Беларусь у перыяд польскай iнтервенцыi i грамадзянскай вайны 1919-1920 гг

МІНІСТЭРСТВА  СЕЛЬСКАЙ ГАСПАДАРКІ І ХАРЧАВАННЯ РЭСПУБЛІКІ БЕЛАРУСЬ

     УСТАНОВА  АДУКАЦЫІ

«БЕЛАРУСКІ  ДЗЯРЖАЎНЫ АГРАРНЫ  ТЭХНІЧНЫ УНІВЕРСІТЭТ» 
 
 
 

     Кафедра філасофіі і гісторыі 
 
 

    Кантрольная работа па Гiсторыi Беларусi

па  тэме:

Беларусь  у перыяд польскай iнтервенцыi i грамадзянскай

вайны 1919-1920 гг.  
 
 
 
 
 
 

Выканау: студэнт 2-га курсу

                 групы 46 ЗМТП 

                 Кавальчук  А.Л.  

                                                             Праверыу: Шуцкi К.А  
 
 
 
 
 
 
 

        

               Мінск  2008 
 

     ЗМЕСТ:

1. План______________________________________________3
2. Уводзiны__________________________________________4
3. Савецка-польская вайна.Захоп тэрыторыi

Беларусi войскамi Польшчы__________________________5

4.  Барацьба беларускага народа супраць

Польскiх iнтэрвентау________________________________9

5. Беларускi нацыянальны рух__________________________11

6. Асаблiвасцi грамадзянскай вайны у

Беларусi__________________________________________14

7. Заключэнне_______________________________________15

8. Спiс лiтаратуры___________________________________16 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

План: 

1. Савецка-польская вайна. Захоп тэрыторыi Беларусi войскамi Польщы.

 

2. Барацьба  беларускага народу супраць польских iнтервентау.

 

3. Беларускi нацыянальны рух.

 

4. Асаблiвасцi грамадзянскай вайны у Беларусi.

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

   

    

       Уводзiны. Угэтай кантрольнай рабоце расчыняецца невялiкi прамяжутак часу – 1917-1920 гг. Гэта перыяд у якiм Беларусь перажывала польскую акупацыю i грамадзянскуювайну 1919-1920 гг.

       У кантрольнай рабоце праналiзаваны мэты, якiя ставiлi кiруючыя колы Польшчы падчас польскай iнтэрвенцыi на тэрыторыю Беларусi у лютым 1919 г. i савецка – польскай вайны1920 г.

       Апiсаны ход ваенных дзеянняу на тэрыторыi Беларусi i умовы падпiсання мiрнага дагавору. Вызначанны прычыны, што прывялi да уздыма барацьбы супраць акупантау, i асноуныя iх формы. Пералiчаны палiтычныя партыi i арганiзацыi якiя кiравалi барацьбой беларускага народу супраць польскiх акупантау.

       Высветлiны адносiны дзеячау Рады БНР i iншых беларускiх арганiзацый да дзеяняу Польшчы. Апiсаны раскол рады БНР на Найвышэйшую Раду БНР i на Народную Раду БНР i вынiкi гэтага расколу.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

_________________Беларусь у перыяд польскай iнтэрвенцыi 1919-1920 гг________5___ 

             САВЕЦКА-ПОЛЬСКАЯ ВАЙНА. ЗАХОП ТЭРЫТОРЫI БЕЛАРУСI ВОЙСКАМI ПОЛЬШЧЫ. 

    Мэты польскай iнтервенцыi.У планах Антанты немалаважнае значэнне адводзiлася Польшчы. Да жнiуня 1919 г. армiя Польшчы налiчвала дзесцi 545 тыс. чалавек. У першай палове 1919 г. Польшча атрымала ад ЗША на 60 млн доларау зброi i на 51,6 млн харчавання. Значнымi былi ваенныя пастаукi з Францыi. На яе терыторыi было сфармiравана 5 польскiх дывiзiй. У лютым 1919 г. польскае камандванне стала канцентраваць свае войскi ля савецкай гранiцы. На савецкiя мiралюбiвыя прапановы польскi урад  не адказвау i вёу справу да абвастрення адносiн. Ён пратэставау супраць устанаулення савецкай улады на Беларусi i у Лiтве. З яго ведама яшчэ у студзенi 1919 г. была затрымана, а пасля расстраляна савецкая дэлегацыя Чырвонага Крыжа. У першай полове лютага 1919 г. Польшча почала ваенныя дзеяннi супраць Савецкай Расii. Першай ахвярай на шляху польскiх войск была Беларусь. Пауночная група польскiх войск уварвалася у Гродзенскую губерню i наступала у напрамку Вiльнi i Лiда-Маладзечна, поудневая – на Баранавiчы-Мiнск i Кобрын-Пiнск.

  Якiя мэты ставiла Польшча у адносiнах да Беларусi? Да гэтага часу у польскiм друку i грамадскай думцы вызначалiся дзве тэндэнцыi. Адна выяуляла iнтаресы кiруючых буржуазна-памешчыцкiх класау: далучыць землi былога ВКЛ, г. зн. i Беларусь, да Польшчы. Другая адлюстроувала думку дэмакратычных сiл якiя разглядалi Беларусь, Лiтву i Украiну як самастойныя дзяржавы, звязаныя з Польшчай унiяй. З гэтай думкай напачатку вымушаны быу лiчыцца i Ю. Пiлсудскi. Ён гаварыу аб тым, што беларускi народ будзе будаваць адносiны з польскiм народам як роуны з роуным. Нават беларускую мову ён абяцау аб’явiць дзяржаунай, якая павiнна мець такое ж права, як i польская. 29 красавiка 1919 г. Ю. Пiлсудскi звярнууся з адозвай “Да насельнiцтва былога ВКЛ”, у якой паабяцау лiквiдаваць няволю i устанавiць свабоду у гэтым краi. “Я хачу даць вам магчымасць , – заявiу ен, – вырашыць унутраныя, нацыянальныя i рэлiгiйныя справы так,як вы самi жадаеце, без усякага прыгнечання з боку Польшчы”. Аднак у гэтай адозве нiчога не гаварылася аб ужо вядомай яго т. Зв. “федералiсцкай канцэпцыi”, згодна з якой будуць утвораны пад узначальваннем Польшчы Беларуская,Лiтоуская i Украiнская  самастойныя дзяржавы. Нiчога не гаварылася аб гэтай канцэпцыi i у вiлейскай дэкларацыi ад 2 мая 1919 г. Наадварот, там сцвярджалася: “Бацькаушчына Касцюшкi, Мiцкевiча i Траугута належыць   
 
 
 

_________________Беларусь у перыяд польскай iнтэрвенцыi 1919-1920 гг________6___ 
 

да Польшчы, як частка непадзельнай”. Па сутнасцi, Ю. Пiлсудскi адмовiуся ад ранейшай канцэпцыi i узяу на узбраенне iншую – захапiць Лiтву з Вiльняй, Беларусь з Мiнскам, Украiну з Кiевам.

   Сутнасць палiтыкi Польшчы у адносiнах да Беларусi была выкладзена у памятнай запiсцы кiраунiцтва “Стражы крэсовай”– арганiзацыi, якая у

1919-1920 гг. абараняла iнтарэсы польскiх памешчыкау, вяла барацьбу за далучэнне да Польшчы беларускiх, лiтоускiх i украiнскiх зямель. У запiсцы гаварылася: “Канчатковым  вынiкам польскай палiтыкi у Беларусi

повiнна з’явiцца далучэнне апошняй да Польшчы на аснове аутаномii. Згодна з гэтай палiтыкай i дзейнiчау польскi урад.

     Неабходнасць польскай iнтэрвенцыi у савецкую Расiю прыкрывалася быцам рыхтуемай агрэсiяй бальшавiкоу супраць Польшчы. 20 лютага 1919 г. на адкрыцi першага пасядження заканадаучага сейма прэм’ер-мiнiстр I. Падзярэускi спрабавау пераканаваць дэпутатау у тым, што з пауночнага Усходу рухалася на Польшчу “крывавая хваля расiйскага бальшавiзму”.Прэм’ер заклiкау дэпутатау да стварэння моцнай армii. “Польшчы вялiкая армiя патрабуецца”, – заявiу прэм’ер¹. Польскi сейм падтрымау курс урада, якi лiчыу савецкую Расiю галоуным ворагам.

  Тэрытарыяльныя  дамаганнi Польшчы разыходзiлiся з iмкненнямi яе усходнiх суседзяу. Нацыянальныя i сацыяльныя iнторэсы беларускага  народа супярэчылi вялiкадзяржауным планам польскiх кiраунiкоу.

  Беларусь  у савецка-польскай вайне. Савецкi урад жадау мiрным вырашыць канфлiкты, якiя маглi узнiкнуць памiж Польшчай i Беларусью.Аднак мiрныя iнiцыятывы савецкiх рэспублiк не знайшлi разумення у польскага урада: 3 красавiка1919 г. сейм адмовiу прызнаць незалежнае iснаванне Лiтоуска-Беларускай ССР, а 8 красавiка1919 г. намеснiк мiнiстра замежных спрау Польшчы В. Урублеускi заявiу усейме аб тым, што польскi урад не будзе весцi нiякiх перагаворау  з  савецкiм урадам.

    Падрыхтаваная iнтэрвенцыя пачалася у канцы лютага 1919 г. Войскi Польшчы дзвюма групамi, каля 11 дывiзiй, пачалi наступленне  у напрамках  Вiльня – Лiда – Маладзечна – Баранавiчы – Мiнск i Кобрын – Пiнск. У сярэдзiне сакавiка 1919 г. iмi былi акупiраваны гарады  Брэст, Ваукавыск, Слонiм,  Скiдзель,  Шчучын, Пiнск i адпаведныя паветы. Выкарыстаушы  занятасць Чырвонай Армii на Усходнем фронце,  вясною 1919 г. польскiя войскi узнавiлi наступленне. У ноч на 17 красавiка  яны парвалi фронт i захапiлi Лiду, Баранавiчы. 19 красавiка завязауся бой на падыходах да Вiльнi. Посля трохдзённых баёу 153-i стралковы полк 17-й

____________

  ¹Иностранная венная интервенция в Беларусии. С. 166. 
 

_________________Беларусь у перыяд польскай iнтэрвенцыi 1919-1920 гг________7___ 
 

стралковай  дывiзii i баявыя атрады рабочых,якiя абаранялi горад, пакiнулi яго. Пад нацiскам пераважаючых сiл савецкiя войскi вымушаны былi адступiць.

  У гэтых абставiнах савецкi урад зноу звярнууся да урада  Польшчы з заклiкам аб мiрным вырашэннi спрэчных пытанняу. Адхiлiушы савецкiя прапановы, кiраунiкi польскай дзяржавы, абапiраючыся на палiтычную i ваенна-эканамiчную дапамогу англа-французкага капiталу, iмкнулiся пашырыць захопленую тэрыторыю i палепшыць унутраныя справы за кошт суседняй краiны.

  У ходзе наступлення польскiх войскау сур’ёзная небяспека навiсла над Мiнскам. Савет  Абароны i камандванне Заходняга фронту прымалi рашучыя меры з мэтай умацавання подступау да горада. 27 мая 1919 г. ЦК КП(б)Л i Б прыняу рашэнне папоунiць за кошт мабiлiзаваных працоуных аслабленыя войскi, арганiзаваць дакладную разведку войск  працiунiка. Так, у Мiнскай губернi было мабiлiзавана каля 35 тыс. рабочых i сялян. Аднак неабходна было улiчваць становiшча спрау на iншых напрамках баявых дзеянняу.

  Першыя  поспехi у барацьбе з Калчаком абумовiлi накiраванне мабiлiзаваных на Заходнi фронт.  Заходнi фронт дадаткова атрымау фонды харчавання, адзення, абутку, iншых  прадметау ужытку, палепшыуся клопат аб раненых, сем’ях чырвонаармейцау¹.

  Усё гэта дазволiла умацаваць Заходнi фронт, але не настолькi кааб было магчыма зрабiць паварот у вайне. Польскiя войскi працягвалi наступаць. 8 жнiуня 1919 г. яны уварвалiся у Мiнск. Пасля вулiчных баёу часцi Чырвонай Армii вымушаны былi пакiнуць горад. Акупанты, улiчваючы, што часцi Чырвонай Армii былi заняты барацьбой супраць А. Калчака, а потым А. Дзянiкiна, да жнiуня 1919 г., не сустракалi значнага супрацiулення, выйшлi на лiнiю Дзвiнск – Полацк – Бабруйск – р. Птiч – Камянец-Падольскi.

  Аднак поспехi Дзянiкiна у барацьбе з савецкай  уладай вымусiлi Вярхоунага галоунакамандуючага Польская армiя маршала Ю. Пiлсудскага спынiць дальнейшае наступленне на Усход, што дало магчымасць Чырвонай Армii зняць галоуныя сiлы з Заходняга фронту i накiраваць iх  супраць армii Дзянiкiна. Гэта было выклiкана тым, што у той момант перамога белых, якiя не прызнавалi польскай дзяржаунасцi, была для палякау нават большым злом, чым перамога бальшавiкоу. У вераснi 1919 г. польская армiя таксама спынiла баi з войскамi Украiнскай Народна Рэспублiкi.

____________

  ¹Нарысы гiсторыi Беларусi. Ч. 2. С. 43–44    
 

_________________Беларусь у перыяд польскай iнтэрвенцыi 1919-1920 гг________8___ 
 

  На  акупiраванай тэрыторыi разгортвалася барацьба супраць   iнтэрвентау. Партызаны разбуралi камунiкацыi польскiх войскау, рабiлi налеты на iх гарнiзоны. Перамога Чырвонай Армii на Усходнiм i Поуднёвым фронтах значна умацавалi пазiцыi савецкай улады.

  Краiна заваявала мiрную перадышку.

  Аднак перадышка аказалася кароткачасовай. Антысавецкiя сiлы зрабiлi яшчэ адну спробу знiшчыць бальшавiцкую уладу. Стаука была зроблена на войскi Польшчы. У пачатку сакавiка 1920 г. польскiя фармiраваннi пачалi ваенныя дзеяннi у раёне Палесся. За два днi, 5 i 6 сакавiка, яны захапiлi Рэчыцу, Мазыр, Калiнкавiчы.

  У аналiтычным дакладзе аб становiшчы на Заходнi фронце ад 23 лютага 1920 г. указвалася, што войскi фронту налiчвалi 25 тыс. штыкоу i шабель. Гэтыя сiлы трымалi фронт ад Апочкi да Бабруйска. У працiунiка на гэтым фронце колькасць армii была большай у некалькi разоу. У дакладзе адзначалася, што становiшча  на Заходнiм фронце “у выпадку, калi польскiя войскi пяройдуць у наступленне, можа хутка i рэзка сур’ёзна ускладнiцца”¹.