Қазақстанның салық жүйесі: қалыптасу кезеңдері және қызмет ету мәселелері

 Салық базасы. Салық базасы – салық салу  объектісі мен салық салуға  байланысты объектінің құндық, заттық  немесе өзге де сипаттамалары,  олардың негізінде бюджетке төленуге  тиіс салықтар және басқа да  міндетті төлемдердің сомасы  анықталады.

 Салықтың  негізгі базасы мыналар болып  табылады:

 Табысқа салынатын  салық. Бұған корпорациялық табыс  салығы мен жеке табыс салығы  жатады.

 Тауарға салынатын  салықтар. Олар қосылған құнға  салынатын салықтарды, кеден баждарын  қамтиды; 

 Капиталға  салынатын салық. Оған жер салығы, мүлікке салынатын салық және  басқалары жатады.

 Салық мөлшерлемесі. Салық мөлшерлемесі – салық  базасының өлшем бірлігіне салық  есептеулурінің шамасын білдіреді.  Ол салық базасының өлшем бірлігіне  пайызбен немесе абсолюттік сомамен  белгіленеді. 

 Салық кезеңі. Жекелеген салықтар мен басқа  да міндетті төлемдерге қатысты  белгіленген уақыт кезеңі салық  кезеңі деп түсініледі, ол аяқталған  соң салық базасы анықталады  және бюджетке төленуге тиісті  салықтар мен басқа да міндетті  төлемдердің сомасы есептеледі.

 Салықпұл  – субъектінің бір объектіден  төлейтін салық сомасы.

 Салық жеңілдіктері  – заңнамаға сәйкес төлеушілерді  салықтан толық немесе ішінара  босату. Салық жеңілдіктеріне мыналар  жатады:

 Салық салынбайтын  минимум – салық салудан толық  босатылатын салық объектісінің  ең аз бөлігі;

 Табыстың  есептелген сомасынан шегерілетін  шегерімдер (асыраудағы жандарға, мүгедектерге  – халықтан алынатын табыс  салығы бойынша; күрделі қаржыларға, әлеуметтік объектілерді ұстауға,  табиғат қорғаушараларына жұмсалатын  шығындардың сомасынан – пайдаға  салынатын салық боойынша және  т.т.);

 Салық салынатын  табыстың құрамына кіріктірілмейтін  сома (мысалы, босату кезіндегі ұйғарымды  жәрдемақы, халықтан алынатын  табыс салығы бойынша өтемақы  төлемдерінің сомасы);

 Салық салудың  жеке субъектілері мен төлеушілердің  санаттары үшін салық мөлшерлемесін  төмендету. 

 Салық жеңілдіктеріне  сонымен қатар төлеу мерзцмцн  ұзарту және салық бойынша  бересіні есептеп шығару да  жатады.

 Жеңілдік  кезеңі – салықтар бойынша  заңмен белгіленген жеңілдіктердің  іс-әрекет ететін уақыты.

 Салық төлеушілер  мен салық органдарының құқықтары  мен міндеттіліктері – билік  пен басқару органдарының салық  заңнамасымен реттеледі. 

 Салықтық  бақылау–