Кедендік төлемдер баж салығы

5) Қазақстан Республикасының  аумағында қызметтің акцизделетін  түрлерін жүзеге асыратын жеке  және заңды тұлғалар акциз  төлеушілер болып табылады.

2. Осы баптың 1 – тармағының  ережелері ескеріле отырып, резидент  емес заңды тұлғалар және олардың  құрылымдық бөлімшелері де акциз  төлеушілер болып табылады.

Сонымен қатар, акциз салығының  салық салу объектілері болып:

• көтерме және сауда бағамен сату (авиациялық және дизель отынын қоспағанда);
• жарғылық капитл кірістері;
• акцизделетін өнім, акциз маркалары бүлінген жағдайлар;
• ойын столы, ақшалай ұтысы бар ойын автоматы, тотализатор кассасы, букмекер кеңселерінің кассасы;
• лоторея ұйымдастырушыларының сатуға шығарған лоторея билеттері.

Мыналар:

1) егер белгіленген талаптарға  сай келсе, акцизделетін тауарлардың  экспортына;

2) этил спиртін өндіруді  және оның айналымын бақылау  жөніндегі уәкілетті мемлекеттік  орган белгілейтін квоталар шеіндегі  этил спирті;

3) тауар өндірушіде аталған  өнімді өндіру құқығына Қазақстан  Республикасының лицензиясы бар  болған жағдайда емдік және  фармацевтік дәрі - дәрмек әзірлеу  үшін;

4)  мемлекеттік медицина  мекемелері – акциз бойынша салық салудан босатылады     

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3 Тауарлады кедендік  рәсімдеу

Кеден заңының маңызды  бөлімдерін құрайтын кеден құқығының  келесі институтына кеден рәсімдеуі мен кеден бақылауын жатқызуға болады.

Кедендік рәсімдеу - Қазақстан Республикасының  кеден шекарасы арқылы тауарлардың  және көліктерінің жылжуына байланысты Қазақстан Республикасы кеден органдарымен және тұлғалармен жүзеге асатын істердің жиынтығы және процедурасы. Кедендік рәсімдеуі нақты аныкталмаған кеден режимі бойынша тауарлар мен көлік кұралын тасымалдау мақсатындағы әрекеттерді жүзеге асыру мен осы рәсімдеуді кеден заңына сәйкес аяқтауды білдіреді. Құжаттар мен мәліметтерді тексеру, тауарлар мен көлік кұралдарын тексеру, жеке тексеріс, тауарлар мен көлік құрал-дарының есебі, ауызша сұрау алу, есеп пен есеп беру жүйесін тексеру, қоймалар ғимаратын және кеден бақылауына жататын тауарлар мек көлік кұралдары орналасқан басқа да орын-дарды (адам өмірі мен денсаулығына, жануарлар мен өсім-діктерге кауіпсіз және тауарлар мен көлік кұралдарына зиян келтірмейтін техникалык кұралдарды колдану аркылы) тексеру — кеден бақылауының түрлері болып табылады.

Кеден рәсімдеуі кеден  шекарасы арқылы өткізілетін тауарлар мен көлік құралдарының заңдылығын аныктайды және бекітуге жол береді, тәртіптерін және оның сақталуын анықтайды, басқа да шаралар сырткы сауда мәмілесінің заңға сәйкестігін нақтылайды және кеден бакылауьш өткізуді қамтамасыз етеді.

Кеден бақылауының мақсаты  экспорттық ақша түсімдерінің өз уақытында  түсуін және толықтығын қамтамасыз  ететін, сондай-ақ импорт мақсатында валюта қаражатын заңды және негізделген түрде пайдалануды қамтамасыз ету болып табылатын кеден органдарына жүктелген валюталық бақылаумен қатар жүргізіледі. Кеден заңы кеден рәсімдерін құрайтын келесі тараулардан тұрады: жалпы ережелер, алдын-ала жүргізілетін операциялар; уакытша сақтау; кедендік тасымалдау; мәлімдеу. Кеден рәсімдеуі кеден органына кеден рәсімдеуіне бөлініп берілген орынға тауар мен көлік құралдарының жеткізілгендігі жөнінде хабардар етілгеннек кейін және кедендік жүк декла-рациясын және баска құжаттарды ұсынғаннан соң бастала-ды. Кеден рәсімдеуі тиісті кеден органының калауы бойын-ша сол жерде және оның қызмет орнының аймактарында немесе мүдделі тұлғаның өтініші бойынша басқа да орындарда жүргізіледі. Мұндай жағдайда жалпы тәртіпті Кеден комитеті бекітеді. Кеден рәсімдеуін жүргізуде (кеден органының талап етуі бойынша міндетті) тауарлар мен көлік кұралдары иесінін өкілетті өкілі катысуға кұқылы. Кеден рәсімдеуін жүргізу барысында заңдарда көзделген тиісті органдар жүзеге асыратын малдәрігерлік, фитосанитар-лық, экологиялык және мемлекеттік бакылаудың т. б. түрлері ескеріледі. Рәсімделген немесе рәсімделуі аяқталмаған тауарлар мен көлік құралдарын пандалану мен оларға иелік етуге тыиым салынады. Нақты жағдаяттардын туу оклғаларына байланысты шектеулер мен тыиым салуды пайдалану шарттарын келен органы бекітеді.

Арнайы экономикалық аймата (АЭА) кеден реттеулерін. сонын ішінде келен рәсімдеуін жүргізу озекті проблема болып отыр. 1996 жыллың 16 қаңтарында Президенттін «Казақстан Республикасындағы арнайы экоиомикалық аймақ туралы» Заң күші бар жарлығы (бұдан кейін — «Арнайы экономи-калық аймақ туралы» жарлық) кабылданды. Арнайы экономикалық аймақты еркін кеден аймағы деп жариялау, осы аймактан экспортталған және осы аймаққа импортталған тауарларға арнайы режим енгізу кез келген уақытта жалған құжаттарды рөсімдеу мен айналысатын контрабанданың алуына әкеледі. Әр түрлі елдерде түрлі атауларға және жеңілдік режимдерге ие еркін экономикалық аймақтар бар, бірақ ондай аймактарда мемлекеттің экономиканы көтеруге талпынуын және ішкі резервтердің жеткіліксіздігі кезінде инвесторларга экономи-калық босасудағы шетел капиталының құйылуына арналғ-ан бағыттарды көрсету аркылы біріктіреді. Экономикалык аймақтын сипатты белгілері халыкаралық тәжірибе көрсетіп отырғандай, уақытша салық төлеуден босатумен; экспортқа өндіру үшін пайдаланатын тауарлар импортын кеден бажынан босатумен; валғоталық бакылаудың босаңдауымен; бірынғай әкімшілік орталық құрумен; толықтай шетелдік меншікке жататын фирмалар қүруға рұксат етілуімен байланысты.

«Арнайы экономикалық аймақ  туралы» жарлыкқ арнайы экономикалық аймақты еркін кеден аймағы режимі әрекет ететін Қазақстан Республикасының кеден аумағынан тыс орналасқан аумақ ретінде бекітеді. Еркін кеден аймағы режимі аумақ шегінде шаруашылық қызмет жүргізетін барлык жеке және занды түлғаларға отандық және импорттық өндіріс тауарларын бажсыз және салық салынбаған әкелім құшағына мүмкіндік береді. АЭА аумағында өндірілген иемесе жеткілікті ұқсатылған тауарлар әкетілу негізінде алып шығу кеден баждарынан босатылады. Заң табиғат апаттарын, аварияларды, апаттарды жою кезінде қажетті тауарларды шүғьы түрде жеткізуде, сондай-ақ жануарлардың, тез бүлінетін тауарлардың, радиоактивті материалдардың, бүкаралық ақпарат мақсатындағы хабарлар мен материалдардың шүгьы жеткізілімі кезшдсгі оңайлатылган кеден рәсімдеуі тәртібін қарастырады.

Кедендік рәсімдеуге қажетті  тауарлар мен көлік қүрадда-рымен  байланысты тиеу және баска да операцияларга  тасымалдау, таразыга тарту немесе санын басқаша түрде олшеу, қайта  тиеу, орамдардың бүлінген жерлерін жөндеу, орамды ашу, орау немесе кзйта орау, ғимараттарды, ыдыс-тар мен басқа  орындарды ашу жатады және олар кеден  органдарының ңемесе оның рұқсаты негізінде  жүргізіледі Осы көрсетілген  операциялар бойынша  шығындар мен жұмсалған қаражаттар тауарлар мен көлік құралдарын өткізуші тұлға, тасымалдаушы, койма иесі және өкілеттігі бар баска да тұлға өзі көтереді. Кеден рәсімдерін жүргізу, көбінесе, тауарлар мен көлік құралдарын зерттеуді (сараптаманы) талап етеді. Кеден орган-дары тауарлардың сынамалары мен үлгілерін осы мақсатта алуға құқылы. Бұл үшін кеден лабораториялары мен олардың сарапшы кызметкерлері катыстырылады. Сынама мен үлгі лерді кеден органының рұксатымен мемлекеттік өкілеттіп бар басқа органдар да алуы мүмкін. Заң бойынша сынамалар мен үлгілер зерттеу мүмкіндігін қамтамасыз ететіндей аз мөлшер де алынатындығы аныкталған. Әкелінген немесе өкетілетін тауарларға салынатын кеден баждары мен баска да алымдарыныц дұрыс есептелуі мен кедсн бакылауының жеткіліктігі шыққан шешімге баиллны оты болады. Сынама меи үлп алу кеден рәсімдеуі үшін тауар мен оның жолдама құжаттары ұсынылған жағдайда. сондай ак контрабанда және кеден ережесі бұзылғандығы туралы істі жүргізу мен қарау кезінде де алынады. Негізгі кеден рәсімдеуі мен тауарлар меп көлік құралда рын белгілі бір кеден режиміне орналастыруға алдып ала ке ден рәсімдеуі жатады. әкелуге  тыйым салынған тауарлар мен келік құралдарын әкелуге  жол бермеуге, кедендік кұралдарды сәйкестендіруге бағыталған алдын-ала жүргізілетін операциялар болып табылады.

Кедендік рәсімдеу үшін мына құжаттар қажет:

1. Кедендік жүк декларациясы

2. Келісім-шарт/ контракт

3. Лицензияның түпнұсқасы (таурға қажет жағдайда)

4. Кеден төлемдері мен салықтарының төленгені жөніндегі төлеу тапсырысы құжатының көшірмесі

5. Өнімнің қауіпсіздігін растайтын (фитосанитарлық, карантиндік және т.б.) сертификат

6. Тауардың шыққан жері туралы сертификат

7. Счет-фактура / инвойс

8. Сенім хат (рәсімдеу тасымалдау құқына және т.б.)

9. Кеден құнының декларациясы (қажет жағдайда)

10. Экспорт және  импорт бойынша паспорттық мәміле (сделка)

Мұнан өзге мынадай құжаттардың  да талап етілуі мүмкін

а) үшінші жақтағы тұлғалармен  жасалған контракт

ә) тауардың өзіндік өзгешелілігін  айқындайтын деректер, орама қағаздар парағы

б) тиісті мемлекеттік органдардың  берген рұқсат қағаздары

 

Қорытынды

Әр елдегі кедендік қызметтің ұйымдастырушылық құрылымы – елдің экономикалық даму деңгейіне, сыртқы экономикалық байланыстардың жан-жақтылығы мен ауқымына тәуелді  болады.

Кедендік тарифтер қазіргі кездегі  сыртқы сауданы реттеудің негізгі  элементі болып табылады. Қазіргі  таңда кедендік тарифтерді әлемдегі жүзден астам ел қолдануда.

Әлемдік тәжірибеде сыртқы сауданың реттеудің экономикалық әдістері болып  тарифтік реттеу саналады. Олар мемлекет шекарасынан өту кезінде экспорттық-импорттық  ағымдардың базаның көрсеткіштеріне  ықпал етеді. Ең бастысы, тарифтік реттеу тауарға кеден салығын салу әдісі  мен тәртібін, сондай-ақ салық пен  тарифтердің түрлерін, оның себептерін, кеден жеңілдіктерін беру тәртібін анықтайды.

1991 жылғы 16-желтоқсаннан бастап  тәуелсіз мемлекет деп жарияланған  Қазақстан Республикасы жөнінде  сөз қозғалып отырғандықтан, заңды  және тұлғалар да, жалпы алғанда,  бүкіл республика оның өзі  халықаралық саудаға белсенді  түрде қатыса алады.

Бірақ әлемдік кеңістіктегі кез-келген сыртқы экономикалық және ел ішіндегі қызметтің заңдылық негізі бар екенін атап өту керек. Демек, халықаралық  саудаға өздерінің кедендік заңдылықтарына сәйкес әртүрлі шарттарды ұсынатын көптеген елдер қатысқандықтан, сыртқы экономикалық қызметі жүзеге асыру  кезінде серіктесті анықтау қажеттілігі  туындайды.

Сондықтан тауар өндіріген елді анықтаудағы мақсат – Қазақстан  Республикасы территориясына әкелінген  және оның шекарасынан әкетілу процесінде тарифтік және бейтарифтік реттеуді жүзеге асыру қажет.

Қорыта айтқанда Қазақстан Республикасында  кеден саласы – сыртқы сауданың реттелуіне өз үлесін қосып, ел экономикасының өркендеуіне өз ықпалын тигізуде.

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Салық кодексі; Салық жәңі бюджетке төленетін басұа да міндетті төлемдер туралы. – Алматы,2006 
2. Елемесов «Халықаралық экономикалық қатынастар» Алматы 2001 ж; 
3. Семенов К.А. «Халықаралық экономикалық қатынастар» Москва 1998ж;
4. http://www.kitaphana.kz
5. http://adilet.zan.kz