Дидактикалық ойвндар

II. Экономиканың жеделдетілген  диверсификациясын ғылыми түрде  қамтамасыз ету.  

Ел оқымыстыларының  қызметі республикалық мақсатты және қолданбалы ғылыми-техникалық бағдарламалар, фундаменталды зерттеу бағдарламаларына және Қазақстандағы инновациялық қызметтің  дамуына бағытталып отыр.  

Ғылымның дамуы 6 басым бағыттарға шоғырландырылған: нанотехнологиялар және жаңа материалдар; биотехнологиялар; көмірсутекті және таулы-металлургиялық секторлар және онымен байланысты сервистік салаларға  арналған технологиялар; ядролық технологиялар  және жаңартылатын энергетиканың технологиялары; ақпараттық және ғарыштық технологиялар; ұлттық ой тұрақты даму негізі ретінде.  

Елде ғылыми зерттеулер мен әзірлемелерді орындайтын 421 ұйым жұмыс жасайды, олардың ішінен 141 – мемлекеттік ғылыми-зерттеу  институттары. Ғылыми зерттеулер және әзірлемелермен 16,3 мың адам айналысады(2006 ж. – 19,56 мың.; 2007 ж. – 17,77 мың.), оның ішінде зерттеуші-мамандар – 10,8 мың.адам (2006 ж. – 12,4 мың.; 2007 ж. – 11,5 мың.).;

2007-2010 жж. Ғылыми зерттеулерді  мемлекеттік қаржыландыру көлемі 16,9 млн.теңгеден 20,0 млрд.теңгеге немесе 15,5% пайызға дейін ұлғайды.  

Қазақстан ғылымының  мемлекеттік қаржыландыруының деңгейі  соңғы 3 жылда 0,22% пайызды құрап отыр. АҚШ долларына қайта есептей  келе ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-құрылымдық әзірлемелер (әрі қарай- НИОКР) Қазақстандағы  тұрғындарға шамамен жылына 15 долларды құрайды (салыстыру үшін, Ресейде  – шамамен 70; АҚШ – 892, Швецияда – 875, Финляндияда – 726 доллар).  

Ғылыми инфрақұрылымды дамыту мақсатында ғылымның басым бағыттары  бойынша ұжымдық қолданыстағы 5 ұлттық зертхана жасалған және жабдықталған. Жетекші жоғарғы оқу орындары жанында инженерлік бағыттағы 15 зертхана ашық және қызмет жасайды. 6 инновациялық-білім  беру консорциумдары жасалған, оның ішінде екеуі халықаралық.  

Ғылыми зерттеулерді коммерциализациялау үшін шаралар  қолданылып жатыр. Құстардың жоғары копатогенді тұмауына отандық вакцинаны  шығару реттелген (2008-2009 жылдары 7,7 млн.доза шығарылған). Налажен выпуск отечественной  вакцины против высокопатогенного  гриппа птиц (в 2008 – 2009 годах произведено  по 7,7 млн. доз). A/H1N1 тұмауына инактивирленген  вакцинаны (екпе) дайындау технологиясы әзірленді. Қарағандылық фармацевтикалық  кешенде түпнұсқалы фитопрепараттардың 20 млн. орам шығарылымы қамтамасыз етіледі. Жаңа 110 жұмыс орындары ашылған.  

«Мәдени мұра» бағдарламасының  шеңберінде гуманитарлық бағыттағы 6 ғылыми-зерттеу  ұйымдарымен 70 тен астам ғылыми жобалары орындалған. Нәтижесінде ұлттық және дүниежүзілік ғылыми ойдың басылымдары, әдебиеттер әзірленген, 230 дан астам  кітап шығарылған.  

2009 жылы шетелдік  ғылыми орталықтарда тағылымдамадан 120 қазақстандық оқымысты, оның ішінде  жас оқымыстылар өтті. Ағылшын  тілінің курстарында ғылыми ұйым  базасында оқыту жүйесімен 203 адаммен қамтылған.  

Интеллектуалды меншік Институтының деректеріне сәйкес 2010 жылы шығаруға 1 168 күзет құжаттары  берілген, оның ішінде 168 патент, 21 патент алдындағы құжат, 821 инновациялық патент берілген.  

2008 жылы іске асырылған  ғылыми-техникалық бағдарламалардың  нәтижесінде отандық және шетелдік  басылымдарда 9 045 ғылыми баптар шығарылған. 1 097 әдістеме, тәжірибелік құралдар, оқу құралдары, бағдарламалар,  электрондық оқулықтар және т.б.  әзірленген. Басылымдық белсенділіктің  анағұрлым үлкен деңгейі 1 қызметкерге  фундаментальді зерттеулер бағдарламалары  бойынша 0,8 деп белгіленіп отыр.  

Соңғы жылдар ағымында жалпы санына халықаралық журналдарда  қазақстандық оқымыстылар басылымдардың  ара қатынасы өзгеріссіз қалып отыр, шамамен 6% пайызды құрайды. Қазақстандық оқымыстылардың шетелдік үлесі жалпы  әлемдік ағында 0,017% пайызға тең. Халықаралық агенттіктердің деректері  бойынша Қазақстан, 5 жыл ішінде 1000-10000 басылымы бар 46 елдің ішінен алынған  топқа жатқызылған.  

Қазақстандағы ғылыми-техникалық дамудың макроэкономикалық талдауы, соңғы жылдары ВВПға жаңа ғылыми өнімнің үлесі 1,1% пайыздан аспайды, ғылыми өнімді өндіру бойынша кәсіпорын  белсенділігі – 2,3%.  

Жақын және алыс шет  елдерімен Қазақстан оқымыстыларымен  қызметтестік дамып келеді: Ресей, Беларусия, АҚШ, Қытай, Үндістан, Германия және басқалары. «2007-2009 жылдарға ғылым аясында Халықаралық  қызметтестік» ғылыми-техникалық бағдарламалар  шеңберінде 92 бірлескен жобалар  орындалған.  

Ғылыми-техникалық салада нормативті және құқықтық база жетілдірілуде. Министлік Қазақстан Республикасының  «Ғылым туралы» және «Ғылым сұрақтары  бойынша кейбір заңнамалық актілерге  өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобалары әзірленген және енгізілген.  

«Ғылым» туралы заң  жобасында ғылыммен қаржыландыру және басқару жүйесін жетілдіру бойынша  нормалар; ғылыми жобалардың халықаралық  сараптамасын енгізумен мемлекеттік  ғылыми-техникалық сараптама Ұлттық орталығының ұлттық ғылыми кеңес  сұрақтары қарастырылып жатыр; қаржыландырудың  жаңа түрлерінің механизмдері, университеттік ғылымды, мемлекеттік-жеке меншік серіктестікті  дамыту, ғылыми және ғылыми-техникалық қызметтің нәтижелерін коммерциялауды ілгерілету.

III. Жастардың мемлекеттік  кепілдіктері мен әлеуметтік  құқықтарын іске асыру.  
 
 

Қазіргі кезде Қазақстандағы  жастар саны 4,35 млн. адамды немесе халықтың барлығынан 29% пайызды құрайды, бұл  кездегі ауыл жастарының үлесі 2,15 млн.адам немесе жастардың жалпы санынан 49% пайызды құрайды. Жастар саны бойынша  ең үлкен аймақ болып саналады: Алматы, Шығыс-Қазақстан, Қарағанды  облысы және Алматы қаласы.  

2005 жылмен салыстырғанда  жастар ұйымының саны ұлғайып, 2009 жылы 743 құрады. Олардың қызметтеріне  қатысатын жастардың үлесі жалпы  санынан 25% пайызды құрайды.  

Астана, Алмата қалаларының  облыстарында республикалық әлеуметтік тапсырыс шеңберінде әлеуметтік мәні бар тақырыптың қалыптасуы үшін зерттеулер, сауалнамалар және фокус-топтар жүргізу  жолымен жас көшбасшы мен жастардан  ұсыныстар жинау жүргізіледі.  

Жергілікті бюджеттен  жастар бастамышылығын қолдауға кеткен мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс көлемі 2009 жылы 263 млн. теңгені құрады, бұл  кезде 2008 жылы – 146 млн.теңгені, 2007 жылы – 110 млн. теңгені құраған болатын. 2009 жылғы жастар саясатын іске асыру  бойынша күтілген нәтижелерге қол  жеткізілді.  

Өткен жылдармен  салыстырғанда іске асырылған жобалардың санының өскендігі байқалып отыр. 2007 жылы әлеуметтік мәні бар іске асырылған  жобалар 31, 2008 жылы – 22, 2009 жылы – 26, 2010 жылы – 32 құрады. Жастарға арналған ресурстық  орталықтардың саны ұлғайды. 2007 жылы олардың саны 8, 2008 жылы – 12, 2009 жылы – 17 құрады.