Туризм саласын мемлекеттік реттеу

• Holiday Inn hotels resorts – ормандарда немесе тауларда, өзен немесе

көл жағалауларында, өнекәсіптік зоналар мен қаладан тыс жерлерде орналасқан курорт типтес отельдер. Белсенді демалысқа лайық керектер мен жабдықтайды: бассейндермен, сауналармен, теннистік корттар мен түрлі спорттық инвертарлармен. Бұл шынжырдың ең көп таралған тауарлы маркасы;

• Holiday Inn Garden Court hotels – іскер адамдар үшін экономикалық

кластағы қонақ үйлер. Көбінесе ірі сауда бизнес-орталықтарды және аэропорт маңында орналасады;

• Holiday Inn Express hotels – пәтерлі типтік (апарт-оельдер) номерлі

қонақ үйлер;

• Holiday Inn Select Hotels – барлық қызмет түрлері бар, іскер адамдар

үшін арналған отельдер;

• Holiday Inn Hotels Suits – отельде ұзақ уақыт тұрып, үй комфортын

қалайтын бизнесмендер үшін арналған отельдер;

• Le Meridien Hotels resorts – курорттарда және ірі қалаларда

орналасқан Deluxe класындағы отельдер.

• Post house – ортабюджеттік қонақ үйлер. Стандартты қызмет

жинағын ұсынады. Демалу және жұмыс үшін, конференциялар мен симфозиумдар өткізу үшін қажетті жағдайлармен қамтамасыз етеді.

Халықаралық қонақ үй ассоциациясы қонақ үй шынжырларын үш категорияға бөледі:

• біріншісі, сансыз көп кәсіпорындармен иелік ететін – қонақ үй корпорациялары – ол корпаративті шынжыр;
• екіншісі, тәіелсізді емес кәсіпорындар шынжырлары, олар жалпы брондау жүйесін, маркетинг концепциясын, жаранамаларын және басқа қымбат тұратын кәсіпорын қызметін қолдануға бірігеді;
• үшіншісі, шынжырлар, олар басқару қызметін ұсынады.

Шынжырлар табысының себептері туралы көзқарастар көп болды. Бірақ, даусыз себептің бірі тауар сапасының әрдайымдылығы, түрлі кәсіпорындардағы қызметтің ұқсастығы және де бағаның арзаншылығы.

Қонақ үй шынжарларына кіретін әр қонақ үй типтерінің өз маркасы бар. Фирмалық атаулары бар компаниялардың артықшылығы, ол бір қонақ үй шынжарларының қызметімен қолданатын тұтынушылар алдын-ала қызметтің және орналастыру сапасын біліп отырады. Бұндай жағдай,  қонақ үй шынжырларына жаңа қонақ үйдің ашылуына  жарнама жүргізуге және брондалуға үлкен көмек көрсетеді, себебі тұтынушылар қай жерде болсада атақты маркалы қонақ үйге сеніммен келеді. Тәжірибе көрсеткендей, қонақ үй шынжыры әлі жаңа қонақ үйдің ашылмас бұрын орын брондауды жүргізе береді.

Қонақ үй бірлестіктері мен қонақ үй шынжырларының пайда болу тенденциялары соңғы жылдары ТМД мемлекеттерінде байқалады. 1997 жылы Мәскеуде алғашқы ресей қонақ үй шынжыры – Норд отельдің ашылуы, Мәскеудің Солтүстік Батыс округіндағы  ұйымдастыру-құқықытық формалары он екі қонақ үй кәсіпорындардың бірлесуін көрсетті, олар «Алтай», «Байкал», «Восток», «Восход», «Заря», «Звездная», «Золотой Колос», ММК «Молодежный», «Останкино», «Саяны», «Турист», «Ярославская», ГЛО «Москва»  (Мәскеуде 25% қонақ үй орындары). Ұйымдастырушылық-құқықтық формалары «Норд-отель жыбық акционерлік қоғам» [25].

90-шы жылдардың  басынан бастап құрылыста, реконструкцияда және де қонақ үй басқаруында Ресейде халықаралық қонақ үй  шынжырларыда қатысты (Қомыша А).

Қонақ үй шынжырларынан басқа әлемдік туристік нарықта мамандандырылған бірлестіктер белсене қызмет жасауда, олардың негізгі мақсаты – қонақ үй бизнесінің өкілдерінің ең жақсыларын біріктіру. Мысалыға, 1928 жылдан бастап «Алдыңғы қатарлы әлем отельдері» атты халықаралық корпарациялар  ең үздік әлем отельдерін анықтау жұмысын жүргізді. Ол өзінің арнайы каталогында жылда ең үздік кәсіпорындарды басылымға шығарады. Осыған ұқсас жұмысты 30 жыл көлемінде «Әлемнің айрықша отельдері мен курорттары» атты халықаралық ұйым жұмыс жүргізуде. 1968 жылдан бастап «Әлемнің ең танымал отельдері» атты халықаралық қонақ үй ассоциациясы жұмыс жасауда, олардың штаб-квартирасы Парижде. Бұл ассоциацияға кіргенде үш келесі критерийлермен бағаланады:

• табиғи және қоршаған ортаның жағымдылығы;
• ғимараттың жайлылығы мен қонақ үй интерьерінің пішінінің ерекшелілігі;
• заманның талабына сай жауап беретін қонақжайлық пен керемет асхана.

Еуропада қонақ үй шынжырларының және жеке қонақ үй ассоциациясының қызмет мәселесінің координациясын еуропалық экономикалық бірлестігіндегі  қонақ үйлердің ұлттық ассоциациясының Конфедерациясы айналысады (ХОРТЕК) [10].

Қонақ үй шынжырларының санды өсуі, олардың қосылуы мен бірігуі демалыс және қызмет ұсынысының көп түрлілігі туралы қате ой туғызады. Бәрақ тәжірибеде теріс тенденциясы байқалады: шынжырлардың таралуы туристің түрлі талаптарын қанағаттандыра алмайды,  сол себептен бірігейлігімен және қайталанбастығымен ставка жасайтын кіші жеке қонақ үйдің дамуына жол береді. Дәл осындай қонақ үйлер ХХІ ғасырдың түп тұлғасы деп мамандар есептейді: комфортабельді, ауылды стильде құрылған және демалыс пен жұмыс жасауға қажетті төмен бағамен  ұсынатын қызметтерді клиенттерге персоналдар жеке көрсете алатыны. Дәл осындай қонақ үйдің бірігейлігі нарық саясатының негізгі аспабы болып табылады.

Тәжірибеде көрсеткендей кіші қонақ үйлер көбінесе – ол тәүелсіз жеке қонақ үйлер, басқаша айтқанда бос иелікпен, өкімділігімен және жеке қолдануымен пайда табу мүмкіндігі.

Соңғы он жылдықта қонақжайлық индустриясына  жаңа компьтерлік технологияны енгізуден кәсіпорынның өнімділігі, ұйымдастырушылық жағдайы мен кәсібилігі көтеріліп, қонақ үй бизнесі түбірімен өзгерілді, кәсіпорын иелері бір қатар проблемаларын шешіп, клиенттерге көп ыңғайлы жағдай жасай алды.

Қолданушылардың түрлі қажеттілігін икеміне келтіріп, қолданбалы бағдарлама пакетін өңдеуге ынталануы тұтынушылардың сұранысын қанағаттандырылуы  стимул болды. Осындай бағдарламаның бірі «Қонақ үй» бағдарламасы болып табылады. Бұл туристерді қабылдау, орналастыру, тамақтандыру және қосымша қызметтерді технологиялық процесспен локальды автоматизациялануына арналған [49].

Берілген бағдарлама келесі блоктардан тұрады:

• автоматталған жұмыс орны «Портье»;
• «Мейрамхана» жүйе асты;
• «Қойма»  жүйе асты;
• «Техникалық қызмет көрсету» жүйе асты;
• «Бухгалтерлік есеп» жүйе асты;

«Портье» автоматталған жұмыс орнының келесі қызмет түрлері:

• номерлік қордық толу болжамы;
• резервлеуден алған мәліметтерді енгізі;
• демалушы және туристердің жоспармен келушілердің орынын брондау;
• қонақтың келуін ресмилеу;
• туристер мен демалушыларды тіркеу;
• көшіру;
• бөлек топқа және демалушылар туралы мәлімет беру;
• тұрғындармен есеп айырысу;
• төлеуді және кетуді бақылау;
• демалушы мен ұйымдасқан топ туристердің кетуін есепке алу;
• қонақ үйде тұратындарды есепке алу және анықтама беру;
• қонақ үй жұмысы туралы және оның негізгі бөлімдерінің құжаттарын есептеу;
• смен бойынша персоналдардың жұмысын бақылау журналын жасау.

«Мейрамхана» жүйе астының келесі іс-әрекеттерінің автоматизациялануы:

• туристердің және демалушылардың тамақтануының ұйымдастыру кестесін жасау;
• тапсырыстың мәзірін жасау;
• өнім шығаруды басқару;
• қызмет көрсетуді  басқару;
• жеке тапсырысты есептеу;
• еспетесу операцияларын және т.б. жүргізу.

«Техникалық қызмет көрсету» жүйе асты келесілерді қолданадыі:

• номерлік қордық ағымды жағдайын қолдану;
• номерлерді реконструкциялау және жөндеуді жоспарлау;
• инжинерлі жүйесін және коммуникациясының (энерго-су, газо-, жылу беру, лифт шаруасы, теле-, радио-, видеокоммуникациясы) ағымды жағдайын анализдеу;
• техникалық қызмет және хабарлама жүйе мен коммуникация жөндеуінің кестесін өңдеу;
• қонақ үйдегі санитарлы-гигиеналық нормаларын бақылау мен қамтамасыз ету (темпиратура, ылғалдық, шу денгейі, жарық және т.б.)

Тоқтаусыз жұмыс істеу үшін қонақ үй және мейрамханаларға  өндірілетін және сатылатын тауар түрлеріне қажеттілікті нақтылы анықтау керек, бұл  қоймадағы тауар түрлері туралы хабарлама жүйесінің жұмысы дұрыс қойылғанда ғана осындай мүмкіндік туғызады. Бұндай хабарламаны «Қойма» бағдарламасы қамтамасыз етеді.

«Бухгалтерлік есеп» бағдарламасы бухгалтерлік бөлімнің барлық іс-әрекеттерін жүзеге асыратын бағдарлама комплексі: негізгі құрамдар (қор) есебі, материалдық құндылық, тауар, ақша құралдары мен қаржы-есеп операциялары, ақы есептесуі, бухгалтерлік жинағы мен есеп.

Қонақ үй кәсіпорындарында бір қатар қолданбалы бағдарлама қолданылуы мүмкін («Басқарушы», «Сымтетік анықтамасы», «Іс жүргізу ісі», «Кадрлер», «маркетин» және т.б.) [49].

Қонақ үй қызметінде Интернет глобальды торлардың интегралдауы, халықаралық брондау және резрвтеу жүйесінің мүмкінділігін қолдану үлкен мағынасы бар.Ондау жүйелерге "AMADEUS", "Worldspan", "Galileo", "Sabre", "Fidelio Hotel Bank"кіреді.

"AMADEUS" басқа жүйелерге қарағанда, ең атақты компьютерлік брондау жүйесі болып табылады, ол халықаралық қызмет санын көбейтеді. "AMADEUS" Hotels ең соңғы мезетіне дейін орналастыру туралы түзетілген, дәл хабарлама берілген, бұл жүйе 35000 отел туралы мәліметтерді барлық әлемде көрсете алады. Ол қонақ үйдің орналасқан жерін, бос орынды, қызмет түрін және бағасы туралы дәл мәліметтерді береді.

Ресей Федерациясында 1995 жылдың желтоқсан айынан бастап «Ключ» жүйесі эксплуатацияға кірді. Ол Ресейдегі қырықтан астам қалалардағы, ТМД және балтика елдеріндегі орналастыру орындарын брондау қызметін ұсынды.

Ресей нарығында, сонымен қатар «Туринтел» фирмасы өңдеген брондау және резервтеу жүйесі жұмыс істейді, олар негізгі халықаралық жүйеге Аримсофт" жүйесімен өңделген "AMADEUS", "Galileo", "Sabre" және  "Тур Резерв" жүйесіне шыға алады .

Қонақ үй қызметін брондау бөлімі глобальды компьютерлік Интернет торында да бар. Соның ішінле аң атақты болып  табылатын Travel Web, ол 1996 жылы американдық "Pegasus Systems" компьютерлдік компания ашты.. Travel Web әлемдегі 94 ел туралы, алдыңғы қатарлы қонақ үй шынжырлары туралы, 200 авиакомпания туралы мәлімет береді. Сонымен қатар, ол отель мен авиарейс туралы ізденуге ыңғайлы жүйе.

2. Қазақстан Республикасының қонақ үй өнеркәсібінің дамуы

 

   Республиканың көрікті, көрсетуге болатын маңызды объектілері мемлекеттің оңтүстігінде орналасқан. Олар Қазақстанның алғашқы қалалары: Түркістан, Отрар, Баба-ата, Испиджап (Сайрам), Тараз, Мерке; Талхиз(Талғар), Қойлық(Талдықорған). Алдағы уақытта қонақ үй бизнесінің  дамуы туризмнің дамуымен  тікелей байланысты.Ендігі кезекте Қазақстанның қонақ үйлеріне тоқтала кетсек. Оңтүстік астана қонақ үй индустриясының басты орталығы болып саналады. Бүгінгі күнде республикада 195 қонақ үй жүмыс істейді. Соның 36-сы Алматы қаласында орналасқан. 1990 жылдан бастап Қазақстанның қонақ үй рыногында инвестициялық ағын болды деуге болады. Осы жылдары 10 аса отелдер салынды. Көбісі бірлескен кәсіпорындар болып есептеледі және де әртүрлі халықаралық қонақ үйлер тізбектеріне кіреді. Кейіннен 1990 жылдардың ортасында халықаралық стандарттарға жауап беретін бір қатар отелдер пайда болды. Олардың инвесторлары болып отандық бизнесмендер шықты.

     Қонақ    үй      индустриясына    инвестицияның      келуіне    байланысты, банкротқа ұшыраған конақ үйлер саны да өсті, яғни рынок сұранысындағы дәрежеге сай қолайлы. Мысалы: оған «Премьер Медеу» отелін жатқызамыз.                   Ежелгі Медеу шатқалы демалу жүмыс орнына  қолайлы.   Осының   бәрі   Алматы   орталығынан 15 минуттьқ  жерде.   «Медеу» мүз айдынының жанында «Қазақ ауылы» мейманханасы (Отырар комплексі) орналасқан. Қазақстанда отель бағасы бойынша және қызметтері бойынша әр түрлілігімен көзге түседі. Бір тәулікке 3 доллар, бұнымен көбінесе дүние жүзінің волонтерлері қолданады.

     Ал люкс  нөмір   1400 долларға дейін жетеді.  Бұнымен  көбінесе сапарға       келген президенттер қолданады. Жергілікті жердің экзотикасына қызығушылар, халықаралық стандартқа үйреніп қалғандар қолданады. Бес жүлдызды отельдерде шетел азаматтарына барлық керек нәрсе бар. Әрине бағасына сай. Жиі келіп тұратын шетел азаматтарына шамалы жеңілдіктер болады.

    «Достық» отелі  шетел азаматтарына өте қызықты. "Интерлюкс отелі, бұл қала  сыртындағы Алатау санаториінде  орналасқан. Мұнда советтік партияның  қол басшылары, мәр-мәр залда жүргенін көресіздер. «Алия», «Уют» орташа қонақ үйлері бар. Конақтар көбінесе орташа елдерден Өзбекстаннан, Қырғызстаннан келеді. Жоғары таулы отель "Ворота", "Туюк су". Бүл керемет пансион Швейцариядағы альпілік қонақ үйге үқсас болып келеді. Отель өте ыңғайлы және қолайлы. Әр нөмірлерінің қабырғалары ағаштан ойылып салынған.

    «Анкара» - қонақ  үйі. Алматы қаласының орталығы, Президент сарайына қарама-қарсы  орналасқан. Бүл қонақ үйде 290 жабдықталған  нөмірлер бар.Оның ішіде люкс  нөмірлерінде халықаралық телефон байланысы, мини барлар, көп бағдарламалы музыкалық жүйе, спутникті ТВ, бағдарламалармен жабдықталған. Қонақ үй құрамына 5 мейманхана және барлар кіреді. Сонымен қатар бассейн, денсаулық клубы, туристік агенттік, шаштараз, казино, түнгі клубтар бар. Алматы қаласындағы ең үлкен залдардың бірі осында орналасқан. «Премьер-Медеу-Интернейшнэл» - қонақ үйі - Алматы қаласының орталығынан 15километр, ал әуежайдан 50 минуттық жерде орналасқан. Қонақ үйде 129 нөмірлер бар. Оның ішінде 126 жай нөмір, 3 люкс нөмірі кіреді. Бұл нөмірлердің барлығы халықаралық телефон жүйесімен, спутник ТВ, мини барлармен жабдықталған. Қонақ үйде жоғары мамандандырылған қызметкерлер жүмыс атқарады.