Сұраныс және ұсыныс теориясының негіздері,сұраныс пен ұсыныстың бір-біріне әсер етуі

 

    Рынокта белгілі бір  басымдық пен кемшіліктер  болады. Рыноктың басымдылығы:

• ресурстарды тиімді бөлу;
• тіпті шектелген ақпараты бар кезіндегі оның жақсы қызмет ету мүмкіндігі;
• өзгерісті жағдайға жоғары нәтижелерді оңтайлы пайдалану;
• тұтынушы мен кәсіпкерлердің іс-қимылы және таңдау еркіндігі;
• тауар мен қызметтердің сапасын көтеру, әр түрлі тұтынуды қанағаттандыру қабілеті.

Рыноктың  кемшіліктері:

• өндірілмеген ресурстардың сақталуын қамтамасыз етпеуі;
• қоршаған ортаны қорғаудың экономикалық тетіктері жоқ;
• жалпы адамдық ресурстарды пайдалануды реттей алмайды;
• ұжымдық пайдалану қызметі мен өндіріс тауарларын ынталандырмайды;
• еңбек құқығы мен табысқа кепілдеме бермейді;
• ғылымдағы фундаменталды зерттеуді қамтамасыз етпейді;
• тек ақшасы бар сұраныстарды қанағаттандыруға бағытталған;
• осы инфляциялық үдерістерге тән тұрақсыз дамуға ыңғайланған.

 

  
    

Сұраныс пен ұсыныстың  өзара іс-қимылы. Рыноктық тепе-теңдік. Сатушылар сатқысы келетін, тауар көлемімен, сатып алушылар алғысы келетін тауар көлемімен сәйкес келетін тауар бағасы ойдағыдай болғанда рынокта тепе-теңдік пайда болады. (7.3 – сурет).    

Баға  – Р рынокта ұсынылған тауар  көлемі, сұраныс берілген тауар көлеміне тең, бұл бағаның тепе-теңдігі  деп аталады. Басқа бағалар теңдестірілмеген деп аталады. Р₀ бағасына сәйкес келетін тауар көлемі Q₀ тауар көлемінің тепе-теңдігі деп аталады.       

Р Д      

Р₀       

7.3-сурет.       

S       

Q₀ Q      

Сұраныс пен ұсыныстың төрт ережесі бар:

1. Сұраныстың көбеюі теңдестірілген бағаның және тауар көлемінің тепе-теңдігінің де өсуіне әкеледі.
2. Сұраныстың азаюы теңдестірілген баға мен теңдестірілген тауар көлемінің төмендеуіне әкеледі.
3. Тауар ұсынысының өсуі теңдестірілген бағаның төмендеуіне әкеліп, тауар көлемінің теңдесуін арттырады.
4. Ұсыныстың қысқаруы теңдестірілген бағаның көбеюіне әкеліп, тауар көлемінің тепе-теңдігін азайтады.

 

      

Р₂ 

Р_{0                                                                               7.4.  рыноктағы дефицит және артық өндіру}        

_S Д

Р₁              

Q                 

Q     

Егер  рынокта Баға Р₁ белгіленсе, (Р₀-ден Р₁ аз), онда сұраныс көлемі ұсыныс көлемінен асып түседі (7.4 – сурет). Мұндай жағдайда, рынокта тауардың тапшылығы орын алады(артық сұраныс). Егер баға тепе-теңдік деңгейінен жоғары болса (Р₀-ден Р₂үлкен), сұраныс көлемі ұсыныс көлемінің деңгейіне жетпей қалады. Мұндай жағдайда, артық ұсыныс орын алатын болады (қайта өндіріс).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қолданылған әдебиеттер тізімі:

1.      Қазақстан Республикасының Конституциясы  Алматы, 1995ж.

2.      Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі  (Жалпы бөлім). Алматы, 1995ж.

3.      Ел Президентінің Қазақстан халқына жолдауы “Қазақстан  - 2030”; 1-3 тараулар. Алматы,1997ж.

4.      Президенттің Қазақстан халқына жолдауы “2004 жылғы ішкі және сыртқы саясаттың негізгі бағыттары” 2003ж. 4-сәуір.

5.      Қазақстан Республикасында кәсіпкерліктің дамуы мен қолдау туралы мемлкеттің 1996-1998 жылғы Бағдарламасы, 10-шілде 1996ж. №1727.

6.      “Жеке кәсіпкерлікті қолдау мен қорғау” туралы Қазақстан Республикасының Заңы. № 3 Х11, 4-шілде 1996ж.

7.      Әубәкіров Я.. ҚаидиевА., Досқалиева В. және т.б, - Экономика. Оқулық, Алматы: Экономика, 1997ж.

8.      Әубәкіров Я., Ескалиев К. Экономикалық теория негіздері. Алматы: Экономика,1996ж.

9.      Әубәкіров Я., Нәрібаев К. Ескалиев К.т.б. Экономикалық теория негіздері. Алматы: Экономика, 1998ж.

10.  Дорнбуш Р.. Фишер Р.С. “Макроэкономика”. Алматы, КазМБА және білім баспасы, 1997ж.

11.  Жатқанбаев Е.Б. Аралас экономика негіздері. Алматы, 1997ж.

12.  Жүнісов Б., т.б. Нарықтық экономика негіздері. Алматы. 1996ж.

13.  Қожамкулов Т. Саяси экономия негіздері, Алматы,1996ж.

14.  Нүрпейсов Ж.К. Экономикалық теория негіздері. Оқу құралы, Ақмола, 1996ж.

15.  Мадешев Б. Нарықтық экономика теориясына кіріспе. Алматы. Экономика 1995ж.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі

Ш. Уәлиханов атындағы мемлекеттік  университеті

 

 

 

 

 

 

 

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: Сұраныс және ұсыныс теориясының негіздері,сұраныс  пен ұсыныстың бір-біріне әсер етуі.

                                                 

                                                  Орындаған: Бекбаев Абылай (ВТ-21)

                                                  Тексерген: оқытушы Джакупова  А.Н. 

 

 

 

 

 

 

Көкшетау-2011