Монополияның мәнi, түсiнiгi және оның түрлерi

Қорытынды.

Монополия бәсекелікті  жоймайды, тек тәсілдерін өзгертеді. Жетілген бәсекенің барлық даусыз жақсы  жатарымен қатар оның елеулі кемшіліктері бар. Рыноктық процестерді дайындықсыз  жүруі шаруашылық өмірдің кейбір салаларының монополиялануына әкеліп соғады. «Өзімен өзі болған» жетілген бәсеке жетілмеген бәсекеге айналады. Монополия, жоғарыда атап өткендей, бағаға деген белгілі бір билікті білдіреді. Ал бұл билік әр түрлі алғы шарттарға негізделуі  мүмкін, салалық өндірістің басым бөлігін басып алу (капитал мен өндірістің шоғырлануы мен орталануы) рынокты және баға деңгейін бөлу, жасанды тапшылықтар жасау тағы басқа құпия және ашық келісімдер жасау. Трестерге қарсы заңдар зиянды іс тәжірибені шектеп экономиканың тиімділігін арттыруға бағытталған.

Қазiргi уақытта бәсеке күресi дүниежүзiлiк  нарықта айрықша  шиеленесуде. Мысалы, АҚШ-пен Жапония  арасы. Монополизмді бәсекелiк күрестiң  жаңа әдiстерi пайда болуда. Монополизмге дейiн бағалық бәсеке болды, яғни бәсекелiктiң бағасынан гөрi төмен  баға қою  арқылы бағаны түсiрiп, оны   нарықтан    ағыстыру. Бұл монополизм уақытында сирек болатын құбылыс. Ендi монополиялар тәуекелдiгiнен бағаны өзгерткеннен гөрi өндiрiстiк қуаттардың өнiм шығаруын азайтып,не көбейтiп  амал қолданылады. Тiптi дағдарыстар кезiнде де бағалар бiршама тұрақты күйiнде қалады да, экономикалық өрлеулер кезеңiнде артады.

Монополия экономикалық тұрғыдан өзінің үстемдігін монополиялық бағада монополиялық пайдада жүзеге асырады.

Монополиялардың қолына орасан зор күш-қуат жинақталу арқасында, олар ішкі салалық бәсекені тежей алады және өз өніміне қойылатын баға жөнінде нарыққа белгілі бір шекке дейін өз дегенін орындаттыра алады.

Пайдаланған әдебиеттер.

1. «Государство и  бизнес» 3-ші кітап, 2 бөлім, Алматы, 2002 ж. Мамыров Н.К, Саханова А.Н, Ахметов Ш.С

2. «Экономика Казахстана»   Каз.,» 1997 ж. С. Г. Майдыров.

3. «Экономическая  теория»  М.,» 1999 ж. А. С.  Буланова.

4. «Микроэкономика»        1997 ж. Н. А. Фроловой.

5. «Экономика»       1999 ж. С. Фишер, Дорнбуш Шмаленди.

6. Қазақстан экономикасын  басқару негіздері. Оқу құралы  Бердалиев К.Б., Алматы: Экономика, 2001. – 45-67 беттер.

7. Кәсіпорын экономикасы.  Оқу құралы Укибаева Г.К., Карибжанова  С.А., Жезказган 2003 жыл.

8. Экономиканы мемлектік  реттеу. Оқу құралы Маденов С.М., Жезказган 1998 жыл.

9. Государственное  регулирование экономики Алембаев  А.А., Караганда 1998 жыл.

10. Дубов И.А. Законодательная  инициатива: проблемы и пути совершенствования  // Государство и право 1999 год  №3.

11. Региональная социально-экономическая система. Алембаев А.А., Караганда 2002 год.

12. Развитие региональной  системы. Алембаев А.А., Алматы 2002 год.

13. Государство и  бизнес. Мамыров Н.К., Алматы 2002 год.

14. Основы современного  государства и права Казахстана. Дуйсенбаев Н.Л., Алматы 2001 год.