Автор: Пользователь скрыл имя, 30 Октября 2011 в 19:12, курс лекций
татистика - мақсаты әр түрлі қоғамдық құбылыстарға жататын мәліметтерді жинақтау, реттеу, талдау және салыстыру болып табылатын қоғамдық ғылым.
«Статистика» термині латын тілінің статус(статус) деген сөзінен шығып, заттың жағдайы, күйі дегенді білдіреді. Бұл сөздің түбірі stato (стато) – «мемлекет» және statista (статиста) – «мемлекет білгірі» деген сөздерінен кейінірек статистика сөзі пайда болды. Бұл терминді алғаш неміс ғалымы Г.Ахенваль 1749 жылы мемлекеттану атты кітабын шығарып енгізді. Статистиканың ғылым ретінде қалыптасуы XYII болып табылады. Бірінші деңгей – статистиканың жалпы теориясы. Екінші деңгейде экономикалық және әлеуметтік (әлеуметтік-демографикалық) статистика.
1.1 Статистика
- мақсаты әр түрлі қоғамдық
құбылыстарға жататын
«Статистика»
термині латын тілінің статус(
болып
табылады. Бірінші деңгей –
Экономикалық
статистика экономика
Әлеуметтік
статистика – адамдардың
Үшінші деңгейде салалық статистика: экономикалық статистика салалары: өндіріс, ауылшаруашылығы, құрылыс, байланыс, көлік, табиғи ресурстар статистикасы. Әлеуметтік стаистика салалары: халық, саясат, мәдениет, денсаулық сақтау, ғылым, ағартушылық және т.б. статистикасы.
Негізгі ұғымдар:
Статистикалық жиынтық - нақты бір салмақтыққа, бірлікке, бүтіндікке, өзара тәуелділікке ие бірліктердің көптігі.
Жиынтық
бірлігі – нақты бір белгіге
ие көптің жеке алынған
Белгі – жиынтық бірлігінің жалпы құрамы, сипаттамасы, ол бақылануы немесе өлшенуі мүмкін.
Сандық
белгі – сандық мәнмен
Сапалық
белгі (атрибутивті) –
Варияция – жиынтықтың жеке бірліктерінің белгісі мәнінің аутқуы, әртүрлілігі, өзгерілуі.
Статистикалық
көрсеткіш – зерттелетін
Статистикалық
заңдылық – жекеше алып
Статистикалық
бақылау – бұл жоспарланған, ғылыми
ұйымдастырылған, қоғамдық
Тақырып№2
Статистикалық көрсеткіштер
2.1 Статистикалық
көрсеткіштер жиынтықты
Статистика
теориясында нақты
Нақты
статистикалық көрсеткіш –
Көрсеткіш-санат – нақты бір статистикалық көрсеткіштің бір түрінің (орынын, уақытын және сандық мәнін көрсетпей) жалпы мәнін, ерекшелік құрамын сипаттайды. Әр түрлі қалалардағы өнеркәсіп кәсіпорыны өндірісі көлемі орнымен, уақытымен жіне сандық көрсеткішімен ерекшеленеді, бірақ ол бір мәнге ие, ол өнеркәсіп кәсіпорыны өндірісі шығарылымы көрсеткіш- санатында көрсетіледі.
Қоғамдық
құбылыстар мен процестердің
статистикалық құрылымының
2.2. Абсолюттік
көрсеткіштер – статистикалық
көрсеткіштің алғашқы, жалпы
Абсолюттік
көрсеткіштер аталмыш сан
Жеке
абсолюттік көрсеткіштер –
Қатысты
(қосынды) абсолюттік шамалар
–зерттелетін жиынтықтың
2.3. Қатысты көрсеткіштер – екі сәйкестірілген абсолюттік шамалардың сандық қатынасын сипаттайтын қорытылған көрсеткіш. Қатысты көрсеткіш зерттелетін құбылыстың уақыттағы қарқындылығын өлшейді; бір құбылыстың даму деңгейін байланысы бар басқа бір құбылыстарға қарап бағалайды.
Тақ бөлікке орналсқан абсолюттік көрсеткіш ағымдық және салыстырмалы, ал жұп бөлікте орналасқан көрсеткіш негіз немесе салыстыру базасы деп аталады. Қатысты шамалар коэффициентпен, пайызбен(%), промильмен(%0), продецильмен(%00), просантильмен (%000) көрсетіледі.
Қатысты
шамалар аталмыш емес болуы
мүмкін егер олар бір атты
шамаларда бөлу нәтижесінде
2.4. Орташа
шама – құбылыстың біртектес
жиынтығының нақты сызық
Орташаның ағымдық қатынасы – белгінің сандық мәнінің жиынтық көлеміне қатынасы.
Орташа шаманың 2 түрі бар:
а)
орташа деңгейлі, демек әр түрлі
деңгей варианттарынан
б)
орта құрылымдық: мода және медиана,
демек жиынтықтың құрылымын
Кез-келген
орташаның бірін таңдау
Орташа
арифметикалық жай есептеледі
егер жиіліктер бір немесе
бірдей бірнеше рет кездессе,
демек орташа топталмаған
_ Σх
Х
=— мұнда x-белгінің жеке мәні;
2.4. Орташа
шама – құбылыстың біртектес
жиынтығының нақты сызық
Орташаның
ағымдық қатынасы – белгінің
сандық мәнінің жиынтық
Орташа шаманың 2 түрі бар:
а) орташа деңгейлі, демек әр түрлі деңгей варианттарынан құрастырылған орташа: орташа арифметикалық, орташа квадраттық, орташа үйлесімдік, орташа геометриялық және т.б. Барлық деңгейлі орташа екі формада есептеледі: жай және салмақталған.
б) орта құрылымдық: мода және медиана, демек жиынтықтың құрылымын сипаттайтын орта шамалар.
Кез-келген
орташаның бірін таңдау
Орташа арифметикалық жай есептеледі егер жиіліктер бір немесе бірдей бірнеше рет кездессе, демек орташа топталмаған мәліметтер арқылы есептелсе:
_ Σх
Х =— мұнда x-белгінің жеке мәні;
n n – жиынтықтың бірлігі саны;
Орташа
арифметикалық салмақталған
Х= —— мұнда ƒ- жиіліктер және салмақ;
Σƒ
Интервалды
қатардың орташа арифметикалық
шамасы. Интервалды қатардан орташаны
есептеудің бірнеше
Орташа
үйлесімді салмақтанған - орташа
арифметикалықтан қайта
Келтірілген формула орташа үйлесімді деп аталады. Ол нақты салмағы ƒ белгісіз, ал туынды ƒ·х=М белгілі болғанда есептеледі.
Егер
туынды ƒ·х бірдей немесе бірге тең (М=1)
болса, онда орташа үйлесімді жай қолданылады,
ол мына формуламен есептеледі:
Мұнда х – жеке варианттар;
n –олардың саны;
Орта геометриялық – орта жылдық өсім деңгейін есептеу үшін қолданылады. Ол белгінің жеке мәнінің туындысынан деңгей түбірін шығарып алумен есептеледі.
2.5. Вариация
деп зерттелетін жиынтықтың
Вариация мәні:
Ø Оның өзгеруі басқа өзгермелі белгілердің сол белгіге әсер ету деңгейін бағалауға мүмкіндік береді.
Ø Статистикалық моделбдерді құруда қолданылады.
Вариация
өлшемі деп бегінің
Информация о работе «Статистика» пәнінен дәрістің қысқаша конспектісі