Инновациялық қызмет

Төртінші кезең – бұл экономикалық көрсеткіштерді салыстыру арқылы салыстырмалы жаңалықтардың тиімділігін бағалау.

Жалпы түрінде ғылыми – техникалық прогресті жеделдету тиімділіктің бірнеше түрін жасайды: экономикалық, ресурстық, техникалық және әлеуметтік.

Экономикалық нәтижелілік –  бұл еңбек өнімділігінің артуы, еңбек және материалдық сыйымдылықтарды  төмендету, өнімнің өзіндік құнын  кеміту, пайданы өсіру және пайдалылықты одан әрі арттыру.

     Ресурстық нәтижелілік – бұл кәсіпорында ресурстарды босатып алу: материалдық, еңбек және қаржы.

     Техникалық нәтижелілік – бұл жаңа техника мен технологияны ашу, өнертабыс және оңтайландыру ұсынысы, ноу-хау және басқа да жаңа енгізілімнің пайда болуы.

    Әлеуметтік нәтижелілік – бұл халықты материалдық және мәдени – тұрмыстық деңгейінің артуы, олардың тауарлар және қызмет көрсетуде мұқтаждарын қанағаттандыру, жағдай және техниканың еңбек қауіпсіздігін жақсарту, ауыр қол еңбегінің үлесін төмендету және тағы басқа.

     Бұл нәтижелерге қол жеткізуге болады, егер де үкімет тарапынан ғылыми – техникалық прогресті жеделдетуге толық жағдай жасалса.

     Қандай да кәсіпорын болмасын жаңа техника мен технология енгізгенде белгілі бір шығындарға ұшырайды. Жаңа техниканы енгізуге кеткен шығындар дегенімізде капиталдық енгізілімдердің, айнымалы қорлардың және адам еңбегінің қосындысын айтамыз. Экономикалық эффект келесі формула арқылы табылады:

 

Э =Р - З   ,    (1)

 

     Мұндағы, Э - айырысу кезеңінде жаңа техниканы енгізуден болған экономикалық эффект тг;

    Р - айырысу кезеңіндегі жаңалықтардың құндық бағасының нәтижесі тг;

    З - айырысу кезеңінде жаңа техника мен технологияны енгізуге және тағы басқа сол сияқты жұмыстарға кеткен шығындарға құндық баға беру тг.

     Жаңалықтарды енгізудегі бүкіл кезеңі бойынша әр уақытағы шығындарды келесідей формула арқылы есептейміз:

 

Р = Р a ,   (2)

 

Мұндағы,  Р - t жылуындағы құндық баға;   

a – шығындар көрсетілімінің  коэффициенті.

     Келесі жылдардың шығындары мен капиталдық енгізілімдердің вариант бойынша уақыт факторын ескере отырып есептеу керек. Ол шығындар көрсетілімінің коэффициенті:

 

a =(1+Е) ,         (3)

 

Мұндағы, t – шығындар көрсетілімдердің коэффициенті;

Е - әр көлемдегі шығындардың  қабылданған нормативі;

Т – шығындар жылы мен нәтижелі жылын бір-бірінен айырылатын уақыт аралығы.

     Сонымен, қорыта келе инновация :

1. Техникалар мен технологиялардың ауысымын қамтамасыз етуге

          байланысты экономикаға қаржы жұмсау;

2. Ғылыми – техникалық прогрестің жетістігі нәтижесіндегі жаңа техника

          және технология екенін білдік. Инновацияны анықтайтын фактор – ол    

          өнертапқыштық, оңтайландыру, ірі жаңалықтарды жарыққа шығару

          болып табылады.

Инновациялар ғылымды қажет ететін технология негізінде инвестиция арқылы жаңа құрылыстар салуды және жұмыс істеп тұрған өндірісті қайта құруды  қамтамасыз етеді.

Инновацияның қаржылық базасы кәсіпкердің жеке меншігіндегі қаржысынан және қарыз қаражатынан құралады. Инновациялық менеджмент банк несиесі, бағалы қағаздар, ақша нарығына сүйеніп іс жасайды, инвестицияны қатыстыра отырып, өндірістік жаңа енгізілімін жүзеге асырады.

     Инновацияға қатысушылардың арасындағы қатыныстардың тиімділігін белгілеу: өндірістік субъектісімен, инвесторлармен (тапсырыс беруші), жұмыс атқарушылармен, жеткізушілермен, олардың жобалау жөніндегі қызметін үйлестіру, инновациялық жобалауды басқаруда назар аударатын мәселе – оның нәтижелілігін бағалау.

     Инновациялардың өмірлік циклі дегеніміз жаңалықтарды құрудың стадиялары  мен процестері.   Инновациялардың өмірлік циклі дегенді ойдың туумен сол негізінде пайда болған инновациялық өнім уақыт аралығын айтамыз.

     Инновациялардың өмірлік циклі туралы мәлеметті 1-суреттен көруге болады.                  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1- сурет - Инновациялардың өмірлік циклының жалпылама схемасы

2 «УРКЕР КОСМЕТИКС»  ПКФ-НЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТІН 

                                               ТАЛДАУ

2.1 «Уркер косметикс» ПКФ-ның өндірістік-шаруашылық қызметін талдау

 

«Уркер косметикс» парфюмерия – косметикалық фабрикасы қазіргі  уақыттағы қазақстандық ең негізгі косметика өнімдерін шығарушы кәсіпорын болып табылады. Қазақстан нарығында 1993 жылдан бастап қызмет етуде. Кәсіпорынның негізгі бизнесі – парфюмерлі косметикалық өнімдерді шығару мен өткізу. Бұл косметикалық өнімдерге: су сабын, крем, балаларға арналған косметикалық өнімдер, тазалық заттары сонымен қатар тұрмыстық химия өнімдері жатады.

     Кәсіпорында 240 адам жұмыс істейді. «Уркер косметикс» Қазақстан нарығында 1993 жылдан бастап жұмыс істегендіктен, химиялық шикізат шығарытын халықаралық масштабтағы лидермен, шикізатты, жеткізуші шетел фирмаларымен ұзақ мерзімді келісімдерге көп отырған. Оларға келесі фирмаларды жатқызуға болады: Cleariant, Asko Nobel, Bopelins, Goldsmidt (Германия), Floresans, Reno Fils (Франция), Pradoko (Австрия), Eurocompound (Бельгия), Bauer, Irlan Aticet (Турция), Olbright Vilsan (Ұлыбритания), Zohar (Израиль), IFF, Jar (Нидерланды), Tuba Ambalasa (Словакия).

     Кәсіпорын 1995 жылдың маусымынан бастап Қазақстан Республикасының барлық аймақтарында өз бөлімшелерін ашқан. Осы бөлімшелердегі тармақталған дистрибьюторлық тор кәсіпорында шығарылған өнімнің 77% өткізіп отыр.

     «Уркер косметикс» ПКФ – бірдей технологиялық жүйемен қамтылған өндірістік кешен. Ол сапа стандарттарына сай кең ассортименттегі барлық косметика өнімдерін шығара алады. Кәсіпорынның келесі құрылыспен қамтылған:

• өндірістік және қосымша корпус;
• әкімшілік корпус;
• қоймалық шаруашылық;
• транспорттық блок;
• локальді – тазалағыш құрылыс;
• тереңдік бұрғыма;
• насостық станция;
• жылжыту пештарі;
• буландыру пештері.

 

Өндірістік корпуста полимерлік ыдыс, тұрмыстық химия, ваннаға арналған паста, косметикалық кремдер, су сабын, гельдерді шығаруға арналған бөлімшелер бар. Косметикалық өнімдерді өндіру үшін қазіргі заманғы – технология мен батыс елдердің комьпютерленген желілермен, автоматтармен жабдықталған. Кәсіпорын жұмысын талдау кезінде өнім сату көлемінің өскендігін бақылауға болады. Оның себебі өнім өндіру көп көңіл бөлінді.Тұтынушыларға қызмет көрсетудің Van Sell жүйесінен аралас Van Sell жүйесіне және жекелеген аймақтарда Press Sell жүйесін енгізу 30 мөлшерде сауда нүктелері көбейді. Сонымен қатар бұл жүйені енгізгеннен кейін өнімді өткізуде кететін шығындар 19% - дан 16% - төмендеді.

     Қазіргі кезде компания ассортименті 4 өнімдік желіден тұрады:

1. Су сабын

2. Тіс пастасы

3. Кремдер

4. Тұрмыстық химия

     Белсенді жарнама жүргізу мен ассортиментті дамытудың есебінен сату көлемін ұлғайту көзделеді.

2002. жылы ассортименттік саясатты жүзеге асырғандықтан ол мұндай

мүмкіндіктерді береді:

1. Магия природы су сабынын модернизациялау;

2. 2002 жылдың мамырында жаңа Wear Black су сабынын нарыққа шығару;

3. Сошеттерде су сабынды шығару 2002 жылы сабынды сату көлемін айына 14 млн. теңгеге ұлғайтуға мүмкіндік берді.

     2001 жылда тұрмыстық химия құрамында 3 ассортименттік тон болды. Олар:

1. Ағартқыштар

2. Су жуғыш заттар

3. Тазалаушы ұнтақтар

     

Ал 2002 жылы ассортимент 5 топқа жетті. Олар:

1. Ағартқыштар

2. Су жуғыш заттар

3. Тазалаушы ұнтақтар

4. Кір жуғыш ұнтақтар

5. Ыдыс жууға арналған гель

     Өнімдерді өткізудегі 1 айдағы нарықтық потенциалдық сыйымдылығы: су сабын – 5 млн. дана, тіс пастасы – 4 млн. дана, кремдер – 2 млн. дана, тұрмыстық химия – 10 млн. дана. Шығарылған өнімді сатумен аймақтың сату бөлімшесі айналысады. Бұл бөлімшелердің барлығы 1 ақпараттық компьютерлік тормен біріктірілген. Қазақстан республикасы бойынша сауда сайын 7560 көтерме бөлшек саудасының сауда нүктелері бар.

 

 

 

 

 

2-кесте - “Уркер космитикс” ПКФ-ң технико – экономикалық көрсеткіштері

                                          (2007 – 2008 жж)

 

№	Көрсеткіштер	Өлшем бірлігі	2007	2008	Ауытқуы (+)/(-)
1	2	3	4	5	6
1	Дайын өнім өткізуден  түскен табыс	млн.тг	1 584 460	1 528 420	-56 040
2	Өткізілген дайын өнімнің  өзіндік құны	мың.тг	879 620	685 310	-194 310
3	Жалпы табыс	мың.тг	704 840	843 110	138 270
4	Кезеңнің шығындары	мың.тг	602 740	665 770	63 030
5	Негізгі қызметтен түскен табыс  (шығын)	мың.тг	102 100	177 340	75 240
6	Негізгі емес қызметтен  түскен табыс (шығын)	мың.тг	215 200	231 982	16 782
7	Негізгі қызметтен салық  салғанға дейінгі табыс (шығын)	мың.тг	317 300	409 322	92 022
8	Корпоративті салық 30%	мың.тг	95 190	122 796.6	27 606.6
9	Негізгі қызметтен салық салғанға дейінгі табыс (шығын)	мың.тг	317 300	409 322	92 022
10	Таза табыс	мың.тг	222 110	286 525.4	64 415.4
11	Негізгі қорлардың орташа жылдық құны	мың.тг	1 785 880	1 838 790	52 910
12	Қор қайтарымдылығы	тг	0.89	0.83	-0.06
13	Қор   сыйымдылығы	тг	1.13	1.2	0.07
14	Жұмысшы саны	адамдар саны	210	240	30
15	Еңбек ақы қоры	мың.тг	97 020 000	118 080 000	21 060 000
16	Еңбек өнімділігі		7 545	6 368	-1 177
17	1 жұмыскердің орташа айлық жалақысы	тг	38 500	41 000	2 500
18	Сатудың рентабельділігі (таза табыс)	%	14	19	5
19	Сатудың рентабельділігі (жалпы табыс)	%	44.5	55.2	10.7
20	Өнімнің рентабельділігі	%	15	21	6
21	Өнімнің 1 тг. кеткен  шығындар	тг	0.94	0.88	-0.6
22	Өндіріс рентабельділігі	%	12.4	15.6	3.2
23	Қормен қарулану	мың тг	8 504	7662	-842
Ескерпе: «Уркер косметикс» ПФК-ның  жылдық есептері бойынша есептелген

 

     Кестені қарастырсақ 2 жылдағы мәліметтер арасында біршама айырмашылықтар бар екенін байқаймыз. Енді сол өзгерістердің себебін анықтап, талдап көрейік.

     Өткізілген өнімнен түскен табыс 2007 жылы 1584460 теңгені құраса, 2008 жылы 1528420 теңгеге көтерілген. Оның себебі 2007 жылы бүкіл дүние жүзінде қаржы дағдарысы басталып, ол біздің еліміздің экономикасына да өз ықпалын тигізді,сонымен бірге кәсіпорынға да әсерін тигізбей қоймады, сондықтан да кәсіпорын 2007 жылы  2008 жылға қарағанда аз табыс тапты.

Өткізілген өнімнің  өзіндік құны базалық жылы 879620 теңге  болса, есепті жылы 685310 теңгеге дейін  төмендеді. Өзіндік құнның төмендеуінің себебі жаңа технологияны қолданудан болған. Сонымен қатар, шикізатқа деген шығындардың азаюы да себепші болып отыр.

Жалпы табыс  2007 жылы 704840 теңге болса, 2008 жылы 843110 теңгеге жеткен. Базалық жылмен салыстырғанда 1,2 есе өскен. Жалпы табыстың өсуінің себебі, өткізілген өнімнен түскен табыс кеміп,өнімді шығаруға кеткен шығындар азайып отыр.

Кезең шығындарына тоқталатын болсақ,бұл есепті жылы шығындар 665770 теңге болса, базалық жылы 602740 теңгеге, 1.1есе төмен болған. Оның себебі есепті жылы жалпы және әкімшілік шығындар және пайыздар бойынша шығындар өсті.

     Негізгі қызметтен түскен табыс. Бұл көрсеткіш бойынша есепті жылы (177340) базалық жылмен (102100) салыстырғанда пайда 1,7 есе өсіп отыр. Бұл өсу жолы табыстардың өсуі есебінен болып отыр.

Таза табыс. Кестеден көріп отырғандай базалық жылмен салыстырғанда есепті жылы таза табыс 1,29 есе өсіп отыр. Бұның негізгі себебі 2008 жылы жалпы табыс өсіп отыр.

Негізгі қордың орташа жылдық құны. Бұл көрсеткіштің сомасы 2007 жылы 1785880 теңге болса, ал 2008 жылы бұл сома 1838790 теңгеге дейін жоғарылады. Ауытқу 52910 теңгені құрап отыр.

Қор қайтарымдылығы. Базалық жылы бұл көрсеткіш 0.89 болса, есепті жылы 0,83-ке тең болып отыр. Бұл жердегі ауытқу -0.06-ға тең болып отыр. Бұл ауытқудың негізгі себебі өткізілген өнімнен түскен табыс кеміп отыр.

Қор сыйымдылығы. 2007 жылы бұл көрсеткіш 1.13 болса, 2008 жылы 1.2-ге дейін өсіп отыр. Бұл көрсеткішке де негізгі қорлардың орташа құны мен өткізілген өнімнен түскен табыс әсер етіп отыр. Кестеден көріп отырғанымыздай негізгі қорлардың орташа жылдық құны есепті жылы базалық жылмен салыстырғанда жоғарылап отыр. Қор сыйымдылығының өсуіне осы себепші болып отыр.

Қызметкерлердің тізімдік саны. Базалық жылы қызметкерлердің саны 210 теңге болса, есепті жылы 30 адамға өсіп, 240 адамды құрады. Бұның себебі өнімнің жаңа түрін шығаруға жоғары маманданған қызметкерлер керек болды.

Еңбек ақы қоры. 2007 жылы 97020000 теңге болса, 2008 жылы  118080000 теңгеге дейін көтерілді. Бұның себебі кәсіпорында жұмысшылардың көбеюінің есебінен болып отыр.