Бай-бол жетім балаларды бейімдеуді дамыту орталығы

Департамент жайлы

Тарихы

Мақсаты

Міндеті және келешектегі  қызметі

Департамент қызметі мен іске асырылатын жобалар  және бағдарламалар  сипаттамасы

ТАРИХЫ

Департамент жайлы / Тарихы

Әлемдегі  бірінші Балалар құқықтарын қорғау ұйымы 1919 жылы пайда болды, 1924 жылы Ұлттар Лигасының бала құқықтары жөніндегі  Женева декларациясы, 1959 жылы БҰҰ Бас  Ассамблеясының бала құқықтары декларациясы қабылданып, 1979 жыл халықаралық балалар  жылы болып жарияланды, осыдан 10 жыл өткен соң Бала құқықтары туралы Конвенция қабылданды.

Бүгінгі күні Қазақстан Республикасының тәуелсіздік  алғанына 17 жыл толып отыр, қалыптасқан  нарықтық экономика қоғам мен  мемлекетіміздің алған бағыттарына  көтермелеуші ықпал жасауға, адамдардың өмір сүрудегі іс-әрекеттерінің барлық саласына қатысты жауапкершілікті қалыптастыруға қабілетті екендігін көрсетті. Экономика еркіндігі тұлғааралық қатынастардың да өз деңгейінде жауапты және еркін дамуына ықпал ететіні сөзсіз. Жеке адамдардың құқығы мен еркіндігі қажеттілікке айналды. Өзіне жауапкершілік жүктеген мемлекетіміз де, адамдар да қазіргі кезде ең алдымен әлеуметтік қауқарсыз адамдардың, әсіресе балалардың қадір-қасиетіне қамқорлық жасауға, олардың құқықтарын жүйелі және тиімді түрде қорғауға дайын.

Балалардың  ең басты мүдделерін қамтамасыз етуде  Қазақстан Республикасы мақсаты  бала құқықтарын қорғау болып табылатын  маңызды конвенцияларға қосылды: Бала құқықтары туралы Конвенция 1994 жылы, Шет елден алимент өндіріп  алу туралы Конвенция 1999 жылы, Жұмысқа қабылдау үшін ең төменгі жас туралы Конвенция 2000 жылы, Балаларды саудалауға, балалар зинақорлығына және балалар порнографиясына қатысты баланың құқықтары туралы конвенцияның факультативтік хаттамасы және Балалардың қарулы қақтығыстарға қатысуына байланысты баланың құқықтары туралы конвенцияның факультативтік хаттамасы 2001 жылы, ХЕҰ-ның балалар еңбегінің ең нашар түрлеріне тыйым салу және жою жөніндегі шұғыл шаралар туралы № 182 Конвенциясы 2002 жылы бекітілді, ал 2004 жылдың қараша айында Қазақстан БҰҰ-ның адамдарды саудалауға және жезөкшелікті үшінші адамның пайдалануына қарсы күрес туралы конвенциясы мен оның қорытынды хаттамасына қол қойды.

Нормалары Қазақстан  аумағында қолдануға келетін  Балалар құқықтарын қорғау саласындағы халықаралық құжаттардың ішіндегі едәуір маңыздысы Бала құқықтары туралы Конвенция болып табылады. Оның бекітілуі мемлекеттің бала құқықтарын қорғауды қамтамасыз етуге қоғам алдында кепілді екендігін білдіреді. Қазақстан тарапынан аталған Конвенцияның орындалуы жөніндегі алғашқы баяндама 2003 жылғы маусымда Женева қаласында өткен БҰҰ Бала құқықтары жөніндегі Комитетінің 33 сессиясында тыңдалды, оның нәтижесі бойынша Комитет баяндамаға қатысты біраз ескертулер мен ұсыныстар пакетін дайындады. Сессия кезінде БҰҰ бала құқықтарын қорғау жөніндегі Комитетінің сарапшылары бала құқықтарын қорғау саласындағы Қазақстан Республикасы Үкіметінің қолға алған шараларына оң баға берді. Осындай оңды жетістіктердің бірі ретінде жаңа заңнамалық базаның жетілуі мен дамуы, сондай-ақ мемлекеттік органдардың халықаралық ұйымдар және БҰҰ-ның түрлі ұйымдарымен балалық шақ мәселелері бойынша әріптестігі аталды.

Қазақстанға берілген ұсыныстардың ішінен негізгі  деп айтуға тұратын мәселелердің бірі ретінде елдегі балалар жағдайын жақсартуға арналған іс-қимылдардың Ұлттық жоспарын әзірлеу және балалардың құқықтарын қорғау мәселелерін шешуде ведомствоаралық үйлестіруді қамтамасыз ететін уәкілетті арнайы орган құру қажет екендігін айтуға болады. БҰҰ бала құқықтарын қорғау жөніндегі Комитетінің ұсыныстарын ескере отырып, Қазақстан Республикасы Үкіметі 2006 жылы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Балалардың құқықтарын қорғау Комитетін құрды. Еліміздің бірінші Ханымы С.Назарбаеваның бастамасы және қолдауымен 1998 жылдан бері Республиканың барлық өңірлерінде осы кезеңге дейін әлеуметтік мекемелерден және тұрмысы төмен отбасыларынан шыққан дарынды балаларға қолдау көрсетумен айналысқан Қоғамдық балалар қорлары өз жұмысын жүргізіп келді.

Бірақ, уақыт  ағымы өзгерістерді талап етеді. С.Назарбаеваның ұсыныс енгізуімен өңірлердегі балалар қорларын жауып, оның қызметін кең көлемде жүзеге асыру үшін мемлекеттік органдар қамқорлығына беру ұйғарылды. Сонымен, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 ж. 28 тамыздағы №744 Қаулысымен барлық облыстарда және Астана мен Алматы қалаларында Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Балалардың құқықтарын қорғау Комитетінің аймақтық бөлімшелері – Балалардың құқықтарын қорғау департаменттері құрылды.

МАҚСАТЫ

Департамент жайлы / Мақсаты

Департамент қызметінің мақсаты  және мәні

Департамент қызметінің мақсаты қоғамдағы адамгершілік басымдықтары мен рухани байлықты қалыптастыру, сондай-ақ балалардың құқықтарын қорғау мәселелерін ведомствоаралық үйлестірудің тиімді жүйесін құру болып табылады.

Департамент қызметінің мәні Қазақстан Республикасының  қолданыстағы заңнамасында және БҰҰ  Бала құқықтары туралы Конвенциясында көзделген барлық заңды құқықтарды сақтау негізінде баланың жеке тұлға  ретінде толыққанды өсіп жетілуіне жағдай жасау болып табылады.

МІНДЕТІ ЖӘНЕ КЕЛЕШЕКТЕГІ  ҚЫЗМЕТІ

Департамент жайлы / Міндеті және келешектегі қызметі

Департаменттің  негізгі міндеттері:

1. Қазақстан Республикасының Конституциясын, Бала құқықтары туралы БҰҰ Конвенциясын, Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасындағы бала құқықтары туралы», «Неке және отбасы туралы», «Білім туралы» Заңдарын және балалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау мәселелері жөніндегі өзге де заңнамалық және нормативтік құқықтық актілердің іске асырылуын қамтамасыз ету;
2. Қазақстан Республикасының заңнамасына және бала құқықтары туралы Конвенцияға сәйкес балалардың барлық санаттарының құқықтарын іске асыру мәселесіне байланысты жергілікті деңгейде ведомствоаралық ынтымақтастықты үйлестіру және іс-шаралар кешенін жүзеге асыруды бақылау;
3. балалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау, олардың адамгершілік-рухани дамуы жөніндегі аймақтық бағдарламаларды іске асыруда жергілікті атқару органдарына жәрдемдесу;
4. «әлеуметтік» жетімдіктің, балаларға зорлық-зомбылық көрсету және еңбегін қанаудың алдын алу және ескерту, өмірде қиын жағдайға тап болған балаларға көмек көрсету, балалардың өмір сүру сапасын жақсарту үшін жағдай жасауға жәрдемдесу;
5. адамгершілік-рухани құндылықтар негізінде балалардың қоғамға кірігуіне бағытталған балалардың қоғамдық бастамалары мен қоғамдық ұйымдарын қолдау және ынталандыру және балалардың өз мүмкіндіктерін барынша іске асыруына жағдай жасау;
6. Бала құқықтары туралы Конвенцияның Ережелерін іске асырудың, адамгершілік-рухани тәрбие бағдарламаларының мониторингі, балалардың әлеуметтік әл-ауқатын талдау және болжау, аймақтағы балалалардың тұрмыс жағдайын жақсарту туралы ұсыныстарды әзірлеу;
7. Балалардың құқықтары туралы және оның іске асырылуы туралы жұртшылықтың ақпарат алу деңгейін көтеру.

Департамент өзіне жүктелген  міндеттерге сәйкес келесі қызметтерді  жүзеге асырады:

1. балалар құқықтары мен олардың заңды мүдделерін қорғау, олардың адамгершілік-рухани дамуы саласындағы ағартушылық жұмыстарды, сондай-ақ өмірде қиын жағдайға тап болған балаларға көмек көрсету мәселелері бойынша мемлекеттік, қоғамдық және халықаралық ұйымдар мен ведомствоаралық қызметті қамтамасыз ету және үйлестіру;
2. жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп балалардың құқықтары мен олардың адамгершілік-рухани дамуы саласындағы аймақтық бағдарламаларды әзірлеуге қатысу;
3. балаларға әлеуметтік қолдау көрсету және өмір сүру сапасын жақсарту мәселелерін шешуде жұртшылықтың адамгершілік-рухани ағартылуы арқылы ведомствоаралық ынтымақтастық негізінде бірлескен жобалардың бастамасын көтеру;
4. аймақтағы балалардың құқықтарын қорғаудың өзекті мәселелеріне зерттеу жүргізілуіне жәрдемдесу және қолдау көрсету, уәкілетті органдар мен білім беру ұйымдарының салааралық өзара байланысының алдыңғы қатарлы тәжірибесін пысықтау;
5. «әлеуметтік» жетімдіктің және өмірде қиын жағдайға тап болған балалардың мәселелерін шешуге бағытталған қайрымдылық акциясын өткізуге бастама жасау;
6. зорлық-зомбылыққа ұшыраған, бас бостандығынан айыру орындарынан келген балаларға арналған дағдарыс орталықтары, әлеуметтік бейімдеу орталықтары жүйесін дамыту және олардың қызметін үйлестіру;
7. «әлеуметтік» жетімдіктің, балаларға зорлық-зомбылық көрсетудің және олардың еңбегін қанаудың алдын алу жөніндегі іс-шаралар кешенін жүзеге асыру;
8. өмірде қиын жағдайға тап болған балаларды тіркеу және есепке алу, олардың заңды құқықтарын іске асыруда көмек көрсету және жәрдемдесу;
9. ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған және жетім балаларға арналған қамқоршылық және қорғаншылық ұйымдар қызметіне іс жүзінде көмек көрсету мақсатында өзара байланыс орнату;
10. балалардың құқықтары мен мүдделерін білдіретін әлеуметтік маңызы бар балалар бастамалары мен жобаларын, балалар ұйымдарын ынталандыру, бағалау және қолдау көрсету;
11. балалардың құқықтарын қорғау және қоғамның адамгершілік-рухани дамуы саласындағы мемлекеттік саясатты, ақпараттық-насихаттық және ағартушылық қызметті жүзеге асыру;
12. балаларды қорғау және олардың адамгершілік-рухани құндылықтары мәселелері жөнінде конференциялар, дөңгелек үстелдер, тренингтер және басқа іс-шаралар өткізу;
13. балалар құқықтарын қорғау мәселелерімен айналысатын мамандарды аттестациялауға және кәсіптік даярлауға арналған бағдарламаларды әзірлеу жұмысына қатысу;
14. өңірдегі балалардың жағдайы туралы зерттеулер жүргізу және аумақтық жылдық есепке дайындалу;
15. балаларды қорғау және олардың адамгершілік-рухани қалыптасуы мәселелері бойынша ұлттық және халықаралық тәжірибелерді зерделеу;
16. аймақтағы балалардың тұрмыс жағдайларын жақсарту мәселелері жөнінде жергілікті атқарушы органдарға және Комитетке ұсыныстар енгізу;
17. отбасылар мен балаларға, соның ішінде өмірде қиын жағдайға тап болған балаларға кеңестік, құқықтық, психологиялық көмек көрсету, олардың әлеуметтік және құқықтық мәселелерін шешуге арналған аймақтық қоғамдық қабылдауларды құру;
18. балалардың заңды мүдделерін қорғауды қамтамасыз етуге бағытталған Қазақстан Республикасының заңнамаларын сақтауды бақылау бойынша шараларды іске асыру;
19. жасөспірімдердің рухани-адамгершілік қасиеттері мен салауатты өмір салтын, заңды тыңдаушылық өнегелерін қалыптастыруға бағытталған білім беру ұйымдарының бағдарламалары мен әдістемелерін тәжірибеге енгізу және бақылауды жүзеге асыру;
20. балалардың құқықтарын қорғау, сондай-ақ қорғаншылық және қамқоршылыққа алу, балалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау, олардың әлеуметтік және құқықтық кепілдіктерін қамтамасыз ету, өмірде қиын жағдайға тап болған балаларды жан-жақты және толық есепке алу, аймақтық ерекшеліктерді ескере отырып, балалардың өмірін жақсартуға бағытталған мемлекеттік ең шағын әлеуметтік стандарттарды сақтау мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының заңнамалары мен балалар құқығы саласындағы халықаралық келісім шарттардың жүзеге асырылуын бақылау;
21. балалардың заңды мүдделерін қорғау мәселелері жөнінде азаматтардың хаттары мен өтініштерін қарау, өз құзыреті шегінде шешім қабылдау;

Департамент негізгі міндеттерді  іске асыруда және өз қызметінде заңнамада  белгіленген тәртіппен  мыналарға құқылы:

1. балалар құқықтары мен олардың заңды мүдделерін қорғау және адамгершілік-рухани дамуы мәселелері жөнінде шешім қабылдауға;
2. аймақтағы жастар мен балалардың адамгершілік-рухани мәселелері жөніндегі уәкілетті органдар мен білім беру мекемелерінің әлеуметтік әріптестігін дамытуға ықпал етуге;
3. балалардың құқықтарын қорғау саласында мемлекеттік саясатты іске асыру жөніндегі шығармашылық бастаманы қолдауда аймақтағы қолдаушылық дәстүрді дамытуға ықпал етуге;
4. ведомстволық иелігі мен меншік түрінен тәуелсіз балалар мәселелерімен айналысатын барлық ұйымдарға кедергісіз кіруге;
5. заңнамада белгіленген тәртіппен мемлекеттік органдардан, ұйымдардан Департаментке жүктелген міндеттерді атқаруға қажетті ақпаратты және мәліметтерді сұратуға және алуға;
6. өз құзыреті шегіндегі мәселелер бойынша Қазақстан Республикасының қолданыстағы нормативтік құқықтық актілеріне өзгерту мен толықтырулар енгізу жөнінде тиісті ұсыныстар енгізуге;
7. балалардың құқықтары мен олардың заңды мүдделерін қорғау мәселелерімен айналысатын халықаралық, үкіметтік емес қоғамдық ұйымдармен бірлесіп, аймақтағы балалардың жағдайын жақсартуға бағытталған іс-шаралар өткізуге;
8. балалық шақ мәселесі, балалар құқықтары мен олардың заңды мүдделерін қорғау және олардың адамгершілік-рухани дамуы мәселелері жөнінде хабардар ететін ақпараттық баспасөз қызметін жүзеге асыруға;
9. балалардың құқықтары мен олардың заңды мүдделерін қорғаумен айналысатын әртүрлі мемлекеттік және қоғамдық құрылымдармен өзара әрекет жасауға;
10. Департамент құзыретіне енетін мәселелер бойынша комиссия, топтар жұмысына, сот отырыстарына қатысуға;
11. Департамент құзыретіне енетін мәселелерді пысықтау үшін ғылыми және өзге де ұйымдарды, жеке ғалымдарды, мамандар мен сарапшыларды тартуға;
12. өз қызметі аясында кеңестік алқалар (комиссия, кеңестер, топтар) құруға;
13. Комитет ұсынған басқа да өкілеттіліктерге.

Департаменттің  келешектегі жұмыстары  жайлы

Департамент басшылары тарапынан балалар мәселесін шешу, дарынды жастарды қолдау, олардың жан-жақты дамуы мен рухани-адамгершілік әлеуетін көтеру, жас азаматтардың қоғам өмірінің түрлі салаларындағы белсенділігін арттыруға жағдай туғызуға арналған жұмыстарды ведомствоаралық үйлестіру және ынтымақтастық жағдайында жүзеге асыруда нақты қадамдар жасалуда.

Департамент Қазақстан Республикасы Үкіметі  мен Қазақстан Республикасы Білім  және ғылым министрлігі Балалардың құқықтарын қорғау Комитетінің мүмкіндіктері  шектеулі балалардың, күнкөрісі төмен және берекесіз отбасыларынан шыққан девиантты мінезді балалардың білім алуын, денсаулығын сақтауын және еңбекпен қамтылуына және оларды қорғау және әлеуметтендіруге арналған бағдарламаларын іске асыруға айрықша назар аударады.

Үкіметтік емес ұйымдармен тығыз байланыса отырып, «Қазақстан балалары» Бағдарламасын өмірге енгіземіз.

Балалар мәселелерінің  шешілуіне дер кезінде көмек  көрсету, балалардың құқықтарын қорғау мәселесінің ахуалы жайлы ақпарат  жинау және оны талдау, балалардың өз құқықтары жөніндегі ақпараттану деңгейін арттыру және бала құқықтары жөніндегі материалдарды тарату мақсатында жақын арада балаларды қабылдау қызметі ашылатын болады.

Департаментіміздің  ата-аналар қауымдастығымен әлеуметтік қарым-қатынас жүйесін жетілдіру  аясында білім беру мекемелеріндегі ата-аналар комитетімен бірлескен педагогикалық әріптестікті дамытудың тиімді жүйесін қалыптастыру, психология мәселелері бойынша ата-аналардың құзыреттілігін көтеру, оқушылар мен студенттер және олардың ата-аналарына психологиялық, ақпараттық көмек көрсету жұмыстарының жоспары әзірленетін болады.

Балалар үйі, жетім және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернат тәрбиеленушілері үшін кәсіптік мектептерден, колледждерден орындар қамтамасыз ету, сондай-ақ оларды жұмыс және баспанамен қамту мәселелері ерекше бақылауға алынатын болады.

Жалпы алғанда  Департамент жоспарында жүзеге асуы бүкіл қоғамдық күштердің топтасуын  қажет ететін көптеген жобалар мен  бағдарламар бар, ал олардың Алматы қаласы жағдайында өмірге енгізілуі жөнінде білу үшін, Сіздерді біздің сайтты жиірек ашып қарауға шақырамыз.

Республикамыз Қазақстан табысты түрде гүлдене  берсін, Баршаңызға мейірімділік пен  ізгілік, табыс және ырыс-береке тілейміз!

ДЕПАРТАМЕНТ ҚЫЗМЕТІ МЕН ІСКЕ АСЫРЫЛАТЫН ЖОБАЛАР  ЖӘНЕ БАҒДАРЛАМАЛАР СИПАТТАМАСЫ

Департамент жайлы / Департамент қызметі мен іске асырылатын жобалар және бағдарламалар сипаттамасы

Департамент қызметі мен іске асырылатын жобалар  және бағдарламалар  сипаттамасы

18 жасқа  толмаған Қазақстан азаматтарының өміріне қатысты мәселелерді шешу үрдісіне ықпал жасау мақсатында қоғамның барлық секторының, соның ішінде мемлекеттік құрылымдар мен ҮЕҰ, бұқаралық ақпарат құралдары мен бизнестің мол мүмкіндіктерін біріктіруді өзіміздің негізгі міндетіміз ретінде белгіледік.