді орындауды;

- әрекетті  ойыншықтың бірінен екіншісіне  ауыстырып, ойында 2-3 біртінді эпизодты  орындауды;

- ойынға  ойыншықтар мен атрибуттар таңдап  алуды, ойыншықты өзімен бірге  ойнайтын серіктесі ретінде қолдануды;

- ойында  орынбасар затты қолдануды, бірлескен  ойынға қатысуды, өздігінен ойнау  үшін (2-3 баладан) бірігуді;

- ойында  тек балалардың жанында емес, сонымен қатар басқа балалармен  бірге ойнап, құрдастарына мейірбанды  болуды;

- ойыншықтармен  сахналау және ойындарға белсенді  қатысуды,

- ойынның  сюжетін дамыту үшін құрылыс  материалдарынан құрылыс салуды;

- тәрбиешімен  бірге қарапайым мазмұнды, күрделі  емес қимылды ойындарды,

- кейбір  кейіпкерлердің бейнелі әрекетін  бере алуды;

- дидактикалық  ойыншықтармен ойнауға қызығушылықтарын  көрсете білуі керек. 

 

 

 

ЕҢБЕК ІС-ӘРЕКЕТІНДЕГІ БАЛАНЫҢ ДАМУЫ 

 

Мақсаты: балаларды ересектермен бірге және өздігінен еңбек әрекеттеріне қатысуға тәрбиелеу, өзіне-өзі қызмет ету мен қоршаған ортада тәртіп сақтаудың қарапайым дағыларын қалыптастыру.

Міндеттері:

1. Ересектердің тапсырмаларын орындауға қызығушылықты, тілегін, белсенділікті қалыптастыру.

2. Қиындықты  жеңе білуді дамыту, дербестікті  тәрбиелеу.

3. Ересектердің  еңбек әрекеттеріне қызығушылығын, көмектесе білу ниетін тәрбиелеу.

Мазмұны:

Балаларды киіну, шешіну, жуыну үдерістерінде дербестікке ынталандыру. Балаларды киінуте, шешінуге, үлкендердің көмегімен киімін, аяқ киімін шешуге (түймесін ағыту, бәтеңкесінің бауын шешу), шешкен киімдерін бүктеуге, киімі мен аяқ киімін дұрыс киюге үйрету. Киімдеріндегі олқылықтарды байқауға, үлкендердің көмегімен өзін тәртіпке келтіре білуге тәрбиелеу. Тазалық пен ұқыптылыққа қанағаттану сезімдерін дамыту.

Балаларды қарапайым шаруашылық-тұрмыстық  еңбекке қатыстыру. Алдымен тәрбиешінің  көмегімен, кейін бақылаумен үстел  мен орындықтарды қою, үстел үстіне қасықтарды, нанға арналған ыдысты, сулыққа арналған ыдысты қою; сабаққа  қажетті қарындаштар, тақта, шүберектерді қою, ойыннан соң ойыншықтарды, суреттерді, кітаптарды жинастыру, құстарға арналған астаушаларды жуу, құстар мен балықтарға жем шашу, өсімдіктерді суару, тәрбиешімен  бірге учаскеге ойыншықтарды шығару, учаскені жинастыруға қатысу (жапырақтар, тастар, таяқтарды жинастыру), қардан құрылыс жасау.

Балаларды тапсырманы орындаудың басы мен соңғы  нәтижесінің арасында байланыс орнатуды үйрету.

Зат құралдарымен таныстыру, құралдармен таныстыру, баламен іскерлік түріндегі ынтымақтастық  үдерісінде құралдармен орындалатын  қарапайым әрекеттерді (қалақшамен құм алу, тарақпен шаш тарау) орындауға  үйрету.

Балалар жылдың соңында бағдарлама материалдарын  меңгеру нәтижесінде:

- ересектердің  көмегімен киімін, аяқ киімін  шешуді;

- шешкен  киімдерін бүктеуді, киімі мен  аяқ киімін дұрыс киюді;

- киімдеріндегі  олқылықтарды байқауды, үлкендердің  көмегімен өзін тәртіпке келтіруді;

- үстел  мен орындықтарды қоюды;

- үстел  үстіне қасықтарды қоюды;

- нанға  арналған ыдысты, сулыққа арналған  ыдысты қоюды;

- ұйымдастырылған  оқу іс-әрекетіне қажетті қарындаштар  , тақта және т.б. қоюды;

- ойыннан  кейін ойыншықтарды, суреттерді, кітаптарды  жинастыруды, құстарға арналған  астаушаларды жууды, құстар мен  балықтарға жем шашуды;

- өсімдіктерді  суаруды;

- тәрбиешімен  бірге учаскеге ойыншықтарды  шығаруды, телімді жинастыруға қатысуды (жапырақтар, тастар, таяқтарды жинастыру), қардан құрылыс тұрғызуды;

- тапсырманы  орындаудың басы мен соңындағы  нәтиже арасында байланыс орнатуды білуі тиіс. 

 

 

 

МЕРЕКЕЛЕР МЕН ОЙЫН-САУЫҚТАР 

 

Республика  күні, 8 наурыз, 22 наурыз жалпы халықтық мереке күндері балаларға арнап  ертеңгіліктер өткізіледі. Ертеңгілікті өткізу барысында балалардың мерекелік, қуанышты көңіл күйлерін көтеріп, көшелердегі  әдемі безендірулерді көрсету және бөлмедегі әшекейлерге көңіл  бөлдіру керек. Балаларға жалаушалар, жұлдызшалар, әуе шарларын көрсете  отырып, оларды сап түзеп жүретін, ән айтатын, қызықты қуыршақ театрын, ересек топ балаларының орындауларын көретін, мерекемен байланыстыру.

Балалардың  дербестік әрекеттерін белсендіретін  қызықты сахналау мен ойын кезеңдері  бар жаңа жылдық шырша мерекесін  ұйымдастыру.

Жыл бойына кезекті ойын-сауықтар өткізіледі. Үстел үсті, көлеңкелі және қуыршақ  театрын қолданып шағын сахналауды көрсету ұйымдастырылады. Сахналауды зейін қойып қарауға, қарапайым  дыбысқа еліктеуді орындауға  үйрету (иттің үруі, жылқының кісінеуі, қойдың маңырауы).

Көңілді ойындар, ермектер ұйымдастыру, тәрбиешінің  ұсынысына эмоционалды (қол шапалақтау, шақыру, тығылу және т.б.) үн қатып және оларды шын көңілмен орындауға үйрету. Алдымен еліктеу арқылы, содан  соң ауызша айту бойынша қарапайым  драмаланған қимылдарды («қоян секіреді», «қоян ұйықтап жатыр», «балапан дән  шоқиды» және т.б.) тәрбиешімен бірлесіп орындау. 

 

 

 

АТА-АНАЛАРМЕН  ЖҰМЫС 

 

Бағдарлама  мазмұнын іске асырудың маңызды шарттарының  бірі - мектепке дейінгі ұйымдар  мен отбасының балаларға қоятын талаптарының бірлігі.

1 жастан 3 жасқа дейінгі балалардың ата-аналарымен  ынтымақтастық отбасының тәрбиелеу  әлеуетін тиімді қолдану негізінде  құрылады. 

 

 

 

Міндеттер:

1. Балабақшаның  педагогикалық ұжымы мен отбасының  күшін балаларды жан-жақты үйлесімді  дамыту, денсаулығын сақтау және  нығайтумен байланысты міндеттерді  шешуге біріктіру.

2. Бала  мүддесіне сай тәрбиеленушілердің  отбасымен өзара түсінушілігін  және сенімін, ынтымақтастығын  орнату.

3. Ата-аналардың  қажеттілігін, қызығушылығын, педагогикалық  құзыреттілік деңгейін ескере  отыра, ағартушылық-кеңестік жұмысты  іске асыру. 

 

 

 

Жұмыс түрлері:

- баланы  отбасында тәрбиелеу жайлы сауалнама  жүргізу;

- баланың  ата-аналармен және отбасы мүшелерімен  балабақшадағы және отбасындағы  қарым-қатынасын бақылау;

- ата-аналар  үшін электронды және қағаз  түріндегі психологиялық-педагогикалық  кеңестер;

- балалардың  тілін, саусақ моторикасын, қимыл  белсенділігін дамыту бойынша  жеке ұсынылатын парақшалар;

- ата-аналардың  барлық білім беру салалары  бойынша дербес және ұйымдастырылған  оқу іс-әрекеттерін ұиымдастыруға  қатысуы.

Ата-аналармен  өзара сыйластыққа жағдай жасау: әрбір ата-ананың аты-жөнін білу, тыңдай білу, қызықтыратын сұрақтарға жауап беру, шын ниетін, тілектестігін  білдіру. Ата-аналардың балаларымен  қарым-қатынас жасау түрлерін анықтау (беделімен басымдылық көрсету, дербестігіне қысым жасау), жеке қабілеттерін көрсету  арқылы баланың табиғи мүмкіндіктерін көрсету. Отбасы тәрбиесінің бес  білім беру саласының мазмұнына  сәйкес болуына әсер ету. «Денсаулық»  білім беру саласы мектепке дейінгі  ұйымның күн тәртібіне сәйкес гигиеналық дағдыларды қалыптастырып, денсаулықты шынықтыру мен дамытуға жағдайларымен қамтамасыз етуге  бағытталады. «Қатынас» білім беру саласы ана тілінде халық ауыз әдебиетімен таныстыру арқылы қарым-қатынас  мүмкіндіктерін құру бойынша ата-аналармен  біріккен жұмыстарды ұйымдастыру көзделеді. «Таным» білім беру саласы ата-аналарға бірлескен ойын, практикалық іс-әрекеттер  арқылы балалардың танымдық қызығушылығы мен әуесқойлығын қанағаттандыру бойынша кеңестер беруге, ата-аналарды отбасы жағдайында баланың шығармашылық өсуіне мүмкіндік құруға үйретуге, заттарды қолданып музыканы тыңдау жағдайларымен қамтамасыз етуге бағытталады. «Әлеуметтік орта» білім беру саласы ересектермен қарым-қатынас барысында өзін-өзі көрсете білуге жағдайлар құруға, өзін бағалай білуін қалыптастыруға бағытталған. 

 

 

 

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 

 

1. РҚ  МЖЖБС 1.001-2009. Қазақстан Республикасының  мемлекеттік жалпы міндетті білім  беру стандарты. Мектепке дейінгі  тәрбие мен оқыту. Негізгі ережелер.

2. Типовая  программа воспитания и обучения  в детском саду. Алма-Ата: «Мектеп». 1988.

3. Б. Баймұратова,  М. Сәтімбекова және т.б. Балбөбек. Қазақ балабақшаларына арналған  бағдарлама. Алматы, 2006.

4. Г.Г.  Григорьева, Н.П. Кочетова, Д.В. Сергеева  и др. - 4-е изд., перераб. - М.: Просвещение, 2001.-253 с.

5. Визель. Т.Г.. Аномалии речевого развития  ребенка. - М.:1995.

6. Григорьева  Г.Г., Кочетова Н.П., Сергеева Д.В.  и др. - 4-е изд.,перераб. - М.: Просвещение, 2001.-253 с.

7. Григорьева  Г.Г., Груба Г.В. и др. Педагогика  раннего возраста. - М.: 1998.

8. Доман  Г.И. и др. Как развить интеллект  ребенка. - М.: 1998.

9. Богина  Т.Л., Казакова Т.Г., Тимофеева Е.А.  и др. под ред. Годиной Г.Н., Пилюгиной  Э.Г.. М.: 1987. Воспитание и обучение  детей младшего дошкольного возраста.

10. Васильева  М.А. Программа воспитания и  обучения в детском саду М.: 1985

11. Гербова  В.В., Казакова Р.Г., Кононова И.М.и др., Под ред. Г.М. Ляминой. Воспитание и развитие детей раннего возраста. М. 1981.

13. Жукова  О.С.. Как вырастить умного ребенка.  СПб.: Издательский дом «Нева», 2004.

14. С.  Кенжеахметұлы. Традиции и обряды  казахского народа. Алматы: 2004.

15. Козырева  Л.М.. Развитие речи детей до 5 лет.  Ярославль. Академия Развития.

16. Ковригина  М.Д.. Сестра-воспитательница яслей  и младших групп детских садов.  М.: Медицина. 1977.

17. Панько  Е.А., Поздеева Т.В.. Дошкольное учреждение - семья: вместе развиваем способности  и одарённость ребёнка. - М.: Издательство  «Белый ветер», 2004.

18. Павлова  Л.Н. Раннее детство: развитие  речи и мышления. - М.: 2000.

19. Шишкина  В.А., Дедулевич М.Н.. Двигательное  развитие детей раннего

возраста. - 2006.

20. Тонкова-Ямпольская  Р.В., Фрухт Э.Л., Голубева Л.Г., Печора  К.Л., Пантюхина Г.В. Оздоровительная  и воспитательная работа в  доме ребенка. М.1990.

21. Қазақ  балалар поэзиясының антологиясы. - Алматы, 2002.

22. Е.  Дүйсенбай. Санамақ. - Алматы, 1996. 

 

ҚОСЫМША  

 

1 ЖАСТАН БАСТАП 2 ЖАСҚА ДЕЙІНГІ  БАЛАЛАРҒА АРНАЛҒАН

ҰЙЫМДАСТЫРЫЛҒАН ОҚУ ІС-ӘРЕКЕТІНІҢ ТАҚЫРЫПТАРЫ