Автор: Пользователь скрыл имя, 05 Декабря 2014 в 13:08, лекция
Сын есім мағынасына қарай екіге бөлінеді:
1) сапалық сын есім;
2) қатыстық сын есім.
Сын есім
Сын есім заттың сындық, сапалық қасиеттерін білдіретін
Белгілері |
Мысалдар |
Сұрағы |
Түрі Түсі Дәмі Салмағы Сапасы Көлемі Күйі Затқа қатысы |
дөңгелек (шар) көгілдір (тау) қышқыл (алма) ауыр (жүк) жұмсақ (нан) үйдей (тас) құрғақ (ауа) шеткі (үй) |
қандай? қандай? қандай? қандай? қандай? қандай? қандай? қай? |
Сын есімнің негізгі белгілері
Сын есімнің негізгі белгілері
:
Сын есім құрамына қарай:
:
Дара
Күрделі
Негізгі
Туынды
Сын есім жасалуына қарай екіге бөлінеді:
Етістіктен сын есім жасайтын жұрнақтар |
Мысалдар |
-ғақ, -гек, -қақ, -кек, -ақ, -ек -ық, -ік, -қ, -к -ғыш, -гіш, -қыш, -кіш -ғыр, -гір, -қыр, -кір -шақ, -шек
-ыңқы, -іңкі, -ңқы, -ңкі. -ынды, -інді, -нды, -нді -малы, -мелі, -палы, -пелі, -балы, -белі -ымды,- імді, -ымды, -мді
-аған, -еген -улы, -улі -ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе |
Жабысқақ, тайғақ, бөлек, Тұнық, бітік, сирек, ақсақ Жүзгіш, айтқыш, жазғыш. Алғыр, білгір, өткір, тапқыр. Тартыншақ, сүріншек. Басыңқы, салбыраңқы. Жуынды, үйінді, жасанды. Асырмалы, жаппалы, үрмелі, көшпелі. Төзімді, қонымды, келісімді. қап(б)аған, теп(б)еген. Байлаулы, ілулі. Бояма, қызба, еспе, бұрма |
Туынды сын есімнің жасалуы
Есім сөзден сын есім жасайтын жұрнақтар |
Мысалдар |
-лы, -лі, -ды, -ді, -ты, -ті
-сыз, -сіз
-ғы, -гі, -қы, -кі
-лық, -лік, -дық, -дік, -тық, -тік -шыл, -шіл -шаң, -шең
-дай, -дей, -тай, -тей
-кер, -гер
-қой, -қор
-паз, -імпаз -и, -ы, -і |
Таулы, өнерлі, орманды, көрікті Ормансыз, еңбексіз, ағашсыз Қысқы, төменгі, ішкі, жазғы Балалық, адамдық, жігіттік, жолдастық Ойшыл, еңбекшіл. Ашушаң, көйлекшең, сөзшең Үкідей, жолбарыстай, баладай. Найзагер, табыскер, әдіскер. Әзілқой, еңбекқор, әуесқой. Өнерпаз, жеңімпаз Әдеби, алтайы, түркі. |
Сын есім мағынасына қарай екіге бөлінеді:
1) сапалық сын есім;
2) қатыстық сын есім.
Сын есімнің шырайлары
Салысты рмалы
Күшейтпелі
Назарларыңызға рахмет!!!
1
2