Ақша қаражаттарының есебі

1010 “Кассадағы теңгемен  ақша қаражаты” шотының дебеті;

3510 “Алынған қысқа  мерзімді аванстар”, 

4410 “Алынған ұзақ мерзімді  аванстар” шоттарының кредиті;

 

Еншілес серіктестіктерден  қайтқан берешектер (тәуелді, бірлесіп бақыланатын):

1010 “Кассадағы теңгемен  ақша қаражаты” шотының дебеті;

2120 “Еншілес ұйымдардың  ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі”, 

2130 “Қауымдастырылған  және бірлескен ұйымдардың ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі” шоттарының кредиті;

Ақшалардың ұлттық валюта түрінде кассадан берілуі кезінде 1020 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты”  шоты кредиттеледі сәйкесінше шоттардың  дебеті бойынша:

Қолма-қол ақша төленген негізгі құралдар, материалдық емес активтер сатып алынды және кіріске алынды:

2420 “Негізгі құралдар”,

2700 “Материалдық емес  активтер” шоттарының дебеті;

1010 “Кассадағы теңгемен  ақша қаражаты” шотының кредиті; 

Кассадан есеп шотқа  ақшалай қаражат тапсырылды:

1030 “Ағымдағы банктік шоттардағы теңгемен ақша қаражаты” шотының дебеті;

1010 “Кассадағы теңгемен  ақша қаражаты” шотының кредиті; 

Кассадан еңбекақы, зейнетақы, жәрдемақы берілді:

3350 “Еңбекақы төлеу  бойынша қысқа мерзімді берешек”  шотының дебеті;

1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының кредиті;

Жабдықтаушылардың шотына кассадан қолма-қол ақша төлеу:

3310 “Жеткізушілер мен  мердігерлерге қысқа мерзімді  кредиторлық берешек” шотының  дебеті;

1010 “Кассадағы теңгемен  ақша қаражаты” шотының кредиті; 

ТМҚ жабдықталған, орындалған жұмыспен көрсетілген қызмет үшін берілетін аванстар сомасы:

1610 “Берілген қысқа  мерзімді аванстар” шотының дебеті;

1010 “Кассадағы теңгемен  ақша қаражаты” шотының кредиті; 

Алынған аванстың қайтарылуы:

3510 “Алынған қысқа  мерзімді аванстар”,

4410 “Алынған ұзақ мерзімді  аванстар” шотарының дебеті,

1010 “Кассадағы теңгемен  ақша қаражаты” шотының кредиті; 

Түгендеу кезінде анықталған ақшалай қаражаттың кем шығуы:

2180 “Өзге ұзақ мерзімді  дебиторлық берешек” шотының  дебеті;

1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының кредиті; 

Анықталған кем шығу кінәліге қойылды:

2150 “Қызметкерлердің  ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі”  шотының дебеті;

2180 “Өзге де ұзақ  мерзімді дебиторлық берешек”  шотының кредиті; 

Кінәлі кем шығуды өтеді:

1010 “Кассадағы теңгемен ақша қаражаты” шотының дебеті;

2150 “Қызметкерлердің  ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі”  шотының кредиті; 

Егер кінәлі табылмаса, немесе сот өндіруден бас тартса:

7470 “Басқа да шығыстар”  шотының дебеті;

2180 “Өзге де ұзақ  мерзімді дебиторлық берешек” шотының кредиті;

Түсім банкке инкассатор арқылы тапсырылды:

1020 “Жолдағы ақша қаражаттары” шотының дебеті;

1010 “Кассадағы теңгемен  ақша қаражаты” шотының кредиті; 

Қазақстан Республикасының  заңдарына сәйкес шетелдік фирмалардың  және бірлескен кәсіпорындардың валюталық кассалар ашуына рұқсат етілген. Валюталық кассада кассир валюталардың әрбір түрі бойынша шетел валютасымен және теңгемен валюта қаражаттарының  аналитикалық есебінің карточкаларын және касса кітабын бөлек жүргізеді. Карточкаларда және касса кітабында  шетел валютасының түсуі мен шығуы және бағамдағы айырмашылықтарды есептеу бойынша барлық операциялар жазылады, бағам айырмашылықтары шетел валюталарының қалдықтарында есептеледі. Қызметкерлердің шетелдерге баратын іс-сапарлары жағдайында Қазақстандық кәсіпорындар мен ұйымдар қолға берілетін валютамен валюталық операциялар жасауы мүмкін.

Валютамен операция жасайтын субъектілер 1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты” шотын ашады. Валюталық касса есебі субъект кассасындағы операцияларға ұқсас жргізіледі, бар айырмашылығы, кіріс және шығыс кассалық ордерлерде және касса кітабында қаражаттар сомасы шетелдік валюталарда және теңгемен алғандағы эквивалентінде (баламасында) көрсетіледі.

Валюталық касса үшін бөлек касса кітабы ашылады. Валюталық операциялардың көлемі үлкен болған жағдайда бөлек машинограммалар немесе өзге есеп тізімдері жүргізілуі мүмкін.

Валюталардың түсуі  кезінде 1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты” шоты дебеттеледі, келесі шоттардың кредитіне:

Банктегі валюта шотынан кассаға түскен қолма-қол шетелдік валюта сомасына:

1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты” шотының дебеті;

1032 “Ағымдағы банктік шоттардағы валютамен ақша қаражаты” шотының кредиті;

Тиісті шетел валюталарына қатынасы бойынша теңге бағамының түсуі кезіндегі бағамдар айырмашылығынан алынған кіріс:

1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты” шотының дебеті;

6250 “Бағамдық айырмадан  түскен кірістер” шотының кредиті; 

Есеп беруге тиісті тұлғалардың  кассаға тапсырған валюта сомасынан  алынатын кіріс:

1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты” шотының дебеті;

2150 “Қызметкерлердің  ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі”  шотының кредиті; 

Валюталардың шығуы  кезінде 1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты” шоты кредиттеледі келесі шоттардың дебетіне:

Есеп берілетін валюталық қаражаттың кассадан берілуі:

2150 “Қызметкерлердің  ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі”  шотының дебеті;

1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты” шотының кредиті;

Шетелдік валютамен  валюталық шотқа тапсырылған  ақшалай қаражат:

1032 “Ағымдағы банктік шоттардағы валютамен ақша қаражаты” шотының дебеті;

1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты” шотының кредиті;

Тиісті валюталарға  қатынасы бойынша теңге бағамының  көтерілуі нәтижесінде құралған бағамдардың айырмашылық сомасына:

7430 “Бағамдық айырма бойынша шығыстар” шотының дебеті;

1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты” шотының кредиті;

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

 

 

Ақшалай қаражаттарды басқару  қаржы нарығында өте күрделі  қиындықтарға байланысты үлкен мәнге  ие. Бәсекеге қабілеттілік технологиялық  процестерді заманға сай жаңғырту мен одан әрі даму үшін фирмадан ақшалай қаражат талап етіледі. Сондықтан ақшалай қаражат пен олардың баламаларын дұрыс ашып көрсету мен сыныптау компанияның өтемпаздығын дәл бағалау үшін қажет.

Бірінші бөлім бойынша,  жалпы ақша қаражаттарының қозғалысының есебі №7 “Ақша қаражаттары қозғалысының есебі” атты халықаралық қаржылық есеп беру стандартында көрсетіліп, әрбір кәсіпорын осы стандартқа сәйкес ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп береді және ол қаржылық есеп берудің әр кезеңі үшін жасалады. Бұл бөлімде ақша қаражаттары туралы түсінік, олардың баламалары мен қызмет түрлеріне түсініктеме берілген. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы ақпарат есеп берудің екі түрлі формасында: бухгалтерлік баланста  және ақша қозғалысы туралы  есепте ашып көрсетіледі. Және кәсіпорындағы касса түсінігі туралы, касса есебін қалай ұйымдастыру, оны жүргізу, оған жауапты тұлға – кассир кім екендігіне түсініктеме бердім.

Екінші бөлімге келсек, кассадағы ақша қаражаттарының қозғалысын құжаттық рәсімдеу жолдары көрсетілген. Құжаттық рәсімдеу жолдарына кіріс, шығыс кассалық ордерлер, касса кітабы, кіріс және шығыс құжаттарды тіркеу журналы жатады. Бұл құжаттарды бас бухгалтер толтырып, оған басшы мен бас бухгалтер қол қояды. Сонымен қатар, осы бөлімде кассалық кітапты жүргізу және касса бойынша есеп беруді тапсыру тәртібін қарастырдым. Бұл бойынша кассалық операцияларды кассир жүргізеді, ол материалды жауапты тұлға болып табылады. Кассирді жұмысқа қабылдау кезінде ол кассалық операцияларды жүргізу тәртібімен танысады. Кассир болмаған кезде толық материалдық жауапкершілік жайлы шарт жасасқан бухгалтер кассалық операцияларды атқарады.

Кассадағы ақша қозғалысының есебі касса кітабында жүргізіледі, ол нөмірленіп, бау өткізіліп, жетекшінің, бас бухгалтердің қолдарымен және мөрмен расталған болуы керек.Соған қоса кассадағы ақша қаражаттарының синтетикалық және талдау есебінде  ұлттық және шетел валюталарындағы ақшалай қаражаттардың корреспонденциясына тоқталдым. Ақшалай қаражаттардың түсуі мен шығуы, артық қалған немесе жетіспеушілік сомасын шоттар арқылы көрсеттім.

Кассадағы операциялар  есебі активті синтетикалық шоттардың  бөлімдерінде жүргізіледі:

 

1010 “Кассадағы теңгемен  ақша қаражаты” 

1012 “Кассадағы валютамен ақша қаражаты”.

 

 

Сонымен, қорытындылай келе, касса дегеніміз  – бұл ақша сақталуын қамтамасыз ететін арнайы жабдықталған бөлме. Кассадағы қолма-қол ақша есебін жүргізу ХҚЕС №7 «Ақша қаражат қозғалысының есебі», № 2 ҰҚЕС 7 бөлімде қарастырылған, бухгалтерлік есеп шоттардың үлгілік жоспарында 1010 шот арналған, қозғалысы №1 журнал-ордерде жүргізіледі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қолданылған әдебиеттер:

 

 

 

1. Кеулімжаев Қ.К., Құдайбергенов Н.А. Бухгалтерлік есеп теориясы және негіздері. Оқулық. – Алматы: Экономика, 2006. – 384бет.
2. Назарова В.Л. Шаруашылық жүргізуші субъектілердегі бухгалтерлік есеп: Оқулық / Жалпы редакциясын басқарған Н.Қ. Мамыров. – Алматы: Экономика, 2005. – 310бет.
3. Халықаралық қаржылық есеп берудің №7 стандарты “Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есебі”.
4. Нурғалиева Р.Н. “Аралық қаржылық есеп”, Қарағанды – 2005 жыл.
5. О.М. Жакупова, Бухгалтерлік есеп принциптері 2.  Оқу - тәжірибелік

   құралы. – Қарағанды, 2003 199 бет.

6. Өмірбаева З.М. Бухгалтерлік есеп әдістемелік жинағы. Оқу               

     тәжірибелік  құрал. Қарағанды қ. 2008ж. 350 бет. 

7. Радостовец В.К., Т.Ғ. Ғабдулин, Радостовец В.В., Шмидт О.И.  

     Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп. - Алматы: НАК «Центраудит»,  

     2003,-38-42 бет.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пікір

 

                                           Оқушының аты- жөні

Мамандық  0705002 «Экономика, бухгалтерлік есеп және аудит»

Бух     к ІІІ курс оқушының курстық жұмысына пікір

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________