Материалдық емес активтер есебі және аудиті

3. Материалдық емес активтерді құжатта көрсетілуін тексеру

Материалдық емес активтердің  аудиті ретінде қалыптасуды, іс-жүзіндегі  нақты қолда-бар,құжаттарда көрсетілудің анық сенімділігін, пайдалы қызымет  ету құнымен мерзімін бағалаудың шынайылығын, амортизациялық есептеуді, істен(есептен) шығарудың негізділігін, есепті ұйымдастыруды, оларды кәсіпорында қолданудың тиімділігін ішкі бақылауды тексеру түсіндіріледі.

Аудитор бұр объектілерді тексергенде 38 ҚЕХС(Қаржылық есеп берудің  Халықаралық стандарттары) КР-ның «Меншік туралы», «Тауарлық белгі туралы», «Авторлық құқық туралы » және басқа құқықтық-нормативтік актілерді басшылыққа алады

Ең алдымен, аудит бағдарламасына сай Бас кітәптің мәліметтеріне  баланс көрсеткіштерінің сәйкестігі зияткерлік меншік объектілерінің бар екендігі және оның жағдайы, алу фактісін растайтын материалдық емес активтердің қабылдау-тапсыру актілері, бұл объектілер сипатталған немесе кесімді белгіленген жердегі ақпарат көздерімен өзге құжаттар тексеріледі.

Белгіленуі мен атқарылатын  функцияларына байланысты материалдық емес активтер үш негізгі топқа бөлінеді:

1. санаткерлік меншік
2. мүліктік құқықтар
3. кейінге қалдырылған шығындар

Кейінге қалдырылған  шығындарға мыналар жатады:

• ұйымдастыру шығыстары
• ғылыми-зерттеу жұмыстары
• тәжірибелік-конструкторлық

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

Кәсіпорындардың  нарықтық экономика жағдайына көшу жағдайында бухгалтерлік есептің маңыздылығы  өте үлкен болып табылады. Себебі, бухгалтерлік есеп қорытындылары арқылы біз кәсіпорын мүлкі туралы толық  және ауқымды мәлімет алуымыз болады және сол ақпаратты тұтынушыларға, ақпаратты қажет ететін адамдарға жеңілдікпен жеткізе аламыз.

Қазіргі таңда  кәсіпорындардың құқықтары кеңейіп, бухгалтерлік есепті жүргізу қиындықтары  туындап отыр. Сондықтан, кәсіпорындағы  негізгі қорлардың, тауарлық-материалдық қорлардың, өндіру мен реализациялау процестерінде, материалдық емес активтер саласында бухгалтерлік есеп жүргізудің тиімді жолын табу қазіргі таңда негізге сұрақтардың бірі болып табылады.

Қазіргі таңда кәсіпорын  мүлкінің құрамында материалдық емес активтердің үлесі күннен күнге артуы байқалады. Бұл Қазақстандық қаржылық нарықтағы  технологиялық өрлеу, ақпарат құралдарының жедел дамуы, инновация, интеграциялық байланыстардың жедел қарқынмен дамуы салдарынан байқалады.

Қазіргі таңда, материалдық емес активтердің есебі, оларды ұйымдастыру тәсілдері әлемдітолғандыратын сұрақтардың бірі болып отыр. Сонымен қатар, материалдық емес активтердің есебі қазіргі таңда, Қазақстандық бухгалтерлік есеп методологиясындағы маңызды орынды алуда, және басты мәселелердің бірі болып табылады.

Бұл курстық  жұмысты жазу барысында материалдық  емес активтер есебі мен аудиті сұрақтары  қарастырылды. Қорыта келе мындай түйін  шығаруға болады:

• материвлдық емес активтер құрылымына қарай көптеген класификацияларға бөлінеді, осыдан бухгалтерияда МЕА-ң есебі кәсіпорынның құқықтық ұйымдастыру фомасына қарамастан  түрлерге бөліп жасалады;
• МЕА-аналитикалық есебі есептеу техникаларының көмегімен уақытты көп қажет етпейді, ақпаратқа тез қол жеткізуге ықпал жасайды, бақылауды жеңілдетеді, және сапасын жоғарылатады

Материалдық емес активтердің аудиті көп еңбекті  қажет ететін процесс болып табылады. Оған себеп аудиторлық тексеріс кезінде  мемлекеттік стандарттарды, нормативтік  актілерді, әр түрлі құжаттарды тексеру  күрделілігі.Аудитті жүргізу барысында аудитор стандарттарды, нормативтік актілерді сақтай отырып, сапалы тексеру жасау керек. Себебі материалдық емес активтер қазіргі таңда кәсіпорын активтерінің құрамында маңызды роль атқарады.

 

Қолданылған әдебиеттер тізімі:

1. Бухгалтерлік есеп стандарттары.
2. Шаруашылық жургізуші субъектілердегі Бухгалтерлік есеп В.Л.Назарова.
3. «Аудит», учебник под редакцией проф. В.И.Подольского: Москва, «Аудит», Издательское объединение «ЮНИТИ», 1997 год.
4. «Аудит», учебник под редакцией А.Д.Шеремет, В.П.Суйц, Москва, ИНФРА-М. 1995г.
5. «Аудит и анализ финансовой отчетности», учебник под редакцией К.Ш.Дюсембаева, С.К.Егембердиева, З.К.Дюсембаева, Алматы, «Каржы-каражат», 1998 г.
6. Дюсембаев К.Ш., «Аудит и анализ в системе управления финансами», Алматы, «Экономика», 2000г.
7. Луговой В.А. "Учет нематериальных активов и их амортизация" ,          ж. «Бухгалтерский учет», №11, 1995
8. Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт О.И., «Бухгалтерский учет на предприятии», Алматы, 2002г.