Есеп туринде жазылган жумыс

    

5-ЕСЕП

 

     Азамат Есенғарин құмартатын ойындарға әуестеніп, әйелімен бірігіп алған үш бөлмелі пәтерден ұтылып қалған. Ұтылыстан кейін азамат Есенғарин әйелімен енесінің үш бөлмелі пәтерінде тұра береді. Айына тапқан табысын Есенғарин бір күнде ойын автоматтарына жіберуін жалғастыра берген. Есенғариннің әйелі күйеуін жақсы көреді, бірақ өзінің анасын және күйеуін толық қайыршыланудан қалай сақтарын білмейді. Анасымен ақылдасып, Есенғариннің әйелі сотқа ажырасу туралы арызымен келді.

     Сот қандай шешім қабылдай керек? Отбасы заңдылықтарының нормаларына сүйене отырып өз жауабыңызға түсініктеме беріңіз.

  

   Жауабы:

 

1. Есеп бойынша ең бірінші қарастыратын мәселе ҚР НЕКЕ ЖӘНЕ ОТБАСЫ КОДЕКСІ бойынша 7-тарауындағы  ЕРЛІ-ЗАЙЫПТЫЛАРДЫҢ МҮЛІКТІК ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН МІНДЕТТЕРІНІҢ 33-бабының Ерлі зайыптылардың бірлескен ортақ меншігі бөлімінде ерлi-зайыптылар некеде тұрған (ерлі-зайыпты болған) кезінде жинаған мүлiк олардың бiрлескен ортақ меншiгi болып табылады делінген. Егерде құмар ойынға ұтылған пәтерді алатын болсақ, онда 34 бап бойынша күйеуі әйелінің келісімінсіз пәтерді сата алмайды, оны тек нотариусқа немесе адвокатқа барып, әйелінің келісім берген қолы бойынша сата алады.
2. Әйел ажырасуға берген арызы негізінде 4-тараудың некені немесе ерлі-         зайыптылықты бұзылуының 18-бабының Некені  ерлі-зайыптылықты бұзу кезінде ерлі-зайыптылар арасында туындайтын дауларды қарауда некені (ерлі-зайыптылықты) бұзу кезінде ерлі-зайыптылардың арасында ортақ мүлікті бөлуге,еңбекке қабілетсіз жұбайын, сондай-ақ кәмелетке толмаған балаларын күтіп бағуға қаражат төлеуге қатысты туындайтын даулар сот тәртібімен қаралады. Бұл деп отырғанымыз некенің бұзылуының себебі бола алады. 20-бап бойынша сот негізімен бұзылатын неке ерлі-зайыптылардың біреуінің некені (ерлі-зайыптылықты) бұзуға келісімі болмаған кезде сот ерлі-зайыптыларды татуластыруға шаралар қолдануға және ерлі-зайыптыларға татуласу үшін алты ай шегінде мерзім тағайындай отырып, істі қарауды кейінге қалдыруға құқылы. Егер ерлі-зайыптыларды татуластыру жөніндегі шаралар нәтижесіз болса және ерлі-зайыптылар (олардың біреуі) некені (ерлі-зайыптылықты) бұзуды талап етсе, неке (ерлі-зайыптылық) бұзылады.

Нәтижесінде сот арқылы қарастыратын қарастыратын болсақ, мүлік жағынан  ерлі-зайыптыларда ештеңе қалмайды, себебі қазір тұрып жатқан пәтер әйелдің анасының жеке меншігі, араларында бала жоқ, егер екі жақ келісім берсе екеуінің арасындағы неке бұзылады.

 

 

 

6-ЕСЕП

 

Азаматша Асылбекованың күйеуі Ресейге табыс табуға 4 жыл бұрын  кеткен және өз отбасына тек бір  жыл ақша жіберіп отырған. Екі жыл өткен соң азаматша Асылбекова күйеуі жүрген қалаға аудармалар бойынша сұраныс жіберді, бірақ ол жайында еш хабар алмады, нәтижесінде, соңғы ақшалай аударымнан кейін үш жыл күтіп, азаматша Асылбекова күйеуін іздестірулер нәтиже бермеуі негізінде, жаңа некеге тұру үшін АХАЖ орнына некені бұзу туралы арыз жазды. АХАЖ органының меңгерушісі оған сотқа шағымдануына ұсыныс береді.

      АХАЖ орнының меңгерушісі дұрыс шешім қабылдады ма? Азаматтық және отбасы            заңдылықтарының нормаларына сүйене отырып өз жауабыңызға түсініктеме беріңіз.

 

Жауабы:

Бұл жағдайда азаматша Асылбекованың  күйеуінің хабарсыз кетуіне байланысты неке тоқтатылады.Ол деп отырғанымыз 4-тараудың некені немесе ерлі-зайыптылықты тоқтатуының 15-бабының Ерлі-зайыптылардың біреуінің қайтыс болуы, соттың оны қайтыс болды деп жариялауы немесе хабар-ошарсыз кеткен деп тануы салдарынан некенің(ерлі-зайыптылықтың) тоқтатылуы заңына сәйкес келеді.

1. Неке (ерлі-зайыптылық) ерлі-зайыптылардың  біреуі қайтыс болуы, сондай-ақ  сот оны қайтыс болды деп жариялауы немесе хабар-ошарсыз кеткен деп тануы салдарынан тоқтатылады.

2. Сот қайтыс болды деп жариялаған  немесе сот хабар-ошарсыз кеткен  деп таныған жұбайы келген және тиісті сот шешімдері күшін жойған жағдайда ерлі-зайыптылардың бірлескен өтініші бойынша тіркеуші орган некені (ерлі-зайыптылықты) қалпына келтіруі мүмкін.

3. Неке қию (ерлі-зайыпты болу) кезінде тараптарға (немесе тараптардың  біріне) хабар-ошарсыз кеткен деп танылған немесе қайтыс болды деп жарияланған жұбайы тірі екені белгілі болған жағдайларды қоспағанда, егер басқа зайыбы жаңадан некеге отырса (ерлі-зайыпты болса), некенің (ерлі-зайыптылықтың) қалпына келтірілуі мүмкін емес.

Асылбекованың жолдасынан хабар жоқ  болған соң, неке тоқтатылып, заң бойынша  жаңа тұрмыс құруына рұқсат.

 

7-ЕСЕП

 

Сотқа азамат Мыңбаев некені бұзу талабымен келді, себебі, оның әйелі  бес жыл бірге тұрған уақыт  ішінде ол бала көтере алмады. Мыңбаеватың  әйелі баланың болмауына күйеуі кіналі деп, емханаға тексерілуден бас  тартқан. Сонымен қатар Мыңбаевтың әйелі күйеуіне балалар үйінен асырап алуды ұсынған, бірақ  күйеуі мұндай ұсыныстан бас тартты.

Бұл жерде  мәселенің қандай шешімін ұсынуға  болады?

 

Жауабы:

 

Бұл жағдайда 4-тараудың некені немесе ерлі-зайыптылықты тоқтатуының 20-бап бойынша ерлі-зайыптылардың біреуінің некені (ерлі-зайыптылықты) бұзуға келісімі болмаған кезде некені (ерлі-зайыптылықты) сот тәртібімен бұзу заңына сәйкес келеді. Яғни, Мыңбаевтың жұбайы жағынан некені бұзуға келісім берілмесе, онда сот ерлі-зайыптыларды татуластыру үшін шаралар қолдануға және ерлі-зайыптыларға татуласу үшін алты ай шегінде мерзім тағайындай отырып, істі қарауға кейінге қалдыруға құқылы. Егер ерлі-зайыптыларды татуластыру жөніндегі шаралар нәижесіз болса және ерлі зайыптылар (олардың біреуі) некені (ерлі-зайыптылықты) бұзуды талап етсе, неке (ерлі-зайыптылық) бұзылады.

 

                                                                                  8-ЕСЕП

 

Ажырасқаннан кейін ерлі-зайыпты  Хитяевтар екі бөлмелі пәтерде  тұра берген және қолдарында соттың шешімінің көшірмесі бола тұра уақытылы АХАЖ орнына ажырасу туралы куәлігін алуға бармаған. Бірнеше ай өткен соң зайыптардың біреуі қатты ауырып, күтімді қажет еткен. Ерлі-зайыптылар татуласып, бұрынғы отбасылық қатынастарын қалпына келтіріледі. Біо жылдан соң кенеттен шыққан ұрыстан кейін азамат Хитяев әйеліне мүлде қаладан кететіндігі жайында айтады. АХАЖ бөлімінің меңгерушісі сот шешімінің көшірмесін алмағандықтан ажырасу туралы куәлікті беруден бас тартты.

АХАЖ органының қызметкері дұрыс  шешім қабылдады ма?

 

Жауабы:

 

Жалпы бұл жағдайда қарастыратын болсақ 5-тараудағы НЕКЕНІҢ (ЕРЛІ-ЗАЙЫПТЫЛЫҚТЫҢ) ЖАРАМСЫЗДЫҒЫ бойынша 25 бабының 2-ші тармақшасындағы некені (ерлі-зайыптылықты) жарамсыз деп тану туралы соттың шешімі заңды күшіне

енген күннен бастап үш күн ішінде соттың осы шешімінің үзінді көшірмесін неке қиюдың

(ерлі-зайыпты болудың) мемлекеттік  тіркелген жері бойынша тіркеуші  органға жіберуге міндетті делінсе 3-тармақшасында неке (ерлі-зайыптылық) қиылған күнінен бастап жарамсыз деп танылады. Хитяевтардың ісінде АХАЖ бөлімінің меңгерушісінің істегені заңды болып табылады.

 

 

9-ЕСЕП

 

Азамат Абдрахманов сотқа некені бұзу талабымен келді. Абдрахмановтың әйелі бес ай бұрын баланы босанып, қазіргі кезде жүктілік демалыста  болатын. Азамат Абдрахманов талабында  некенің құрылғаны оның қателік, ол қатты өкінетіндігін қазіргі кезде әйеліне деген ешқандай сезімдері жоқ және шетте отбасын құрып алғанын түсіндірген. Абдрахмановтың әйелі күйеуімен ең қысқа мерзім ішінде ажырасуға хат түрінде келісім берді.

Сот емізіп жүрген әйел үшін ажырасу қатты соққы болады деп шешіп, талапты қанағаттандырудан бас тартты.

Сот дұрыс шешім қабылдады ма?

 

Жауабы:

 

Абдрахмановтың әйелінің баланы асырап алу жағдайына келетін болсақ, ҚР Отбасы кодексінің 13-тарауының 96-бабы бойынша егер баланы ерлi-зайыптылардың екеуi асырап алмаса, ерлi-зайыптылардың бiреуi баланы асырап алған кезде бала асырап алуға екінші жұбайдың жазбаша келiсiмi талап етiледi. Осы заңға сәйкес Абдрахмановтың әйелі бала асырап ала алмайды. Сот негізінде екі жақ келіскеніне байланысты ажрастыруға тиіс. Бұл жағдайда 5-тараудың Некенің ерлі-зайыптылықтың жарамсыздағының 26-бабының Некені (ерлі-зайыптылықты) жарамсыз деп тануды талап етуге құқығы бар адамдар 2 тармақшасында неке қиюмен (ерлі-зайыпты болумен) құқығы бұзылған жұбай, сондай-ақ, егер мәжбүр ету,алдау, қателесу нәтижесінде немесе неке қиюды (ерлі-зайыпты болуды) мемлекеттік тіркеу кезінде өз іс-әрекеттерінің мәнін түсінбеген және өзін-өзі билей алмаған жай-күйінің салдарынан ерлі-зайыптылардың біреуінің некеге отыруға ерікті келісімі болмаған кезде неке қиылса (ерлі-зайыпты болса) Абдрахманов өзін некесізбін деуіне әбден мүмкін.

 

 

 

10-есеп

 

Ресей азаматы В. Қазақстанда жоғары төлем ақылы жұмысқа орналасу үшін Алматы қаласының тұрғыны азаматша О-ға үйленуді шешті. Неке Алматы қаласының АХАЖ-ның райондық, аудандық бөлімшелерінің бірінде тіркелген. Бір жылдан кейін екі жақтың келісуімен неке бұзылған, бірақ азаматша О-ның туысқандары азамат В-ның іс әрекеттерінде отбасын құру ниеті болмағандықтан жарамсыз, заңды емес деп тануды талап етті.

Мұндай талап қанағаттандыруға жата ма? 
ҚР-ның отбасы заңдылықтары бойынша кім некенің жарамыз екенін қабылдауды талап ете алады?

 

Жауабы:

 

Жалпы некенің жарамсыздығы 5-тараудың Некенің ерлі-зайыптылықтың жарамсыздағының 26-бабының Некені (ерлі-зайыптылықты) жарамсыз деп тануды талап етуге құқығы бар адамдар

 1. Некені (ерлі-зайыптылықты) жарамсыз деп тану туралы талап етуге:

1) егер неке (ерлі-зайыптылық) жасына  толмаған адаммен неке қиылса (ерлі-зайыпты болса), кәмелетке толмаған жұбайы, оның заңды өкілдері немесе прокурор;

2) неке қиюмен (ерлі-зайыпты болумен)  құқығы бұзылған жұбай, сондай-ақ, егер мәжбүр ету,алдау, қателесу  нәтижесінде немесе неке қиюды  (ерлі-зайыпты болуды) мемлекеттік  тіркеу кезінде өз іс-әрекеттерінің мәнін түсінбеген және өзін-өзі билей алмаған жай-күйінің салдарынан ерлі-зайыптылардың біреуінің некеге отыруға ерікті келісімі болмаған кезде неке қиылса (ерлі-зайыпты болса), прокурор;

3) неке қиюға (ерлі-зайыпты болуға) кедергі келтіретін мән-жайлардың  бар екенін білмеген жұбайы, әрекетке қабілетсіз деп танылған жұбайдың қорғаншысы, алдындағы бұзылмаған неке(ерлі-зайыптылық) бойынша жұбайы;

4) прокурор, сондай-ақ жалған неке  қию (ерлі-зайыпты болу) жағдайында, некенің(ерлі-зайыптылықтың) жалғандығы  туралы білмеген жұбайы;

5) осы Кодекстің 25-бабы 1-тармағының 3) тармақшасында көрсетілген мән-жайлар  болған кезде құқығы бұзылған жұбайы құқылы.

2. Неке (ерлі-зайыптылық) жасына толмаған  адаммен, сондай-ақ сот әрекетке  қабілетсіз деп таныған адаммен қиылған некені (ерлі-зайыптылықты) жарамсыз деп тану туралы істі қарау кезінде іске қатысуға қорғаншылық немесе қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын орган тартылады.

 Осыған сәйкес некенің жарамсыздығын азаматша О жарамсыз деп тани алады.