Алгоритм және оның қасиеттері

Мұнда егер, онда, әйтпесе, бітті – қызметші сөздер, егер команданың басын, ал бітті   команданың  аяқталуын білдіреді.

↓

 

  иә        жоқ      

       

 

 

 

 

                

↓

 

 

 

    Тармақталу  командасы мына тшөмендегідей  қысқаша түрде пайдаланылады:

 

егер  < шарт >

 онда 

"иә" тармағы

бітті

↓

     

жоқ  иә 

 

 

     

        

 

 

 

↓

 

   

 

    Шартты тексеру  блогын сіздер блок – схемада ромбымен таңбалаймыз. Егер шарт дұрыс болса, онда есепті шешу үшін "иә" тармағы пайдаланылады, ал оған кері жағдайда - "жоқ" тармағы пайдаланылады.

Мысал үшін ах + вх + с = 0 квадрат  теңдеуінің нақты түбірлерін табуға және нақты түбірлері болмаған жағдайда оған сәйкес хабарды баспаға шығаратын тармақталу алгоритмнің блок – схемасын келтірейік.

 

↓

    

 

 

↓

       

↓

          

 

↓

     иә    жоқ       

 

 

     ↓

   

 

 

↓

     

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қайталанушы алгоритм

 

Егер берілген шамаға тәуелді алгоритмнің белгілі  бір тізбектелген қадамдарды бірнеше  рет орындалатын болса, онда ондай  алгоритмді қайталанушы (циклдік) алгоритм дейміз. Бұл берілген шама цикл параметрі  деп аталады.

Кез келген қайталанушы  алгогритмде ол аяқталу үшін параметр болуы тиіс. Параметр белгілі бір мәнге ие болған кезде цикл аяқталатын болады.

Мына төменде циклдің  басында параметр үшін қойылған шартты тесеруге арналған қайталаушы алгоритмнің  алгоритмдік тілде жазылуы және блок – схемасмының жалпы түрі берілген.

 Әзір < шарт >

ЦБ

   команадалар тізбегі

ЦС

Мұнда әзір, ЦБ (циклдің басы), ЦС (циклдің соңы) – қызметші сөздер, ЦБ және  ЦС әзірше шарт орындалғанға дейін орындалатын командалар тізбегін таңбалайды.

 

    ↓

           

 

 

    ↓

 

                   

  жоқ   

 

                     

  ↓ 

       

 

     ↓

 

Ал мына суретте циклдің  соңында параметр үшін қойылған шартты тексеруге арналған қайталанушы  алгоритмнің блок – схемасының жалпы  түрі бейнеленген. 

 

 

 

↓

      

↓

 

↓

↓

      

 

↓

  жоқ    

 

 

↓

      

 

↓

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Осы соңғы циклге  мысал келтірейік.

 

S = К  К- қосындысын есептейік және оның нәтижесін баспаға шығаратын қайталанушы алгоритмнің блок – схемасы мына суреттегідей болады.

 

 

 

 ↓

 

 

↓

                   ↓

 

    ↓

      

 

    ↓

    ↓

 

 

 

   ↓

 

 

 

 

 

 

     

 

Алгоритмдерді құрылымын негізге 

ала отырып құрастыру

 

    Компьютер есеп шығару үшін алгоритм құру арнайы дағдыны талап ететін жұмыс. Бұл жағдайда әсіресе бөтен алгоритмдерді оқуда алгоритм мынандай талаптарды қанағаттандыруы тиіс:

• Түсінікті әрі өте жеңіл қабылданатын болуы;
• Алгоритмнің жеңіл тексерлетін болуы;
• Құрылымын түгел өзгерпей-ақ өзін модификациялауға мүмкіндік беруі.

    Осы аталғандарға  қол жеткізу үшін алгоритмдерді  құруда оның құрылымы жағынан  келу деп аталатын ерекше тәсілді  башылыққа алу керек. Алгоритмдерді  құрастыруға құрылымы жағынан  келгенде оның жоғарыда қарастырылған үш базалық құрылымы:

Ілесу, тармақталу және қайталану  негізге алынады, яғни кез келген күрделі алгоритм осы құрылымдардан  құрастырылады. Мысал ретінде үш санның ішінен үлкенін іздеу алгоритмін қарастырайық.

                                

    Блок-схемадан көрініп тұрғанындай бұл алгоритм екі тармақталудың ілесуі болып табылады. Бірінші ілесуде (тармақталу командасының толық үлгіде жазылуы) а және в сандарының үлкені ізделінеді және олардың үлкені у-ке меншіктеледі.

  Екінші ілесуде  (тармақталу командасының қысқаша  түрде жазылуы) у-тің мәні үшінші сан с-мен салыстырылады. Егер у<с болса, онда у-ке с меншіктеледі, ал керісінше болса, онда у өзгерісіз қалады. Осылайша алгоритм орындалғанда айнымалы у өзінің мәні етіп а,в және с сандарының ең үлкенін қабылдайды.