Әлеуметтік-экономикалық құбылыстарды талдауда орташа шамалар әдісін қолдану

Файоль 1918 жылы жұмыстан босап өзі құрған әкімшілдік зерттеулер орталығын басқарды (бұл орталық Тейлордың француздық ұйым зертеушілерінің келісімімен бірлесу арқылы құрылған). Ол өзі ашқан басқару принціптері тек қана экономикада ғана емес,сонымен бірге флот армиясында, құрылтайлар мен басқарма қызметтерінде де қолданылатыны дәлелд, яғни жан –жақтылы сипаты бар.осы орталықпенорындалған ең бір ірі тапсырмаларының бірі пошта-телеграфтық ведомствалардың жұмысының ұйымдастырылуын зерттеу болды.Осы және мемлекеттік басқарулар,қоғамдық құрылтайларжәне білім жүйелері мәселелерінің қайта құруына Файольдің көптеген жұмыстары арналды, ол алғашқы болып менеджмент пен басқаруды ұйымдастыру мәселесін қойды.

Атақ,танымдық, байлық- осының барлығы Файольде болды.Ол мадақтық легионның офицер ордені мен басқа да мемлекетік мадақтаулар мен ғылыми атақтарға ие болды.алайда,ол өзіне-өзі өмірде ескерткіш орнатуды армандады.Ол ұзақ өмірсүрді және сол өмірде қуана білді:тез тіл табыса алатын,қозғалыстағы адам болды,немерелері мен олардың балаларын тәрбиелеуге қатысты,өз теориясын шаршамай дәлелдеуді,тіпті өзінің өмірінің аөырңы жылында да зерттеулерін тоқтатқан жоқ-бұл жылы француздық табак өнеркәсібінің жұмысын ұйымдастыруды зерттеді.

Гаррингтон  Эмерсон

Гаррингтон  Эмерсонөзіне интеллектуалдық талғампаздығын,кәсіпкердің  құрампаздығынғалаяқтың бір-беткейлігін  жинаған.Ол 1853 жылы 2 тамызда американың Трентон қаласының Нью-Джерси штатында дүниеге келді.Оның әкесі ағылшын әдебиеттің маманы,университет профессоры болды. Гаррингтон Франция,Германия,Италия,Грецияда оқып тамаша білім алды жіне 23 жасында Небраск университетінің лингвистикалық бөлімін басқарды.

Тек алты жылдан кейін Эмерсон ғылыми мансабынтастап,барлық жан-тәнімен банктік операциялар  мен жылжымайтын мүлік саудасында кірісті.Тынымсыз,әр түрлі іске толы өмір басталды.Алты жыл.1885 жылдан 1891 жылға дейін Эмерсон темір жолдың экономикалық және инженерлік істерін орындады .Содан кейін АҚШ,Мексика,Канадаға көптеген зауыттар мен кеніштерді біріктіру арқылы британдық синдикат қызығушылықтарын ұсынды.Бірнеше уақыт ол шыны шығаратын компанияны басқарды.

Ғылыми  жұмыстың дағдылары мен талдаушының  таланты Эмерсонға өз тәжірибесінде  жинаған бай білімін қолдануға  көмектесті.Ол біртіндеп өз қағидасын  тапты- «тиімділік» немесе «өнімділік».Бұл терминдерде ол жинақталған шығыстар мен экономикалық нәтижелердің қатынасын көрсетеді.1900 жылы оның «Өнімділік басқару мен еңбекақының негізі ретінде»кітабы шықты.Ал 1912 жылы оның өміріндегі басты еңбек «өнімділіктің он екі принціптері» дүниеге келді.

1901 жылы  Эмерсонның менеджмент кеңесшісі  қызметі басталды.Оның Санта-фе теміржолында 1904-1907 жылдары енгізген жаңалықтарын атап айтуға болады.1910-1911 жылдары теміржол тарифтері туралы сот ісінде басты куәгер болып Эмерсон осы теміржолда еңбекті басқару мен ұйымдастыру жүйелерінің өзгерістері барысындағы алған нәтижелеріне сүйенеді.Оның американдық теміржолдар,осы жолмен күнде миллионнан астам долларды үнемдеуге болатынын айтқан сөздері барлық елге жайылды.Олар газет бетінде жарық көріп түсініксіз білім ретінде қабылдаған «ғылыми менеджментті» әйгілі етті.

Эмерсон тейлормен,оның оқулықтарымен тығыз байланыста болғанмен, олардың тобына жатқан жоқ.1907 жылдан 1923 жылға дейін ол тиімділік бойынша эмерсондік инжінерлер компаниясын басқарды (терминді олар өздері ойлап тапқан).Ол алғашқы болып ғылыми іріктеу принціптері мәселелеріне және қызметшілерді оқытуға назар аударды,тіпті 1913 жылы осы тақырыпқа кітап шығарды.

Эмерсонның  санауынша , «Тиана0ты ж9мыс 3стеу 3ске  минималды күш жұмсау деген сөз».Осы  принціпке бағына отырып,ол қартайған  шағына дейін кездесе бермейтін  жұмысқа қабілеттілікті сақтады.Эмерсон 2 қыркүйекте 1931 жылы Нью Йоркте қайтыс болды.

Фредрик Уинслоу Тейлор

Спорттық деректер көпке дейін есте сақталмайды,бұған Фредерик Уинслоу Тейлордың мысалы дәлел бола алады.Қазіргі уақытта АҚШ та 1881жылы теннис бойынша жарыстарда кімнің чемпион болғаны кімнің есінде?Және кімнің ойына осы чемпион және менеджмент классигі бір адам екендігі келеді?

Тейлор юрист  жанұясында американың Филоделфия қаласында 20 наурыз 1856 жылы дүниеге келген.Ол мінез-құлқына таң қаларлықтай болып әкесінің жұмсақтығы мен ұяңдығы,шешесінің тапқырлығы мен қуаттылығы және олардың ортақ қасиеттері-тәуелсіздік.принципке тұрақтылық,борышқа адалдықтарын сақтаған,біріктірген.Тейлордың ата-анасы ұлына жан-жақты білім беруге тырысты,сол үшін де Тейлорды Еуропаға оқуға жіберді.Ол әкесінің ізін басып юрист болуға үміттеніп,1872 жылы Нью-Темплирдегі Филипп Экзетер Академиясына оқуға түсті .Бұл оқу мекемесінде Тейлор қатаң тәртіппен,күні бойы оқумен шұғылданып көзін нашарлатады.Юрист мансабынан бас тартуға мәжбүр болады.

1875 жылы Тейлор  үлгілеу мен механик міндеттерін  орындайтын кішігірім гидравикалық ұстаханада жұмыс жасайды. Үш жылдан кейін ол Мидвейльдік сталелитті компанияға жұмысқа тұрады, мұнда ол қарапайым механиктен бас инженерге дейін көтеріледі.1883 жылы Тейлор сырттай оқып жүріп Стивендік технологиялық институтының механик дипломын алады.

Тейлор әйгілі құрастырушы  болып, өмір бойы 100-ден астам патенттер  алды.Ең атақты Уайтпен ашқан жаңалығы – тез кесуші құрыш.

Тейлор Лидвейде жұмыс істей жүріп «ғылыми менеджмент» жүйесіне кіретіндерді ендіре бастады: ұтымсыз еңбек шығындары және уақытты бос өткізулермен күресті,хронометраж енгізді.Оның пікірінше, «ғылыми басқару еңбекті үнемдейтін құрал ретінде»1890 жылдан бастап Тейлор қағаз шығаратын компанияда басқарушы болып қызмет жасады,ал 1893 жылы бірден бірнеше кәсіпорындарда менеджмент бойынша инженер –конструктор болды.25-29

· Әртүрлі елдердің нақты бір диапазонында қызмет ететін басқарудың ерекшеліктерін бөліп шығару.

· Сыртқы экономикалық қызметтегі басқару функцияларын орындау,басқарудың ұлттық стилінің ерекшеліктері бөліп көрсету.

Басқару амалдары

Табысты экономиканы  құруға байланысты міндеттерді XXIғасырдың өзінде шешу керек. Бірден бір маңызды құралдардың бірі болып менеджмент табылады. Алдымыздағы жүз жылдық басында бизнес қарамағында менеджменттің екінші мың жылдықтық ақырғы жылдарында қолданылған жаңалықтар болды.

Қазіргі менеджерлер  қызметінің басты міндеттері болып  келесі принциптік негіздер табылады:

1. Менеджменттің классикалық мектеп ұтымдылығынан бас тарту.Барлық компаниялардың жетістігі фирмадан тыс айнымалылардан тұратын және кәсіпорын менеджментіне тікелей әсер ететін сфераға жатқызылылған сыртқы ортаның үнемі болып тұратын өзгерістері – ұйымының стратегиясы мен тактикасын қалыптастырады.

2 .Басқару жүйелер теориясын  қолдану. Басқарудағы жүйелік амал маңызды жағдайларды еске ала отырып шешім қабылдауды қарастырады.