Апаттар

                                                       Апаттар.

Жоспар.

 

1 ) Апаттың терминi.

 

2 ) Апаттың түрлерi.

 

3 )Апаттың себептерi

 

4 )Аапаттың мысалдары

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Апат - iшкi себеп бойынша  техникалық жүйенiң тез ағатын  жартылай немесе толық қиратуы  немесе әсер сылтаумен

объект жақтан кейбiр түбегейлi заттық жоғалтуларға және жетектеп жүнетiн  болуы мүмкiн, бұзылуға немесе адамдардың опат болулары.

 Апаттың қарастыруының  тұрғылары:

 апаттың тiкелей себептерi;

 апатты болуы мүмкiн  iстеп шыққан ортақ шарттар;

 ол техникалық жүйе үшiн апаттың зардаптары

 пайда болды;

 апаттың сыртқы зардаптары: тiкелей, жанамасы;

 жасаушылар, иелердiң нұқсаны техникалық

 жүйелер;

 қорғау құралдарының апаттың процессiндегi жұмыс;

 және тағы басқалар.

 

   Апат және қайғылы жағдайлар ескерiлген және ескерiлмеген болады. Ескерiлгенi - үшiн алдын ала

олардың оқшау бөлiгiнiң құралы, зардаптардың жоюды құралдарын сайланады.

Ескерiлген апаттардың деңгейлерi:қауiп-қатердiң пайда болуы туралы сигналдың бар болуы, бiрақ қорғау құралдарының iстеудi табалдырығының қауiптi факторымен асып кетудiң жоқтығы.

    Апаттар және қорғау шараларының сипаты мүмкiндiк жағдаймен есептесу

 жүйенiң өңдеуiне есептiң қойылулары олар жақсы әлi кезеңде.

 Немен апаттардың кейбiр кезеңiнде қорғауға жол негiздеушiрек,

 сол келесi кезеңдерге қорғауын жеңiлдеу қамтамасыз ету.

 

 Техникалық құралдарды жұмыс жасаудың тәртiптерi:

1 ) нормалы қуатпен; үлкен қуатпен;

2 ) жұмысы; сынауы;

3 ) тұрақтысы;

 аумалы-төкпелi қосындылардан кейiн, сөндiрудi алдында, процессте

 бiр тұрақты тәртiптiң ауысымдары басқаға;

4 ) толық дұрыстықтың жанында;

 

Нормалы шарттардағы жартылай ақаулық, кедергi келтiрмейтiн жұмыс жасаудың жанында.

 

Екiншi тәртiптердiң әрбiр көрcетiлген буына қауiптiрек болып табылады.

Апаттарданғы қорғау құралдары:

қауiптi факторлардың детекторлары: ықшам, тасымалы,

 тұрақтысы;

 көмектiң шақыруының құралдары;

 тұрақты қорғаудың құралдары;

 авария қорғауының құралдары;

 эвакуациялық құралдар;

 жергiлiктi тығылатын жерлер.

 Апаттардың себептер:

 Апаттардың физикалық түрлерi:

 екi қозғалатын объекттердiң соқтығысуы;

 жылжымайтын бөгеуiлi бар қозғалатын объекттiң соқтығысуы;

 қабықтың үзiлуi бiр жағынан қысым бастан кешiру;

 жүк көтергiш құралым элементiнiң үзiлуi:

 статикалық бүйiрлеуi жүктеменiң жанында;

 статикалық сығушы жүктеменiң жанында;

 дiрiлдеулердiң жанында;

 резонанстық тербелiстерде;

 жүк көтергiш құралым элементiнiң (ию, қысу) деформациясы;

 оның асыра толтыруы ёмкости арқылы төгу жоғары салдарынан;

 шайқалудан аударылу;

 шайқалудан жылжу;

 биiктiктен құлау;

 жарылыс;

 жану;

 химия әсерi;

 тағы сол сияқтылар.

 

Апаттардың қорытылған себептерi:

 терiс конструкция;

 сапасыз материалдар;

 сапасыз жасау;

 терiс пайдалану;

 күйдi терiс тексеру.

 

Апаттар, қайғылы жағдайлардың себептерi кезеңде пайда болатын

 техникалық құралдарды пайдаланулар:

 болжанбаған жағдай немесе жағдайлардың ағымы;

 жағдайлардың күмән жағдай немесе ағымы

 қай мүмкiндiктерi туралы ( бiлдi, бiрақ менсiнбеген ) болғандарға;

 Тс кенет сыну;

 Тс бастапқы дұрыс емес күй;

 Тс комплекттiк;

 бұзылумен, тозу шақырылған Тстың функциясының әлсiретуi,

 жұмыс сұйықтарының материалдың қартаюы, жұмсап қоюымен

 тағы сол сияқтылар.;

 Тстың қолданудың ережелерiнiң бұзушылығы;

 әсерлердiң келiсiлмегендiгi.

Апаттар, қайғылы жағдайлардың себептерi кезеңде пайда болатын

 жобалау, жасаулар, техникалық құралдарды пайдалану:

 маубастық;

 алаңғасарлық;

 алаңғасар;

 салақтық;

 нұсқауларды толықсыздық немесе қателiк;

 нұсқауларды бұзылысы.

 

 Апаттардың басқы себептерi:

 бiлiмдердiң жеткiлiксiздiгi;

 парасаттың өресiздiгi;

 талпыныс күрделi, үлкен, қуатты техникалық құралдарды қолдану.

 

Басқы себептердiң апат жетектеп жүнетiн салдарлары:

 процесстiң үстiнде басқаруды жоғалту;

 ойда болмаған процесс.

    Апаттың керектi шарты - бұйымдағы энергияның үлкен қоры

(механикалық, химия, электр, ядролық тағы сол сияқтылар):

 артынан терiс конструктивтi ескерiлген немесе пайда болғаны

 процесстердiң нормалы ағымындағы пайдаланулар немесе қандай болса да бас-  сирақтары.

 Әсерлердiң келiсiлмегендiгiнiң варианттары:

 бiрнеше адам

 бiр сөзге келдi, бiрақ солардың бiрi ең болмаса..

 басқа түсiнбедi;

 келiсiм туралы ұмытты;

 мүмкiн еместiк туралы келiсiм орындауға хабарлай алмады.

Талпыныс апаттар кейде тiкелей себеппен (болуы мүмкiн, тiптi) басқа сақтап қалуға   болып табылады. Жаңалықтардан: Микроавтобустың жүргiзушiсi "" бөпенiң құтқаруы үшiн 10 жолаушылары өлтiрдi . Мысырдағы ортаға

ЖТО нәтиже 10 адамдарды қаза тапты және әлi 8 зақымданды. Жолаушылармен микроавтобус 60 километрлердегi шоссе бойынша шамамен шықты

жүргiзушi бөпенiң жолында байқағанда Қайыр басқалалары. үшiн

соқтығысу, жүргiзушi құтылсын рүл, және машина кенет бұрап шығарды

қасында көлiк жүретiн бөлiкпен каналға опырылып құлады.""

 

     Апаттар орындаудың жанында үйренбеген әсерлер өте ықтимал

 немесе екiншi жағдайда өте үйреншiктi әсерлердiң орындаудың жанындасы- артық                     дағдылық, шығаратын елеу артынан

 жаңа жағдайларда. Сирек қолданылатын ережелер естен шығып кетедi,

 еске түседi бұрмалаған, дөрекi жүзеге асырылады. Сирек

 болған ахуалдардың адамдары енi тиiмдi кем өзiн-өзi ұстайды

 типтi.

Апаттар себептердегi танып бiлуi керек:

1 ) себептер авария ахуалының дамытуы бастады;

2 ) авария ахуалының дамытуын бұлтартпауды мүмкiн еместiктiң себептерi;

3 ) авария ахуалының ауырлығының үлкеюiнiң себептерi.

Сонымен бiрге қарауы керек:

1 ) кейiн әсерлердiң тиiмсiздiгiнiң себептерi тiкелей

 оған авария ахуалы, асқындыратын жоғалтулар;

2 ) бойынша тиiстi шаралардың келесi қабылдамауының себептерi

 ұқсас апаттардың сақтап қалу немесе жұмсартуына.

Апаттардың кейбiр схемалары:

1 ) қауiптi фактордың пайда болуы, үшiн қай жоқ пайдаланылған

 жеткiлiктi реакция;

2 ) үшiн қауiптi фактордың табылуы өте кешiрек

 пайдаланылған жеткiлiктi реакция барып тұр;

3 ) қатар көңiлiн алаңдататың фактордың Aның қауiптi факторымен пайда болу

B, оператордың ықыласына уақытша ауыстырып қосатын,

 жеткiлiктiсi Aға жауап қайтаруға мүмкiндiктi жiберу үшiн сол үшiн

4 ) бiрнеше қауiптi факторлардың бiр уақыттағы пайда болуы, үшiн

 әрбiрi пайдаланылған жеткiлiктi реакцияның қай барып тұр;

5 ) A және Bнiң қауiптi факторларының бiртiндеп пайда болуы, үшiн

 әрбiрi жеткiлiктi реакцияның қай барып тұр; B фактор Aның факторына, және оператор реакциядан кейiн бiрден шығады,

 Aға сәттi реакциядан кейiн қуаты қашқаны, үлгермейдi

 Bға жауап қайтару.

Ережелердiң бiле тұра бұзушылығының себептерi:

 зиянкестiк;

 адам өмiрiмен жаратпау;

 уақыттың тапшылығы ережелердiң орындауын мүмкiн еместiк салдарынан

 немесе қор;

 қиратуға әуестену;

 талпыныс пайда үшiн тәуекел ету;

 ережелердiң өңдеушiлерiне сенiмсiздiк;

 ЄдЄ жағымсызсыз өте алған үмiт

 зардаптар;

 ережелердiң қайшылығы;

 өжеттiк.

Ережелердiң абайсызда бұзушылығының себептерi:

(ережелердiң бiлмеушiлiгi) жеткiлiксiз дайындық;

 ережелердiң түсiнбеу немесе тәлкектi түсiнуi;

 ережелердiң маңыздылығының түсiнбеуi;

 алаңғасар: талап ететiн шарттардың нераспознаваниесi

 ережелердiң қолданулары;

 қабiлетсiздiк ереженi есiне түсiру;

 адамгершiлiк организмның олқылығы:

 әлсiздiк;

 нашар дамулық немесе жоқтық залалдылық кейбiр

 функциялар;

 қолайсыз ағымдағы күй.

Үлкен апаттар лайықсыз жиi әсерi болып табылады

 элементтердiң күй немесе әсерлерi немесе лайықсыз табылу

 заттар ), болмашы шақталарға, массаға, тiкелей әсер. Бұл жүзеге асыруда қолданылады

 диверсиялар. Әр түрлi жасалатын конструкция жасалуы керек

 амалдарынша қорғал қалған сондай апаттар және диверсиялардан.

Конструкция қасындаға жуық шамамен бөлуге болады

 қалғанырақ бөлiктiң  берiктiктiң нәтижеде жартылай  қиратуы 

 үлкеедi, және бастапқы  кiшi-гiрiм бұзылуларда ары қарай  тiкелей себеп болып қалыптасатын 

 қиратулар. Бiрiншi ерекшелiкпен  конструкциялары атауға болады 

 қатайтатын, екiншi - өздiгiнен  қирататын.

Тозғындаған конструкциялардың  мысалдары:

1. Дрездендегi Фрауэнкирхе.

Фрауэнкирхе ағылшын-американдық  бомбардировканың жанында ыдыратты

1945 жылдың 13 ақпаны, оның  никтосын ендi бомбаламайтында  15 ақпан. Егер оның қабырғасы  жасар едi болса, сәл орнықтырақ  оны бомбардировканың жанында  алған бұзылулар шыдады. Өзiн оны  талқандады,

 айтуға болады, өз негiзiнде:  қабырғаның распёрлиы жарылған  күмбездiң бөлiктерi ауырлықтар күштiң  әсерiнен. Ағылшын-американдық 

 мейлi, бомбалаушыларды  тек қана бастапқы түрткi болды  және күштi, бұдан әрi

 карточка үйi бар жағдай  өздiгiнен жоюды процесс кеттi.

 Егер қабырғалар керетiн  жүктемеге бiрнеше жуанырақ және  ыңғайлырақ қарсы тұруларға болса,  олар шыдар едi

 мейлi және күмбезсiз, (жарық ) күмбезбен екеш мүмкiн,.

 егер күмбез жүктеменi жоғалтып өйткенмен ыдыратса, онда  қабырға

 үстiнде тiптi сондаға  қарағанда сенiмдi жағдайдан астам  болып табыл көрсетер едi,

 күмбез қашан орнындада  қалды.

2. Мұнаралар - нью-йорктегi  Бүкiләлемдiк сауда орталығының  егiздерi.

 ғимараттың 110-қабатты  мұнараларының 2001 екi жылдың 11 қыркүйегi Бүкiләлемдiк 

 нью-йорктегi (Втц ) сауда  орталығы боингтiң екi ұшақтарымен  таран жасаған - 747. Оқиғалар хроникалардан:

8:46 - "American Airlines" жүрген  авиакомпаниялар ұшақ 

11-шi рейсiмен, Втц солтүстiк  мұнарасына кесiп орнатты.

9:03 - "United Airlines" жүрген  авиакомпаниялар ұшақ 

175-шi рейсiмен, Втц оңтүстiк  мұнараға кесiп орнатты.

10:05 - Втц оңтүстiк мұнара  қопарылып құлады.

10:27 - Втц солтүстiк мұнарасы  қопарылып құлады.

Ұшақтардың соқтығысып қалуы  және қираудың аралығында жинағы 62 минут  өттi

 Северндер үшiн оңтүстiк  мұнара және 101 минут үшiн, аралықта  дегенмен

 тiптi президент Буш  террористерге қарсы өтiнiштi жасауға  үлгердi.

 Апат төмендегiше пайда  болды. Жанулар авиация

OK отындар. ұшақтардың  әрқайсыларындағы 30 тонналары ) жүк  көтергiш мейiрiмдендi

 майып қабаттардың  құралым элементтерi, бөлiктi аласара  бастады