Дидактикалық ойвндар

2007-2009 жылдары ТжКБ  оқу орындарының материалдық-техникалық  базасы 4,9 млрд. теңгеге жаңартылды. Бүгінгі күні ТжКБ оқу орындарының  31 % заманауи жабдықпен жабдықталған. 

Қазақстан Республикасының  Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігімен (бұдан әрі – ЕХӘҚМ) бірлесіп және ұлттық компаниялардың өкілдерімен Халықаралық сарапшылардың  және ұлттық компаниялардың өкілдерімен 2008 жылы Техникалық және кәсіби, орта білімнен кейінгі кәсіптер мен мамандықтар  топтастырғышы әзірленді және бекітілді. 

2008 – 2010 жылдары  230 мамандық бойынша ГОСО, 224 мамандық  бойынша шоғырланған білім беру  бағдарламалары, ТиПО мамандықтары  бойынша 1 430 типтік оқу бағдарламалары  әзірленді. 2010 жылы индустрияға сұраныс  беру есебімен 86 мамандық бойынша  ГОСО, 65 мамандық бойынша оқу бағдарламалары, ТиПО мамандығы бойынша 710 типтік  оқу бағдарламалары жаңартылды.  

2007-2010 жылдары ТиПО  оқу орындарының 18 мың шамасында  педагогикалық жұмыскерлері біліктілікті  жоғарылату курсынан өтті, оның  ішінде 2010 жылы ФИИР мамандықтары  бойынша 7 мың педагогикалық жұмыскерлер.  Республикалық бюджеттің есебінен  кәсіби лицейлерге ағылшын тілінің  116 шетелдік оқытушылары тартылған.  

Мемлекеттік білім  беру тапсырысы бойынша колледж  оқушыларына қаржылық қолдау көрсету  мақсатында шәкіртақыны өсіру бойынша  шаралар қабылданып жатыр. Осылайша, 2009 жылғы 1 қаңтарында мемлекеттік тапсырыс бойынша колледжерде оқушылардың  шәкіртақылары 6000 теңгеден 7500 теңгеге  дейін, 2010 жылы – 7500 теңгеден 9 375 теңгеге  дейін, 2011 жылы 9 375 теңгеден 12 188 теңгеге  дейін жоғарылаған.  

Кадрларды дайындау бойынша бизнес-құрылымдармен, жұмыспен қамтушылармен серіктестік қарым  қатынасты қалыптастыру – ТиПО жүйесінің  басты мақсаттарының бірі. 2007-2010 жылы 32 меморандум, Қазақстан Республикасының  білім және ғылым Министрлігінің В 2007 – 2010 годы заключены 32 меморандума, соглашения между Министерством  образования и науки Республики Казахстан (далее – МОН), крупными компаниями: АО «КазМунайГаз», «Казахстан темир жолы», «Казахтелеком», «Казахмыс», «Казинжиниринг», «Казпочта», акиматами  и другие. 

2009 жылы техникалық  және кәсіби білім беруді қолдау  Қорының құрылуы туралы Қазақстан  Республикасының минералды ресурстар  және энергетика Министрлігі,  НЭП «Атамекен» Одағы және  МОН арасында Меморандумға қол  қойылды. 

Оқу орындары мен  компаниялар арасында 16,8 мың келісімге, жаңадан ашылған кәсіпорындармен  мамандарды қайта даярлау мақсатында 61 келісімге (мысалы, келісім соңында 831 адам білім алып, жұмысқа орналастырылған) «Тараз металлургиялық зауыты», «Электролиз  зауыты», және «Тері тамыр зауыты») 

Келісім аясында  үйренушілерге тәжірибеден өтуге 97 мың жұмыс орны берілді. 

2009 жылы 24 бастауыш  оқу орындарында Ұлыбританиядағы  белгілі колледждермен , оның  ішінде Кембридж аймақтық колледждердің  14 колледжімен серіктестік жасау  туралы келісімге қол қойылды. 

Халықаралық серіктестік  аясында ТИПО- ның 440 жұмыскері шет  мемлекеттерден білімін көтеруден  өтті. 

МОН МТСЗН-мен бірге  ФИИР жобаларын іске асыру мақсатында кадрларда тұтынушылық сараптамасын өткізді. Қазақстанның 2010-2015 жылдарға арналған индустирияландыру картасы  жобасын жүзеге асыру мақсатында келесі мамандықтарға негізігі сұраныс  туындап отыр: әртүрлі профильдегі  дәнекерлеуші, жабдықтаушы, құрылысшы, механик, жүк таситын көліктің жүргізушісі, дәнекерлеуші, электрмонтаждаушы,, электрик, металлург, темір жол транспортының  қызметкері, металл өңдеуші станок жұмыскері, оператор, машинажасаушы  техник, туристік индустрияның, ақпараттық технологияның жұмыскері. 

МТСЗН деректері  бойынша, 2010-2014 жылдардағы кадрларға  деген экономикалық сұраныс 287 мың  адамды құрайды. Олардың ішінде ФИИР жобасына – 108 мың. 

2010-2014 жылдары ТиПО  оқу орындарында 224,6 мың маман  даярланатын болды. 

2010 жылы МТСЗН  деректері бойынша, кадрлар экономикасына  сұраныс индустрализациялау картасына  қосылған 47831 адамды, салалар бойынша  24401 адамды құрады. ТиПО оқу орындарынан  осы салалар бойынша 58316 техникалық  және қызметкөрсету саласының  мамандары даярланып шықты. 

Жол картасынаң аясында  қазақстан кадрлары күшімен шет  ел жұмыскерлерін ауыстыру мақсатында мамандарды қайта даярлықтан және даярлау  мәселелері жолға қойылды. 2009 жылы 95,6 мың адам оқуға қамтылып, оның 41.0 мың адамы жұмысқа орналастырылды, 20.2 мың адамы - әлі де оқуды жалғастыруда. 2010 жылы қайта даярлау мен даярлықтан өткізуге 71,0 мың адам қамтылды. 

4.Жоғарғы және  жоғарғы оқу орнынан кейінгі  білім 

Қазіргі уақытта  жоғары білім беру саясаты республика экономикасының барлық салаларының  мамандарының бәсекеге қабілетті және жан-жақты мамандарды кәсіби даярлау  талаптарын қамтамасыз ету қажеттігін, жоғарғы мектептің зияткерлік шамасын  және тәжірибеге бағытталған іс-шараларын  күшейту, оны ғылым мен өндіріспен сабақтастыру, халықаралық білім  беру қалыбына (стандартына)сәйкес болуы  қажеттілігі анықтап отыр. 

2010 жылдың 15 қазан  айының жағдайына қарай республикамызда  148 жоғары оқу орнының (9 ұлттық, 1 халықаралық, және «Назарбаев  Университеті» АҚ, 32 мемлекеттік, 13 азаматтықемес, 92 жекеменшік оқу  орындары, , соның ішінде 16 акционерленген) мекемелері жұмыс істеп жатыр. 

2009-210 оқу жылдары  3НК статистикалық есебі келісімімен  жоғарғы оқу орындарының жалпы  контингенті (құрамы) 610, 2 мың адам  болды. Әлемде, орта есеппен 10мың  халыққа 232 студенттен келеді. Қазақстанда  осы көрсеткіш 422,5 адамды құрайды. 

Жоғары оқу орындарында  профессорлық-оқытушылық есеп 39,2 мың  адамды құрайды, оның ішінде 41 % ғылыми дәрежелері бар. 

Қазақстанның Жоғарғы  мектебі біртұтас білім беру кеңістігіне  енетін және әлемдік білім беру деңгейі  жетістігіне жетуге ұмтылуда. Алға қойылған мақсатқа жету механизмі - Қазақстан  Республикасы 2010жылы енген Болон  үрдісінің параметрлерін орындау.Қазіргі  таңда Қазақстан Республикасының  жоғарғы оқу орындары Болон декларациясының  негізгі принциптерін жүзеге асырып келеді. Барлық азаматтық жоғарғы  оқу орындарында оқу несиелік технология аясында жүргізілуде, республикамыздың 37 жоғарғы оқу орындарында қосдипломдық білім беру үрдісі, 42-сі қашықтан оқыту  технологиясымен (дистнциялық) жүзеге асуда. 

Қазақстан Республикасының  жоғарғы және жоғарғы оқу орнынан  кейінгі білім беру құрылымы ЮНЕСКО-ның  халықаралық білім беру стандартының классификациясына сай келіп  отыр. 

Мамандарды даярлаудың үшдеңгейлі үлгісіне (бакалавр – магистр  – доктор PhD) өту үрдісі жүзеге асырылып келеді. Жоғары білім берудің сапалық  кепілдігі мен қамсыздандыру  жүйесі құрылды.

2009 жылы жоғарғы  оқу орны мен жоғарғы оқу  орнынан кейінгі білім берудің  бакалавриат – магистратура –  докторантуралық білім беру бағдарламаларын  жалғастырушылығын қамтамасыз ететін  мамандықтарын жіктестіру бекітілді. 

Жоғарғы оқу орындарының  Академиялық деңгейге еуі оның сапасы мен бәсекеге қабілеттілігінің бірден-бір  көрсеткіші екенін білдіреді. Міне , сондықтан  да Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назабаев 2010жылдың 10 қаңтарындағы өз жолдауында жоғарғы оқу орындары әлемдегі алдыңғы қатарлы жоғарғы  оқу орындарының санатына енуді  көздейтінін атап өтті. 

2009 жылы жоғарғы  оқу орындарының Times Higher Education - QS World University Ranking (Ұлыбритания) халықаралық  рейтингісі бойынша Қазақстанның 5 жоғарғы оқу орны, 2010 жылы бір  жоғарғы оқу орны қатысқан  болатын. 

Болон шарттарының  бірі есептік бірлікті жүйеге енгізу болып табылады. Несиелік технологиямен  оқытуды жетілдіру бойынша жүргізілген  жұмыстар оған европалық несиелік бірлік жүйесін үйлестіру мақсатында жалғасын тауып келеді. Мұнда отандық білім  берудің дәстүрлі ерекшеліктері  сақталуын есепке алып отырады. Қазақстан  Республикасының білім беру және ғылым министрлігі диплом Қосымшасына жалпыевропалық жүйемен салыстыру жұмысы жасалды. 

Осы жүйе студенттің бір оқу орнынан екіншіісіне  ауысқан уақытында білім дәрежесін  өлшеу мен салыстыру нысандық критерииді қамтамасыз етуде аса  қажет. Осыған байланысты ECTS типі бойынша ( есептік баллдардың европалық қайта  есептеу жүйесі) есептік баллдар  жүйесін жасау үшін жұмыс тобы құрылды.  

Астана қаласында  әлемдік деңгейдегі мәртебелі отандық  инженер- техниктер мен ғылыми кадрларды  даярлауды қамтамасыз ететін «Назарбаев Университеті» жоғарғы оқу орны жұмыс жасап жатыр. Алдағы уақытта  университет бағдарламасы «Назарбаев интеллектуалдық мектептері» орта білім беру бағдарламаларымен жалғастығын  табуын қамтамасыз ететін болады. 

Экономикадағы болып  жатқан өзгерістерді тез арада сезіне білушілігін дамыту мақсатында мемлекеттік  жалпыбілімберу стандарттары құрылымы оқу бағдарламасының мазмұнын анықтауда  жоғарғы оқу орындарының академиялық  еркіндігі, таңдау бойынша компонент  кеңейтілді – бакалавриатта 40 % тан 50 % дейін, магистратураға 50 % ден 60 % дейін  және докторантура 70 80 % дейін.

Жоғарғы оқу орнының  мекемелерінде білім беру , ғылым  және өндірісті жалғастырып жатқан әр алуан профильдік ғылыми орталықтар, жатқан жаңа технопарктер, құру бойынша  білім берудің инновациялық инфрақұрылымын жетілдіру бойынша жұмыс жүргізілуде. 

2007 жылы республикалық  бюджеттің есебінен АҚШ-тың 16,67 млн. Долларына (2 млн. теңге)  инженерлік профильдегі 10 университеттік  зертханалар құрылды. 208 жылы республикалық  бюджеттің есебінен АҚШ-тың 8,33 млн. Долларына (1 млн. Теңге)  инженерлік профильде тағы 5 зертхана  құрылды. Аталмыш зертханалардың  ғылыми ресурстарын ғылыми орталықтардың,  зерттеу институттарының ғалымдары  және университет мұғалімдері  пайдалана алатын болады. 

Заманауи әлемде елдің әлеуметтік-экономикалық жетілдіру  субъектілері болып табылатын жағдайлары мен қызметтері, құрылымдары өзгеріп  жатыр. Университет білім беру жүйесінің  ғана емес, тұтастай алғанда қоғамның да локомотиві болуы керек. Осыған орай 2008 жылдан бастап жоғарғы оқу орындарын  басқарудың әріптестік органдарының жұмысын  кеңейту мен басқаруға жұмыс  берушілерді тарту, қамқорлық кеңесті  құру жолымен корпоративті менеджмент үрдісі енгізілуде. 

Қамқорлық кеңестері 65 жоғарғы оқу орындарында жұмыс  істеп жатыр. Университетті корпоративті басқаруды енгізуде Қазақстан Республикасының  Үкіметі жүргізіп отырған үлкен  жұмысы болып табылады және әкімшілік реформасы шарттарына сәйкес болып табылады. Аталмыш еңбек жоғарғы оқу орындарында демократияландыру жүйесіне игі әсерін беруде.

Институттық аккредитацияның  ұлттық қалыптары (стандарттары) мен  белгілері (критерилері) бекітілді. 2008-2009 жылдары 5 ұлттық жоғарғы оқу орны - Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті (кейін – Әл Фараби атындағы КазНУ), К. Сатпаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті (кейін –  Абай атындағы КазНПУ), Л. Гумилев атындағы Евразиялық ұлттық университет (Л.Гумилев  атындағы ЕНУ) және Қазақ ұлттық аграрлы  университеті (кейін КазНАУ) ASIIN және ACQUIN (Германия), ABET (АҚШ) атты шетел аккредитациялық  агенствосымен білім берудің  бағдарламасының халықаралық мамандандырылған аккредитациясынан өту келісіміне келді. Осы мақсатты жүзеге асыру  үшін мемлекет қорынан 60млн. теңге мөлшерінде қаражат бөлінді. 

2010жылы Әл Фараби  атындағы ҚазНУжәне Қ. Сәтпаев  атындағы ҚазНТУ 21 білім беру  бағдарламасы бойынша өз қаражаттары  есебінен халықаралық аккредитациядан  өтті. Абай атындағы ҚазНПУ, Л.  Гумилев атындағы ЕНУ және  КазНАУ халықаралық аккредитациядан  өтуді жалғастырып жатыр. Сонымен  бірге, 2009 жылы 4 білім беру бағдарламасы  бойынша Қазақстан-Британдық техникалық  Университет халықаралық аккредитациядан  өз еркімен өтті. 

2009 жылы МОН (кейін  НАЦ) Ұлттық аккредитациялық орталығының  Аккредитациялық кеңесімен 9 қазақстан  университетін 5 жыл мерзіміне  ұлттық институттық акредитациясы  туралы жағымды шешім шығарды. 2010 жылдың бірінші жартыжылдығында  ұлттық институционалдық аккредитациядан  13 қазақстан жоғарғы оқу орындары  өтті.  

(ҚазТЕСТ) Қазақстан  Республикасының мемлекеттік тілінің  деңгейін бағалау жүйесі жетілдірілу  жұмыстары жүргізілуде. Тілді  меңгеру деңгейін бағалау жүйесінің  халықаралық жүйенің талаптарына  сәйкес тест тапсырмалары мен  өлшеу материалдарының нормалық  негізін құрастыру жұмыстары  жасалды. Қазақ тілін оқытуды  жүйелендірудегі және тілді меңгеруді  бағалаудағы мемлекеттік стандарт  бекітілді. 

Нормативтік құжаттармен  және мемлекеттік стандарттармен сәйкес сөйлеу қызмет түрлер бойынша тестілік тапсырмалардың базасы құрастырған. Қазақстан  Республикасының азаматтары мемлекеттік  тілді меңгеру деңгейін бағалау  бойынша мемлекеттік қызмет көрсету  стандарты мен тестілеу технологиясын  жүргізу жұмыстары жасалды. 2008 жылдан бастап, Қазақстан Республикасының  Президенті Н.Ә. Назарбаевтің «Болашақ»  халықаралық стипендиясына ұсынылғандарға тест жүргізілуде.