Жеделхат – телеграф

Жеделхат – телеграф (телетайп) арқылы берілетін жедел сипатты құжат. Күнделекті қызмет барысында ақпарат немесе мәліметтің кей бірін екінші адамға я мекемеге жедел жеткізу қажет болатын жағдай жиі кездеседі.Қазіргі заманда ақпаратты жедел жеткізудің факс, интернет сияқты түрлері де болғанымен жеделхаттар да өз маңызын жойған жоқ. Себебі, хат ұзақ жүреді, интернет пен факс қызметі қымбаттау, оның үстіне біз чертеж я фотография жібермейтін болсақ факсты қолдану міндетті емес. Телефон арқылы жүргізілетін әңгімені іске тігіп қоя алмайсың, сондықтан ең ыңғайлысы жеделхат болып табылады. Жеделхаттың тағы мынадай артықшылықтары бар:

 • Мекеменің кез  келген қызметкері жеделхат мәтінін  құрастырып жібере алады.

 • Виза қою, келісу, корректуралау, редакциялау сияқты  формальды нәрселердің қажеттігі  болмайды.

 • Жеделхат қолмен  жазылғанына қарамастан әркез  жіберуші мен алушы туралы  мәліметті қамтиды.

 • Қажет болған  жағдайда жеделхат мәтіні мен  онда берілген мәліметті растауға  болады.

 • Жеделхаттар қалай  тез жіберілсе, солай тез жеткізіледі.  Телеграфбайланысы басқа байланыс түрлерімен салыстырғанда арзан және сенімді. Жеделхат жібере отырып оның белгілеген жеріне ең ұзақ дегенде 10-12 сағаттан соң, қажет болса 1 сағаттан соң да жеткізілетіндігіне 100% сенімді болуға болады. Жеделхатты дұрыс жазу үшін мыналар есте болғаны жөн:

 • Жеделхат мәтінінде  кіріспе сөз, шылау сөздер қолданылмайды.

 • Кейбір сөздерді  қысқартып жазуға болады, керісінше  шатасып кетпес үшін цифрлар  жазбаша беріледі.

• Мынадай ретпен жазылады – алушы мекен-жайы, мәтін, жіберуші мекен- жай.

• Жеделхат мәтіні анық оқылатындай  болып жазылу керек және ешбір  түзетулер (әсіресе мекен-жай мен  цифрлар жазылған бөлігінде) болмағаны  жөн.

Жеделхаттар- ішкі және халықаралық болып бөлінеді. Ішкі жеделхаттарға мемлекет ішінде жіберіліп қабылданатындар, ал халықаралық жеделхаттарға шет елдерге жіберілген немесе шет елдерден келгендері жатады. Ішкі жеделхаттар «өкіметтік», «жедел», және «жай» болып үшке бөлінеді. Жедел белгісімен жіберілетіндерге өкіметтік және жедел жеткізілу үшін арнайы жоғары тарифпен төленген жеделхаттар жатады. Қызметтік жеделхат мәтіні 2 дана етіп дайындалады. Аралығы 1,5 интервал. Жеделхат мәтінің басы ғана азат жолдан басталады. Екінші азат жол тек қол қойылғанда ғана беріледі. Басқа құжаттар сияқты жеделхаттың да өз реквизиттері болады. Олар: жеделхаттың категоиясы мен түрі, номері, датасы, жіберілген уақыты, алушының аты мен мекен-жайы, мәтін, қол. Бұл реквизиттер сызықтың жоғарғы жағына жеделхаттың формуляр деп алатын бөлігінде жазылады. Сызықтың сыртына төленбейтін реквизиттер, яғни, жеделхатқа қол қоюшы адамның қызметі, дата, жіберушінің мекен- жайы. Әрбір мекемеде жеделхаттарды тіркейтін арнайы журнал (А4 форматты қатты мұқабалы дәптер) болуы керек. Журнал екі бөліктен тұрады. Бір бөлігі келіп түскен жеделхаттарға арналады, мұнда мекемеге келген жеделхаттар тігіледі я желімденеді. Төменгі жағына алушының танысқаны жөнінде белгі, қол қойылады, бұрыштама жазылады. Жіберілген жеделхаттар бөлігінде жеделхат мәтіні жазылады. Ол жіберушінің қолымен расталады. Мұнымен қатар жеделхаттың стандарт бланкілерінен тұратын арнайы журналдар болады. Бұл журналдар жеделхат стандарт бланкісімен және келесі беті мәтін көшірмесін қара қағаз арқылы қалдыру үшін таза беттен тұрады. Мұндай журналдың ыңғаылы жағы жеделхат мәтіні бірден мекемеге толтырылып, арнайы сызылған жерден жыртылып алынып, почта арқылы жіберіледі де көшірмесі қалдырылады.

Түсініктеме -

1. Жағдай мен жалпы кұбылыстарды оның себебі сипаты, өзара байланысы, т.б. арқылы білуге болатын талқылау. Дәлірек нақтырақ түсіндіруде бұл түсіндірілуші, түсіндіретін негіз - техникалық пәндерде болатын талқылаулар, әдетте ғылыми заңдылықтар, түсіндірмелі теориялар және т.б., ал әлеуметтік пәнде акторлар мағынасы, себептері, т.б. қамтылады.^[1]
2. (Комментарий; comment) — алғашқы программадағы түсінік беретін мәтін;программаның орындалуына эсер етпестен программаға кейбір түсінік ретіндегі мөтіндерді қосуға мүмкіндік беретін қарапайым конструкция. Мәтінді талдау жасауға жағдай туғызып, программаны түсіндіруге қызмет етеді.