Алматы қаласы тұрғындарының көкөністермен қамтамасыз ету 2011

 3 курс студенттері:

Ильчибаева Айгерім «Бағалау»

Уразалиев Ернар «Есеп және Аудит»

Ғылыми жетекшісі:

Мырзаева Ұ.А.

БЕиА кафедрасының доценті

 

 

 

Алматы қаласы тұрғындарының көкөністермен қамтамасыз  
етілуін бағалау және талдау  

• Қазіргі таңдағы өзекті проблемалардың бірі- ол Қазақстанның азық-түлік нарығындағы азық-түлік қауіпсіздігін  және азық-түлік тәуелсіздігін қамтамсыз ету. Алматы  қаласының азық-түлік нарығы республикалық нарықтың негізгі құрамдас бөлігі болып табылады.

 

Алматы қаласы (бұрынғы  кездері 

Верный және Алма-Ата деп  аталған)— Қазақстанның ең үлкен  қаласы. Бейресми деректер бойынша  Алматыда 2 миллион, ал ресми дерек бойынша

1 417 164 адам тұрады (2011). 

 

Алматы қаласы тұрғындарының көкөністермен қамтамасыз  етілуін бағалау және талдау

Алматы қаласы тұрғындарының көкөністермен қамтамасыз  етілуін бағалау және талдау

Алматы қаласы тұрғындарының көкөністермен қамтамасыз  етілуін бағалау және талдау

Алматы қаласы тұрғындарының көкөністермен қамтамасыз  етілуін бағалау және талдау

 

 

 

 

Алматы қаласы тұрғындарының көкөністермен қамтамасыз  етілуін бағалау және талдау

Алматы қаласы тұрғындарының көкөністермен қамтамасыз  етілуін бағалау және талдау

Алматы қаласы тұрғындарының көкөністермен қамтамасыз  етілуін бағалау және талдау

Алматы қаласы тұрғындарының көкөністермен қамтамасыз  етілуін бағалау және талдау

Алматы қаласы тұрғындарының көкөністермен қамтамасыз  етілуін бағалау және талдау

Алматы қаласы тұрғындарының көкөністермен қамтамасыз  етілуін бағалау және талдау

Алматы қаласы тұрғындарының көкөністермен қамтамасыз  етілуін бағалау және талдау

Алматы қаласы тұрғындарының көкөністермен қамтамасыз  етілуін бағалау және талдау

Қырғызстаннан

Ираннан

Өзбекстаннан

Қытайдан

Қазақстанға әкелінетін көкөністер

1. Мемлекеттік қаржыландыру

 

Мемлекеттік қаржыландырудың, оның ішінде субсидиялар мен арзан микронесиелердің аздығы, қолжетімсіздігі, 2011 жылы 3 млрд бөлінген, бұл өте аз.

Заманауи жылыжайды салу үшін 1 кв.м-не 150-300 евро, яғни 3 га жылыжайды  салу үшін 3 млн евроға дейін қажет. Ал капитал қайтарымдылығы 6-7 жыл. Яғни мемлекеттік қаржыландыруды көбейту  керек.

• Жаңа Скотия, Канада үлгісі.
• Көкөністерді сақтандыру дегеніміз - өнім шығарушыға байланысты емес қауіп – қатерлерден болған шығындардың есесін қайтару. Қауіп – қатерлер келесідей болуы мүмкін: қуаңшылық, көкөністердің үсуі, бұршақ, жел, қолайсыз ауа райы, ылғалдың тым артық болуы, аурулар, құрт-құмырсқалар, жабайы аңдардың зақым келтіруі. 
• Көкөністер отырғызылған аудандар толығымен сақтандырылуы тиіс. Соңғы он жылдардағы орташа өнімділік есептелуі тиіс. Егер жалпы көпжылдық көрсеткіштер болмаса, онда сала бойынша бөлек қарастырса болады.
• Мысалы, орамжапырақ.

Сақтандыру үшін орташа

өнімділік (фунт/акр).

1 фунт = 453.59237 грамм;

1 акр= 4 046.85642 м².  

 

 

2. Көкөністі сақтандыруды жетілдіру 

жыл	Шаруашылықта алынған  өнімділік	Аудандағы орташа өнімділік	Сақтандырылу үшін орташа өнімділік
1992	|23 418	|25 965	|28 600
1993	|28 600	|25 317	|28 600
1994	|30 600	|26 643	|30 600
1995	|26 000	|22 877	|26 000
1996	|27 500	|24 843	|27 500
1997	|18 700	|16 782	|18 700
1998	|23 700	|20 260	|23 700
1999	|27 200	|22 877	|27 200
2000	|30 500	|31 132	|30 500
2001	|24 300	|23 845	|26575

 

Бұл мысал 8 жылдың көрсеткіші бойынша алынған, индекстеу коэффициенті 1,11 (орташа аудан бойынша 11% жоғары). Сақтандыру есептелген орташа өнімділіктің 70% сақтайды.

Формуласы: кепілді өнім деңгейі = орташа өнімділік x өтеу пайызы x егін ауданы. Сақтандыру бағасы: өндіруші 50% сақтандыру жарнасын төлейді. Ағымдағы сақтандыру жарнасының қойылымы $7.50 әр $ 100 егістікке (7,5%).

 Бұл қойылым өзгеруі  мүмкін.

 

 

Көкөніс түрі: орамжапырақ

Сақтандыру шарты бойынша  орташа өнімдік: 26 498 фунт/акр

Өтілу пайызы: 70%

Бағасы: $0.12 бір фунтқа

Көкөніс егілген аудан 5 акр x кепілдендірілген өнім деңгейі 

=26 498 фунт/акр х 70% х  5 акров

=92 734 фунт x бағасы х өтеу құны (сақтандыру сомасы) = 92734 фунт х $ 0,12 = $ 11129,16

Сақтандыру төлемі (премия)

=$11129,16 х 7.5% =$834.69

Сақтандырушы тарапынан  төленетін сақтандыру төлемі

=$723.40 х 50%=$417.34

Сақтандыру төлемі туралы мәлімдеме x жиналған өнім  – 77000 фунт -қамтамасыздандырылған өндіріс  көлемінен төмен (92734 фунт) 15734 фунтқа. 92743-77000=15734

15734 х $0.12=$1889,16 Сақтандыру  төлемі $1889,16 болады.  Осы үлгіге  негіздеп, біз де Қазақстанға  жаңа сақтандырудың тармағын  енгізсек, нұр үстіне нұр болады

 

 

• Топырақ құнарлығы дегеніміз – ауыл шаруашылығы өнімділігін өсіру үшін жарамдылығы бойынша бағалау критерийі. Құнарлы топырақ көптеген нәрлі заттардан тұрады, мысалы: азот, фосфор, калий, мыс, магний, күкірт, цинк және т.б. Құнарлы жердің негізі – гумус. Ең құнарлы жерлерде ол 85 – 90% құрайды.  

 

3. Құнарлы  жерлердің аздығы,  бұдан өнім  көлемі төмен болады 

Жер құнарлығын арттыра отырып, ауыл шаруашылығы өнімдерінің түсімін  молайтуға және сапасын жақсартуға қол жеткіземіз. Нарықтық тауар-ақша қатынастарына сәйкес, бонитет балы жоғарлаған сайын олардың бағасы да жоғарлайды. Ауыл шаруашылығындағы өндірілген өнім, оған кеткен шығынды  толық ақтап, жер иесіне пайда  әкелуі қажет. Егістіктің топырақ құнарлығын біле отырып, түсімді мол беретін  дақылдарды орналастыру қажет. Бұл  мәселе, жері құнарлы оңтүстікте орналасқан Алматы облысында күрделі жағдайда қалып отыр. Себебі, жылдан-жылға  пайдаланылып жүрген ауыл шаруашылық жерлерінің айналымнан шыққан аудандары  өсуде, ал егістік жерлердің түсімі төмендеп бара жатыр. Зерттеу жүргізген  Алматы қаласында егістік түсімі 2003 жылы 24 ц/га болса, 2008 жылы 19 ц/га айналған.  Алматы қаласында егістік жерлердің  құнарлығын арттыру шаралары өте  төменгі деңгейде және жылдар өткен  сайын ауданы кемімей отыр.

Эрозия – құнарлықтың  жауы. Топырақтың эрозиясымен күресу – егін шаруашылығындағы ең негізгі  мәселелердің бірі. Оның жолдары:

1. Айтарлықтай үлкен территорияларда  өсімдіктер жабынын жоюға әкелетін  табиғи экожүйелерге тигізетін  әсерді шектеу. Бұл әсіресе орманды  пайдалануға қатысты. 

2. Жайылымдарда эрозиялық  процестер көбінесе шектен тыс  мал жаюмен байланысты. Үлкен  территорияларда шөптесін өсімдіктер  жабынының зақымдануы кезінде,  әсіресе топырағы жеңіл жерлерде  су және жел эрозиясы болуы  мүмкін.

3. Егістік жерлерді қорғау  шаралары:

Ауыспалы егістіктерлі дұрыс  пайдалану

Топырақты бекітетін тамырлары  бар шөптер қоспасымен алмастыру

Жиектік жырту (рельефтің  горизонттарымен)

Өңдеуден бұрын бұзылатын  құмды және құмдақ топырақтарды шығару

Шағын егіс танаптарын табиғи ландшафтармен кезектестіру

Танап қорғайтын орман  белдеулерін жасау

Топырақ құрылымын түзуге мүмкіндік туғызатын органикалық  тыңайтқыштардың пайдалану

Топыраққа әсер ететін қысымды  кемітетін техниканы пайдалану

• Жалпы дүниежүзінде көкөністерді жылыжайларда өсіру тиімді бизнес болып табылады. Өз жеріңде көкөністерді өсіру шет елдерден оларды алып келгенге қарағанда арзанырақ екені сөзсіз. Бірақ Қазақстанда емес. Оның себептері:

 

4.1 Технологияның  нашарлығы  және білікті кадрлардың  аздығы.

 

 

 

4.2 Жылыжаймен  айналысатын мекемелердің ұсақтығы. Қазіргі кезде 1 ауылдың өзінде 3-4 кішігірім жылыжайлар бар.

 

 

 

4. Жылыжайлардың  аздығы және 

көбейту жолдары:

 

4.3 Жылыжайлардың   бағасы қымбат, сондықтан жылыжайлар Қазақстанда қол жетімсіз болып тұр. Оларды жасайтын бізде зауыт жоқ, сол себепті жылыжайларды шет елдерден соның ішінде Ресейден сатып алуымызға тура келеді, ал олардың бағасы төменірек болу үшін нөлдік кедендік салық енгізілуі тиіс,қазіргі кезде салық ставкасы 15 %-ды құрайды.

 

 

 

 

4.4 Жылу энергетикалық  қуаттылығының жеткіліксіздігі, яғни жылу қымбат, ал бұл өнімнің өзіндік құнының жоғарлануына алып келеді және бәсекелестікке қабілеттілігін төмендетеді.

5. Тауар  бағасының жоғары болуы және  оны төмендету жолдары:

 

5.1 Қазақстанда,  оның ішінде Алматыда да логистикалық  инфрақұрылым нашар дамыған

 

5.2 Делдалдардың  көптігі.

 

5.3 Бензин  мен дизель отынының қымбат  болуы.                         5.4 Спекуляция 

Қорытынды

 

• Жоғарыда аталған мәселелердің шешімдердін жүзеге асырсақ, Алматы қаласы көкөністермен қамтамасыз етілуі бұдан да жақсы болар еді. Осы жұмыстарды іске асыру 

 

• Отанымыздың бір тірегі Алматы қаласы тұрғындарынын сапалы, дәрумендерге бай, қолжетімді бағадағы көкөністермен қамтамасыз етеміз. Біздің тамақтануда көкөніс пайдалануымыз басқа елдерге тәуелсіз болады!     

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!!!

 

1

 

2