Трудовой материальное ресурсы

11.« туралы тойтарыста бухгалтерлікте есепте және есептіліктер операциялардың, байлаулымен жүзеге асырумен біргенің қызметтің ».

12. әдістемелік нұсқаудың мүлік қаттауымен және қаражаттық міндеттемелердің

13. есептеу реті туралы және қосылған құнға салық төлеулері. Нұсқауы.№39.

14. есептеу реті туралы және кәсіпорындардың пайдасына салық қаражатына төлеулер және ұйымдардың. Нұсқауы.№37.

15.« даму мемлекеттік сүйеуі туралы ресей федерациялар қызмет лизинговойы »

16. уақытша жай лизингі туралы

Өнеркәсіпке негізгі құралдар келесі әдіс бойынша түсірледі.

  1.  Ақылы немесе аустырылып алынған мүлік.

  2.  Құрастырып және дайындау.

  3. Тағайындаушылардың есебінен.

  4.  Қайтарылусыз  алыпатын ақы.

  5.  Басқа жағдайларда.

Негізгі құралдар алынатын кезде олар алғашқы баға есебінен кіреді, сондай ак барлық шығындар да қарастырылады, тек салықтан түсетін кірістен басқасы. Бухалтерлік есеп және салық операцияларының негізгі құралдарының тәртібін «Орал отын» атты қоғамы акционерлік ұйымның мысалынан келтірейік.

   Бір нысан сатып алынады оның қосымша бағасың  қосылатын құңдық салығынан басқасы 45000 құрайды және қосылатың құңдық баға салық 90000 тенге.Дедалдың қызмет көрсеткен ұйымға 12000 тенге (оның ішінде қбс -200 тенге).Қосымша ақпарат топқанға 6000(оның ішіндегі салығы -1000 т)

Командировкалалық  шығындар нысанды сатып алуға байланысты(оның ішіне жол ақысы, қонақ үйде тұру, тәуліктік).

   Қозғалмайтын мүлікке байланысты жасалған келісім шарт ақысы 4175 тенге.

Нысананы бітіруге арналған өңеркәсіптік шығындары  20000 теңге, оның ішіне 11000 т. материалдар бағасы: 9000 теңге құрылыс учаскесінің меншікті төлемақысы бюджеттен тыс әлеуметтік қорларға құйылады.

Басұа монтажбен айналасатын ұйым қызметіне 15000 т.(оныңішінде ҚҚС-2500 т.) Көлік қызмет ұйымдастыру үшін 4500т,ҚҚС пен бірге. Негізгі құралдарға 300000 т. несие  алынған.

  Бухгалтерлік есепте келесі жазбалар жазылған:

     Д-Т51 К-Т 90  300000 – банктен несие алынған

     Д-Т08  К-Т60  450000 -  негізгі құралдар

     Д-Т19   К-60    90000 – ҚҚС-қа негізгі құралдардан нысанаға байланысты

                                           жұмсалған

     Д-Т 60  К-51

Материалдарға, шикізатқа қарағанда ҚҚС бюджеттен алынады тек  төлемақылар жұмсалғаннан  кейін,  ҚҚС- ны жабу үшін негізгі құралдар есебі 08 төленеді. Негізгі құралдар бойынша шарт жасалады, оан қабылдап алу және беру актілері №ОС-1 формасы бойынша дайындалады. Автокөлік сатып алынған кезде жол қорларына салық салынады, алынатын нысананың 20 пайызы алынатын ҚҚС-тан басқа.

Автокөліктер сатып алу үшін дебет арқылы бағаланып 08 есебінен және несие есебінен 67-ден бастап қарастырылып салық алынады, бұл баға бастапқы бағадан ұлаяды.

Жеке тұлғалардың негізгі құралдарды алу үшін соны ішінде кәсіпкерлерден алу үшін қосымша құнға салық қарастырылмайды, ол бастапқы баа бойнша сатылады, өйткені жеке тұлалардан қосымша құнға салық алынбайды.

Кәсіпорын емес нысаналарды алу үшін ( саяжайлар, медицина, тұрағы және басқа мақсаттар үшін) ҚҚС жеке кірістерге байланысты. Бухгалтерлік тізбектің келесі көрінісі:

Д – т 08   к-т76 4175 – негізгі құралдардың бастапқы бағасының өсуіне          

                                            және тіркеу алынатын ақы

Д - т76    к-т541785 – тіркеулік жинақ

Д – т08   к-т60  -        монтаж құралдарын қондырған ұйым қызметіні бағасы (соның ішінде ҚҚС)

Д – т60   к-т51 ұйым қызметі

Д – т08   к-т60 көлік ұйымдастырған ұйымның бағасы негізгі құралдардан алынады (соның ішінде ҚҚС)

Д – т60   к-т51 4500 көлік ұйымдастырған тыс ұйым қызметіне;

Д – т08   к-т60 6000 кеңестік қызмет көрсеткен үшін;

Д – т60   к-т51 6000 кеңестік қызмет үшін;

Д – т08   к-т76 12000 қосалқы қызмет көрсеткен тыс ұйымдарға;

Д – т76   к-т51 12000 қосалқы қызмет көрсеткен ұйымдарға 

Негізгі құралдардың бастапқы бағасына басқа шығындар кіреді, оларды алуға байланысты тіркелу жинақтары, мемлекеттік баж салығы, сақтандыру төлемдері, бағалаушылардың  қызметіне берілетін төлем. Әдіскерлік нұсқауларда мұндай шығын түрлері көрсетілмеген. Бастапқы шығындардың критериі болып – олардың алғашқы бағасы алынатын нысананың құрылысына дайындалуына байланысты болады.

08 есебіне іссапарға байланысты шығатын шығындар берілген нормаларлық тәртіптен аспау керек. Нормадан жоғары болып кеткен бағалар меншікті кірістерден төленеді. Мұндайда қосымша құнға салығы 08 есебінен алынады.

Д – т71  к-т50  1000 іссапарға берілген ақша есебі

Д – т08  к-т71  1000 бастапқы баға шығынына байланысты алынады

Д – т08  к-т70  9000 қызметкерлерге төленетін ақы

Д – т08  к-т10  11000 алынған материалдар негізгі құралдарға өз күштерімен жұмсалған.

Д – т08  к-т68 4000 жұмыс көлеміне алынатын ҚҚС, шаруашылық әдіспен істелген (1100 + 9000) * 20%

Д – т08  к-т51 21000 несиелік пайыз төленген (банктен алынған уақыттан бастап негізгі құралдардың жұмсалуына байланысты)

Нысананың негізгі құралдарға пайыздық төлену ол үшін алынған несие  меншікті кірістерге байланысты. Несие дер кезінде төленбесе оған да ақыдан тыс кірістер жұмсалады. Нысанаға  негізгі құралдарды енгізген кезде келесі проводкалар жүргізілген:

Д – т68  к-т19 9000 ҚҚС-қа алынған

Д – т01  к-т08  537675 нысананың бастапқы бағасының негізгі құралдар шығыны

(24000+450000+1000+4175+6000+12000+15000+4500+21000)

ҚҚС-ны есептеу шартында нысананың шаруашылық бағасынан басқа нысананы эксплуатацияға өткізгенге дейін қабылдау - өткізу актісі №ОС – 1 формасы бойынша қарастырылады (жеңіл автокөлік пен микроавтобус) ҚҚС оларды бюджеттен алуға  болмайды, бастапқы бағасы өсіріледі.

Сонымен қатар негізгі құралдарды құру мен дайындау үшін шаруашылық әдістері де пайдаланылады (подрядчиктер көмегімен). Мұндай да бухгалтерлік есептеулер  жазбалары жүргізіледі:

Д – т08 к-т10  60000 құрылысқа арналған материалдар өшіріледі

Д – т08  к-т13,02  8000

Д – т08  к-т23  9000 көмекшілері қызметі өшіріледі (құралдарды жөндеуден өткізу, құрылыстардағы)

Д – т08 к-т51 5000 банкқа несиелік пайыздар төленді құрылысүшін алынған төлем

Д – т08 к-т70 15000 өз жұмыскерлеріне төлемақы төленген, құрылыста істегендерге

Д – т08 к-т69 5800 бюджеттен тыс әлеуметтік қамсыздандыру қорларына түсірілген ақылар

Нысананың құрылысына монтажға керек қондырғылар алынған, олар сметаға кіргізіліп оларға проводкалар жүргізілген:

Д – т08  к-т07  54000 монтаж қондырғыларына жұмсалған жұмыстың бір бөлігіне мердігерлер алынған (шатырды жабу үшін) к-т60

Д – т08 к-т 10, 70, 69 23000-монтаж қондырғыларына өз күштері жұмсалған. Жұмыстың бір бөлігіне подрядчиктер алынған (шатырды жабу үшін).

Д-т08 к-т60 28000-мердігерлердің жұмыс көлемі ҚҚС-пен бірге;   

Д-т08 к-т 80 13000 ҚҚС алынып қызмет көрсеткендер үшін, жылу жүйесі, газ, энергия көзі салынып жатқан нысана үшін.

Д-т08 к-т 80 12000 ҚҚС пен бірге проект жасаған ұйым жұмысы нысана мен жер учаскесінің жоспары және құрылысы.

Мердігерлер қызметін 08 есебіне жібереді, бірақ жеңілдік салығы үшін тек қана төленген қызметтер есепке алынады.

              -6000-материалдар базасы

              -8000-құрылыс үшін пайдаланған негізгі құралдар

         - 9000 – көмекші кәсіптер қызметінің бағасы;

         - 15000 – төленетін ақы;

         - 5800 – төлемақы есебіне;

         - 23000 - өз күштерімен монтаж үшін пайдаланған шығындар

Шығын соммасы 120 800 руб. құрайды. Осы соммаға ҚҚС есептеледі:

Д – т 08  к – т 68 24160 – ҚҚС есептелінуі (120 800 * 20%)

Есептелінетін бүкіл шығындар кіреді, тек қондырғылар мен мердігерлік кәсіпорындар.

Мердігерлер істеген жұмыс көлемі ҚҚС-пен бірге:

28000 – шатырды жапқан мердігер ақысы

13000 – коммуналдық қызмет ақысы

12000 – жоба ақысы

Нәтижесі 53000 руб.

Нысананың негізгі құралдары үшін бухгалтерлік есептелінеді:

Д – т 01 к-т 08 53000 мердігерлердің негізгі құралдарының бастапқы бағалық жұмыстары

Д – т 01 к-т 08 54000 негізгі құралдардың бастапқы қондырғылар бағасы

Д – т 01 к-т 08 144960 – шаруашылық әдіспен істелінген бастапқы негізгі құралдардың бағасы

Нысаналық бастапқы бағасы 256960 руб. құрайды.

(144960+53000+54000+5000)

Сонымен мұндай есептеулердің қиындығы негізінен мердігерлердің істеген жұмыстары мен өз күштерімен шаруашылық әдіспен істелінген жұмыстарды есептеу және оларға салық салынса туындайды.

2.2 Негізгі құралдардың амортизациялық есебі.

Негізгі құралдардың амортизациясы кеткен шығындардың орнын толтыру негізгі құралдар үшін, негізгі құралдардың бағасы (жұмыс түрі, қызмет) кәсіби емес нысандардың өз мүмкіндіктері үшін. Егер материалдар мен шикізат өнімдерінің бағасы толық ескерілсе, онда негізгі құралдар – бөлігімен өшіріледі.

Біріншіден, нысандардың негізгі құралдары өнімдерге байланысты емес (жұмыс, қызмет)

Екіншіден, негізгі құралдардың эксплуатация мерзімі бір жылдан аспау керек.

Үшіншіден, негізгі құралдар бағасы жоғары болғандықтан кейіннен қаржылық кедергілерге ұшыратады.

Амортизация түсінігі негізгі құралдардың бағасының өнімнің өзіндік құнына өзгеру процесін білдіреді. Бұл процесс тозудың 02 «Негізгі құралдардың тозығы» есебінде есептелетін тозу жолыменжүзеге асады.Тозу келесідейаударулармен анықталады.

Д-т 20, 23, 25, 26   К-т 02 -  негізгі құралдардың тозуы есептеледі.Тозуменбірге кәсіпорын негізгі құралдардың бағасының 1 бөлігін алғашқы құн мен тозудың айырмасына тең негізгі құралдардың өзіндік құнына ауыстырылады.

Баланста бұл процесс қалдық бағамен есептелетін айналымнан тыс активтердің азаюымен көрсетіледі.

Неігзгі құралдардың амортизациясы бухгалтерлік есептегі негізгі құралдардыңәдістемелік нұсқауларды бөлімінде анықталған. Амортизация объектілері болып жеке меншік құқықтармен оперативтік басқаруға жататын негізгі құралдар табылады.

Тозу төмендегідей жағдайларда есептелмейді:

a.                  машина құрал жабдықтар және басқа да кәсіпорындарда тауар немесе дайын өнім болып саналатын еңбек құралдары;

b.                  келісім бойынша немесе өтеусіз алынған негізгі құралдар, сонымен қатар бюджеттік                        есебінен толығымен қамтамасыз етілген объектілер;

c.                  тұрғын үй қоры;

d.                 сыртқы объектілер мен басқа да орман шаруашылығының, жол шаруашылығының және тағы да басқа аналогтық объектілер;

e.                  малдар,      бұғылар;

f.                    қанау жасына жетпеген көпжылдық 

g.                  қолда бар баспалар (кітаптар, сызбалар және т.б.)

Амортизация негізгі құралдарды үш жылдан кем емес мерзімде консервациялау кезінде тоқтатылады. Негізгі құралдарды консервациялау тәртібі ұйымның басшыларымен құрылады, соған байлаысты консервацияға ауыстырылады. Консерванция шешімі кәсіпорын басшыларымен қабылданады. Салықтық ұйымдармен және жергілікті басқарушылармен келісімдер жасалмайды. Амортизация ұзақтығы 12 айдан асатын негізгі құралдар объектісінің қайта құру мерзімінде тоқтатылады.

Мерзімдік өндірісте тозудың жылдық соммасы есеп беру жылындағы өнеркәсіп жұмыстың уақытында бірқалыпты есептеледі. Мысалы, негізгі құралдардың алғашқы құны 600000 теңге. Амортизацияның жылдық нормасы -  10%  немесе 60000 теңге. Кәсіпорын жылына 8ай жұмыс істейді (мамыр айынан желтоқсан айына дейін) мамыр айына дейін тозу есептелмейді, мамыр айынан бастап жыл соңына дейін тозу 7500теңге көлемінде өседі (60000: 8 ай)

ПБУ 6/97 және әдістемелік нұсқауларда амортизацияның 4амалы қарастырылады:

-  түзу сызықтық;

-  азайған қалдықтар әдісі;

-  бағаны пайдалану уақытының соммасы;

-  өнімдердің (қызметтер) көлеміне пропорционал бағасының әдісі;

Түзу сызықтық әдіс - өзі айтып тұрғандай шығарылым соммасы қанау мерзімінің барлық кезінде бірдей 2 және 3 әдістер түзу сызықты емес. Осы әдістерді пайдаланған кезде амортизациялық шығарылымдар соммасы алдағы жылдарда өткен жылға қарағанда көп болады. Бұл әдіс біртұтас объектілердің топтарының ішінде де қолданылады.

ІІ бөлім. «Орал Отын» ААҚ-ның экономикалық сипаттамасы және есеп-қаржы жұмысын дайындау.

2.1. «Орал Отын» ААҚ-ның ұйымдық экономикалық сипаттамасы.

«Орал Отын» ААҚ-ның экономикалық балансы кесте түрінде берілген.