Автор: Пользователь скрыл имя, 23 Ноября 2011 в 19:02, реферат
Абылай хан, Әбілмансұр (1711-1781) - қазақ ханы, ұлы мемлекет қайраткері, қолбасшы және дипломат. Арғы тегі Жошы хан, бергі бабалары Қазақ даласының негізін салған Әз-Жәнібек, одан соң Еңсегей бойлы Ер Есім хан, Салқам Жәңгір хан. Абылай - Жәңгір ханның бесінші ұрпағы.
Шыңғыс ханның тікелей ұрпағы, төре. Шежіре деректері бойынша Шыңғыс хан - Жошы хан – оның төртінші ұлы - Тоқайтемір - Қожа - Бадақұлан - Өріс хан - Құйыршық хан - Барақ хан - Әз Жәнібек - Жәдік - Шығай хан - Ер Есім хан - Жәңгір хан - Уәли Сұлтан - Қанішер Абылай сұлтан - Көркем Уәли - Абылай (Әбілмәнсүр) хан болып таратылады.
Азаттық күрестің жалынды басшысы Абылай ханның асқақ тұлғасы, ақыл-парасаты Бұқар, Үмбетей, Шәді төре Жәңгірұлы жырларында, ақындар К.Жамантайұлы, М.Айтбаевтың дастандарында, І.Есенберлиннің, Ә.Кекілбаевтың Қ.Жұмаділовтың, т.б. ақын-жазушылардың туындыларында сомдалды. Оның ұлағаты өмірі мен ішкі, сыртқы саясаты отандық және шет ел ғалымдарының назарын аударып келеді.
Қазақстан тәуелсіздігін
алғаннан кейін 1991 жылы Алматының басты
даңғылдарының біріне Абылай есімі
беріліп, темір жол вокзалының алдына
ат үстіндегі ескерткіші орнатылды.
Хан ескерткіші Жезқазған, Павлодар
қалаларында да бар. Қазақстанның 1993
жылғы ең бірінші төл теңгесінде бейнесі
бедерленді. 2005 жылы Абылайдың өмір жолына
арналған «Көшенділер» фильмі түсірілді.
2008 жылы Елбасы Н.Назарбаевтың қатысуымен
Петропавлда «Абылай хан ордасы» кешені
ашылып, алдына ескерткіші орнатылды.
Оның есімі Алматыдағы Қазақ халықаралық
қатынастар және әлем тілдері университетіне
берілген.
Дерек көзі:
Қазақстан ұлттық энциклопедиясы, 1 том