Дәрісіз емдеу

6)   егер дене зақымданса ( травма ) , онда зақымданған жерге  бір тәуліктен кейін компресс  қойылады.

 

 

  КОМПРЕСТІ ҚОЮҒА БОЛМАЙТЫН АУРУЛАР:

 

1. тері аурулары болса ;
2. науқастың дене қызуы жоғары болса ;
3. егер теріде іріңді жаралар ( карбункул, фурункул ) болса.

          

 

 

 

 

 

 

                              

 

ЖЫЛЫ КОМПРЕСТІ  ҚОЮ ӘДІСІ

 

  ЖЫЛЫ КОМПРЕСС ( СОГРЕВАЮЩИЙ ). Жылы крмпресс ұзақ уақыт қан тамырлары мен лимфаларды кеңейтіп, қан мен лимфа айналысын жақсартады. Сөйтіп, ішкі органдардың да жұмысын жақсартуға септігін тигізеді.

Жылы компресті дайындау үшін, әуелі 8-10 қабат дәкені дайындап алып, компресс жасайтын ерітіндіге батырады, сонан соң сығып алып теріге қояды. Үстіне арнаулы қағаз салып, оның үстіне бір қабат мақта қояды да бинтпен таңып тастайды. Компресс салынған жерде 8 сағат тұрады. Компресс жасайтын ерітінділердің түрлері: камфора майы ( 2 ас қасық камфора майына жарты литр су қосады ) , вишневский майы, вазелин немесе өсімдік майларының қандайын болса да пайдалануға болады. Ал 45 процент этил спиртін пайдаланып компресс қойса, басқалардай емес ол тезірек кебеді. Сондықтан спиртті 4-6 сағат ішінде алу керек.

 

Жылы компресті  қоюға қажет заттар :

1. жылу өткізбейтін материал (түкті мата, мақта, жүннен тоқылған орамал) ;
2. ылғал өткізбейтін зат ( клеенка, арнаулы қағаз ) ;
3. мақта ;
4. бинт ;
5. 8-10 қабат дәке ;

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

СУЫҚ КОМПРЕСС

 

 

Суық компресс қан тамырларын тарылтып, нерв талшықтарының сезінгіштігін азайтады.

 

   

СУЫҚ КОМПРЕСС ҚОЙЫЛАТЫН АУРУЛАР:

 

1. дене жаңадан зақымданғанда ( трамва, ушиб );
2. буын немесе сіңір зақымданғанда ;
3. мұрыннан қан кеткенде ;
4. бас ауырғанда.

 

Суық компресті әрбір 2-3 минутта ауыстырып тұру керек. Әдетте суық компресті екі дана етіп дайындаған дұрыс. Біреуін қойған кезде екіншісі мұздай суда тұруы керек.

 

 

                                 Салқын компресті қою

 

Мақсаты: емдік, қан тамырларын тарылту әсері, жергілікті салқындату, ауырсынуды басатын әсері.

Қолдану көрсетілімдері: жұмсақ ұлпалардың (ткандердің) сіңірдің (байламы), сүйек қабығының жарақаттануы мен зақымдануынын бірінші тәулігінде, мұрыннан қан кетуде, қызбаның 2 кезеңінде.

Қарсы көрсетілімдері: іштің түйіліп ауыруында (іштің спастикалық ауруларында), талықсу (коллапс), шок.

Дайындаңыз: салқын суы бар ыдысты, бірнеше рет қабатталған            2 салфетканы.

                                         Іс-әрекет алгоритмі:

 

• Науқасқа емшара мақсаты мен барысын түсіндіріңіз, оның келісімін алыңыз.
• Қолыңызды гигиеналық деңгейде тазартыңыз. Қолғапты киіңіз.
• Даярлаған салфетканы салқын суға салып сулап, оны сығыңыз.
• Салфетканы бірнеше қабатпен бүктеңіз.
• Дененің тиісті учаскесіне салфетканы салыңыз.
• Әрбір 2-3 минут сайын салфетканы ауыстырып тұрыңыз, өйткені салфетка қызыу дене қызумен тез теңесіп кетеді.
• Бірінші салфетканы екіншісімен ауыстырып отырыңыз.

 

Ескерту: бүкіл емшараның ұзақтығы 5 минуттан 60 минутқа дейін.

 

                                   

 

ЫСТЫҚ КОМПРЕСС

 

Ыстық компресс жасау үшін алдымен 2-10 қабат дәке дайындап алады. Сонан соң оны 60-70 ° С ыстық суға батырып сығып алады да тиісті жерге қояды. Компрестің сыртынан клеенкамен және мақтамен жауып 10 минуттай тұру керек. Немесе клеенканың сыртынан жылытқышпен ( грелкамен ) , кейде жүннен жасалған қалың матамен жабады. Ыстық компрестің басқа компрестен айырмашылығы – оны бірнеше минут қолмен басып тұрып, салқындаған кезде ауыстырып отыру керек.

 

ЫСТЫҚ КОМПРЕСТІ  МЫНА АУРУЛАРҒА ҚОЛДАНАДЫ:

 

1. мигрень ( сақина ) яғни ми қан тамырлары тарылғанда ;
2. өт жолдарының қызметі нашарлағанда ;
3. бұлшық етке суық тигенде ( миозит ) ;
4. буын ауруларына.

 

ЫСТЫҚ КОМПРЕСТІ ҚОЮҒА  БОЛМАЙТЫН АУРУЛАР:

 

1. науқас іш бүлігіне ұшырағанда ( острый живот ) ;
2. науқастың миына қан құйылғанда ( инсульт ).

 

Дайындаңыз: ыстық (t-60-70⁰С) суы бар ыдысты, су термометрін,                    2 салфетканы, клеенканы, мақтаны, сүлгіні.

 

                                   Іс-әрекет алгоритмі:

 

• Науқасқа емшара мақсаты мен барысын түсіндіріңіз, оның рұқсатын алыңыз.
• Компресс қоятын жердің тері қабатын тексеріп алыңыз.
• Қолыңызды гигиеналық деңгейде тазартыңыз. Қолғапты киіңіз.
• 8 қабатты салфетканы ыстық суға салып сулап, оны сығыңыз.
• Дененің тиісті учаскесіне ылғалды салфетканы тығыз 5-10 минуттай басыңыз.
• Салфетканы клеенкамен, сосын үстінен қалың жүннен тоқылған матамен жабыңыз.
• Бірнеше минуттай компресті қолыңызбен ұстап тұрыңыз, оны салқындаған сайын ауыстырыңыз (бинт салмайды).
• Терінің ылғалды бетін сүлгімен құрғатып сүртіңіз.
• Науқасты жылы жабыңыз.
• Қолғапты шешіңіз. Қолыңызды жуып, құрғатыңыз.

 

Ескерту: клеенка үстіне жылытқыш қоюға немесе қалың тоқылған матаны жабуға болады.

      

 

 

 

ЫЛҒАЛДЫ Қыздыру және дәрілік компресТерді қою

 

Мақсаты: қан тамырларын ұзақ және біркелкі кеңейту, ұлпадағы қан айналуын жақсарту, ауыруын азайту және сіңіру әсерін жасау.

Қолдану көрсетілімдері: инъекциядан кейінгі инфильтратта (жергілікті түйінде) бұлшық еттердегі және буындардағы қабыну процестері, мұрын, құлақ аурулары, соғып алғаннан кейінгі 2 тәулікте.

Қарсы көрсетілімдері: қызба, қан құйылу, терідегі іріңді және аллергиялық бөртпелер, тері жамылғысы бүтіндігінің бұзылуы, әртүрлі этиологиядағы ісіктер, жарақат пен соғып алудың бірінші тәулігінде.

Асқынулар: терінің тітіркенуі, күю.

Дайындаңыз: компрестік матаны немесе 8-10 қабаттап бүктелген дәке салфеткасын, компрестік қағазды, мақтаны, бинтті, 40% этил спирті немесе дәрілік ерітінділерді, 20-25⁰С суды, қайшыны, қолғапты.

                                             Іс-әрекет алгоритмі:

• Науқасқа емшара барысын түсіндіріп, оны жасауға рұқсатын алыңыз.
• Қолыңызды гигиеналық деңгейде тазартыңыз. Қолғапты киіңіз.
• Науқастың компресс қоятын жерінің терісін қараңыз.
• Даярланған ерітіндінің (20-25⁰С) біреуіне компрестік матаны немесе дәке салфеткасын ылғалдап, оны аздап қана сығыңыз.
• Дененің қажетті учаскесіне компрестік матаны немесе дәке салфетканы қойыңыз. Әсерін тигізетін аймақтан оның көлемі 2 см артық болуы керек.
• Компрестік матаның немесе дәке салфеткасының үстіне компрестік қағазды салыңыз. Ол алдыңғы қабаттан 2 см-ге енді болуы қажет.
• Компрестік қағаздың үстіне мақтаны қойыңыз (компрестің алдыңғы қабатынан көлемі 2 см артық болуы тиіс).
• Қойған компрес денеге тығыз қабыса жататындай керек, бірақ қозғалысты шектемейтіндей етіп, бинтпен байлаңыз.
• Компресті 6-12 сағатқа қалдырыңыз (дұрысы түнге қарай қою).
• Қолыңызды жуып, құрғатыңыз. Қолғапты шешіңіз.
• 2 сағаттан кейін компрестің дұрыс салынғанын тексеріңіз. Компрестің астына саусағыңызды сұғыңыз, салфетканың ылғалды, терінің жылы екендігіне көзіңізді жеткізіңіз.
• Компресті алып, теріні жылы сумен сүртіп, сүрткімен құрғатып, құрғақ таңғыш салыңыз. Компресс қойған жерді жылы қымтаңыз.
• Өзіңіз қолыңызды жуыңыз.

 

Ескерту:

• егер 2 сағаттан кейін салфетка құрғақ болса, онда компресс дұрыс салынбаған;
• спирттік компресттер жылдам кебеді, сондықтан оларды әрбір 4-6 сағат сайын ауыстырады;
• компресті қайталап қоюды, алдыңғы компресті алғаннан кейін 1 сағат соң қайталауға болады;

 

 

ЖЫЛЫТҚЫШТЫ  ҚОЛДАНУДАҒЫ МЕЙІРКЕШТІК СТАНДАРТ.

 

Жылытқыш жазық бұлшық еттерді босатып, ішкі мүшелерге  қанның толуын күшейтеді, сондықтан ауырғанын басылуына әсер етеді. Жылытқышты ауырған және көгерген жерге қойса, жылудың әсерімен ауырғаны басылады. Медицинада резеңке қалтадан жасалған және электр жастық жылытқыштары қолданылады.                                                                                    

 

Көрсеткіштері:                                                                                                    

• Дененің әр түрлі бөліктерін жылыту үшін
• Жалпы жылыну үшін
• Созылмалы гастрит және колит ауруында(ауырсынуды басу үшін)
• Гипертоникалық кризде
• Бүйрек ұстамасында
• Гематоманы емдеу үшін
• Радикулитте
• Буындардың қабынуында
• Тері және майлы қабаттың қабынуларында                                                 

Қарама - қарсы  көрсеткіштері:

• Іштің түсініксіз ауырсынуы
• Жедел аппендицитте
• Жедел холециститте
• Жедел панкреатитте
• Перитонитте
• Қан кеткенде
• Терінің зақымдануында
• Іріңді жараларда
• Маститте
• Дене қызуы көтерілгенде
• Қатерлі ісіктерде
• Ессіз пациенттерге қолдануға болмайды.

 

Асқынулар: күйіп қалу, денеде дақ болу

Қоятын жерлері: инфильтрат аймағы, бел аймағы, балтыр бұлшық ет аймағы, оң жақ қабырға асты аймағы.

 

Жабдықтар:резеңке жылытқыш(1.5-2), су температурасы (60-70С), жеке орамал, 1% хлорамин ерітіндісі бар ыдыс, жылытқышты өңдейтін екі дәке, су температурасын өлшейтін термометр.

 

 

Процедура барысы:

1. Пациентпен сенімділік қарым қатынас жасау, процедураның мақсатын, жүрісін түсіндіру.
2. Керекті жабдықтарды дайындау.
3. Ыстық суды (60⁰С) жылытқышқа құю.
4. Жылытқыштың жоғарғы бөлігін қысып ауаны шығарып бұрандасын жабу.
5. Жылытқышты бір жағына бұрайды.
6. Төмен ұстап құрғатып сүрту.
7. Жылытқышты орамалмен пациентке беру.
8. Жылытқышты керекті жерге 20 минутке қою.
9. Жылытқышты алып, суын төгу.
10. Пациенттің терісін қарап, ығғайлап жатқызу жылылап көрпе жабу.
11. Қолды жуып, резеңке қолғапты кию.
12. Жылытқышты 1% хлорамин ертіндісімен өңдеу(екі рет аралығы15мин).
13. Сумен жуып, құрғату арнайлы жеріне қою.
14. Қолғапты шешу, қолды жуып құрғату.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                           

 

Мұзды мұйықты қолдану

 

Мақсаты: қан тамырларын тарылту әсері, ұзақ жергілікті салқындату.

Қолдану көрсетілімдері: ішкі ағзалардан қан кету, іш қуысының жедел қабыну процесі, соғып алу, жарақаттану (бірінші тәулігі), жоғары қызба, операциядан кейінгі кезең.

Қарсы көрсетілімдері: ішектің бүріп ауыруында (іштің спастикалық ауыруларында), талықсу (коллапс), шок.

Асқынулар: жергілікті жердің салқындауы.

Дайындаңыз: мұзды мұйықты, мұз кесектерін, сүлгіні (жаялықты), зарарсыздандыратын ерітіндісі бар ыдысты, шүберекті.

 

Іс-әрекет алгоритмі:

 

• Науқасқа емшара мақсаты мен барысын түсіндіріңіз, осы емшараны өткізуге оның рұқсатын алыңыз.
• Мұзды мұйықтың тығынын ашыңыз, оның 2/3 көлемін ұсақтап уатылған мұз кесектерімен толтырыңыз.
• Мұзды мұйықты жатық түрінде қойып, мұзды мұйықтың ауасын шығарып, тығынын бұрап бекітіңіз.
• Мұзды мұйықты сүлгіге (жаялыққа) ораңыз.
• Қолыңызды гигиеналық деңгейде тазартыңыз.
• Мұзды мұйықты іш пердесі аумағына 15-20 минутқа қойыңыз (аралықтағы үзіліс 30 минут). Уақытты жазып, белгілеп отырыңыз.
• Мұз ерігенде мұйықтағы суды құйып алып, оған жаңа мұз кесектерін салыңыз.
• Мұйықты алып, суын төгіп, мұз қалдығын алыңыз.
• Науқасқа тыныштық және ыңғайлы жағдай жасаңыз.
• Зарарсыздандыратын ерітіндімен суланған шүберекпен мұзды мұйықты арасында 15 минут өткізіп 2 рет сүртіңіз.
• Қолғапты шешіңіз. Қолыңызды жуып, құрғатыңыз.