Йдана Жарнама Назгуль апай

Жарнама    

Жарнама дегеніміз белгілі тапсырыс берген демеушінің атынан тауарды тартымды көрсетуге және оны сатып алушыға жылжытуға бағытталған ақылы әрекеттер. "Жарнама" тілінен аударғанда "айқайлау" (reclamare) ұғымын сипаттайды. АҚШ Маркетинг Ассоциациясының анықтамасы жарнама дегеніміз тауарларды, қызметтерді, идеяларды тұтынушыларға карай жылжытуына арналған "кез-келген" әрекеттер нысандары және нақтылы жағдайды есепке ала отырып, анағұрлым тиімді тәсілдер мен әдістерді қолдана отырып, әлуетті тұтынушылардың назарларын жарнамалау аудару үшін орындалатын ақылы қызметтер деп анықталған.

Жарнаманың негізгі  атқаратын рөлі :

-эканомикалық (утилитарлы) – бұл сауда көлемін көбейтіп, кірісті арттыру.

-ақпараттық шығарушылар  – бұл белгілі бір тауарлар  жайлы толық ақпарат беру.

-маркетингтік (коммерциялық) – тауардың сауда нарығында  жылжуына себеп болады.

-қатынасты (идеологиялық) – бұқараға назар аудартады.

-тәрбиелі (ұйымдастырулы)  – жарнаманың бұқара санасына  әсер етуі.

-мәдениетті – эстетикалық  қанағаттанушылықты толықтырады.

Жарнама мақсаты:

-сауда нарығын кеңейту

-бұқараға тауар жайлы  хабарлау

-фирманың атағын, тауар  белгісін қалыптастыру және ұйымдастыру

-тауардың пайдалылығы  мен артықшылығын хабарлау

-қарсыластарға тойтарыс  бере алу.

Сонымен, жарнама – бұл  ой, және де оны пайдаланушыға жеткізе  білу шарт.

.    

Жарнама ерекшеліктері:

• қоғамдық сипаттама алады;
• үгіттеуге қаражат қабілеттілігі бар сатушы жарнама өзінің хабарландыруын бірнеше рет қайталай алады;
• мәнерлік - түс, дыбыс, шрифт арқылы тауарды тартымды көрсетуге болады;
• иесіз жарнама монолог ретінде ғана жасалады.

 

   1.1. Жарнаманың атқаратын қызметтері    

Рыноктағы жарнама бернесі:

• экономикалық бернесі – сұранысты қалыптастыру, өтімді ынталандыру, тұтынушыларға тауарларды алғызуды тездету арқылы "сату - алу" үдерісін тездетеді;
• ақпараттық бернесі - тұтынушыларды өндірушілер және олардың тауарлары туралы ақпарат ағымдарымен қамтамасыз етеді;
• коммуникациялық бернесі - маркетинг зерттеулері кезінде қолданатын сауалдама, тұтынушылар пікірлерін жинау, тауар өтімін талдау арқылы жарнама рынокпен және тұтынушымен қайтара байланысын қамтамасыз едеті;
• бақылау бернесі - рыноктағы өнімдердің жылжуын  бақылауға мүмкіндік береді;
• түзетім бернесі - өткізу саясатын және жарнама қызметін ұтымды жағына өзгертуге мүмкіндік жасайды;
• сұранысты басқару бернесі - нақты тұтынушылар топтарына көзделген әсер тигізу жолдарын табуға мүмкіндік ашады.

 

 1.2. Жарнама түрлері  

Жарнаманың жоғарыдағы айтылған көптеген бернесі әмбебап сипатын  көрсетеді және оның жеке түрлерін бөліп талдауды қажет етеді. Жарнаманың түрлерін айыруда көптеген белгілер қолданылады. Оның бірнешеуі 1-кестеде көрсетілген.     

1-кесте. Жарнама түрлерінің  негізгі белгілері

Жарнама түрлерін айыру белгілері	Жарнама түрлері
1	2
Жарнаманы жеткізу әдіс-теріне қарай	"Қатаң"  жарнама - қысқа мерзімді, агрессияшыл  жарнама "Жайлы" жарнама  - тауар айналасында қолайлы жағдай  құратын жарнама
Мияткер түріне қарай	Өндірушінің атынан жүргізілген  жарнама көбінесе коммерциялық әрекетхе байланысты Жеке адамдар атынан жүргізілген  жарнама көбінесе хабарландыру сипатын алады.
Тұтынушыға әсер ету әдісіне  қарай	Оңтайлы жарнама   - әлуетті тұтынушының ақыл-ойына әсер ететін жарнама Эмоцисналды жарнама - тұтынушылардың сезіміне, эмоциясына ассоциация арқылы әсер ететін жарнама
Мақсатты  аудиторияның   түріне қарай	Бизнес саласына арналған жарнама - тауарды өндіріс үдерісінде қолдану үшін сатып алатын тұтынушыларға және делдалдарға арналған жарнама Жеке тұтынушыға арналған жарнама
Коммуника-ция стратегия-сына қарай	Тандамалы жарнама - нақты рынок сегментіне арналған жарнама Жалпылама жарнама - жалпы  рынокқа арналған жарнама
Компания  мақсатына қарай	Ақпараттық жарнама - тұтынушыларды  жаңа тауармен және жаңа фирмамен таныстыратын жарнама Ескерту жарнамасы - тұтынушылар  есіне тауар туралы ақпаратты  сақтауға арналған және тауарды қай  жерде сатып алуын еске түсіретін  жарнама
Жарнама затына қарай	Тауар жарнамасы  – тауарға сұранысты қалыптастыратын және оған ынталандыратын жарнама.   Фирма (фирма беделі) жарнамасы – кәсіпорынның жағымды көрсететін жарнама.
Тигізетін әсеріне қарай	Тікелей жарнама  – жеке тұлғаға арналған жарнама.   Жанама  жарнама – көпшілікке арналған жарнама.
Әсер  ету жолына қарай	Көз жарнамасы (баспа және сыртқы жарнамасы).   Акустикалық жарнама (радиожарнама).   Иіс сезу қабілетіне әсер ететін жарнама (хош  иісті буклет немесе с.с.заттар арқылы)

 

 

 

 

 

Жарнама түрлері және оны тарату құралдары  2-кесте

Жарнама түрлері	Жарнаманы тарату құралдары
1	2
Тікелей жарнама	а) пошта хаттары, баспа  материалдары б) пошта арқылы видеокассеталар, видео-дисктер
Баспа жарнамасы	а) анықтамалар, каталогтар б) пресс-релиз, баспасөз хабарламасы  в) буклет г) анықтама
Баспасоз  жарнамасы	а) газеталар б) журналдар
Хабар жарнамасы	а) радиожарнама б) тележарнама
Сыртқы  жарнама	а) үлкен габариттік плакат б) газжарығы  құрылымдар в) роллер г) мультивизио плакаты д) электронды панносы
Экран жарнамасы	а) кино және видеофильмдер  б) слайд-фильмдер
Транспорт жарнамасы	а) транспорт  сыртындағы жарнама  б) транспорт  салонындағы плакаттгю және хабарландырулар
Сату  орнын-дарындағы жарнама	а) витрина  б) тауар  қорабы в) зат  таңбасы  г) назар  аударуға арналған жазулар, таңбалар ("ай-стоппер")
Жарнаманың  баска түрлері	а) көрме және жәрмеңке б) компьютер  жарнамаеы в) кәдесый  г) купон, лотерея

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Жарнама мәтінің тақырыбын таңдау

Жарнама мәтіні – бұл  жарнаманың барлық  жиынтығы мен  және оның формалық түрлері болып  табылады. Яғни ойлау және айтылу арқылы жасалу болып табылады. Жасалған Әрбір мәтіннің сұрақтары айтылумен ерекшеленеді. Яғни тілдік формасы стилистикалық редакциялық сатылардан тұрады. Бұл жарнамаға өте қатысты. Жалпы мақсатта жақсы жарнамалық мәтінді құру үшін оның ең алдымен « жарнама ойы» кушті болу қажет. Бұл дегеніміз мұқият ойластырылған сату құралы яғни фирмалық  өнімдерді. Жарнамалық мәтін сонымен қатар қосалқы хабарлар мен ақпарттармен  толықты болу қажет. Мысалы: (мекен жай, заңгерлік қажетті мәліметтер) Ал сапасы төмен жарнамада керек емес мәтіндер көп болуы мүмкін . Анық мәтінді жарнама үшін мынадай мысал қарастыруға болады. Жевательная резинка мен токарлық станок жарнама мәтіндері өте  бір бірінен өзгеше болады. Ал кейбір жарнама мәтіндер тек логатип түрінде берілдеі.Мысалы; Мальборо.

                    Жарнама мәтінінің  тақырыбы  және  ұрандар

Слоган – жарнаманың  ұраны. Ұран жасау «мен нақты нұсқауды  талап ететін  адаммын» дегендей  әрекетті  оятады. Жарнама материалындағы слоган жасау – іс-әрекетті  оятып назарды тартады. Слогандарды байқайтын адамдарды санайтын  болсақ,  олар  барлық жарнаманы  оқитын  адамдардан  4-5 есе көп.

Слоган -  сауда ұсынысының күшті әрекет ететін түрі, әрбір слоганда ұсыныс  болуы керек. Жарнама ұранын    ойлап табу кезінде мына талаптарды  ескерілетін болу  керек:

• жалпы жарнама тақырыбына сөзсіз сәйкес  келуі;
• қарапайымдылық: «Ортекс» фирмасының  ескі слоганы- «Ортек -   не

ждет рынка, он формирует, делая  ваши  рубли свабодно конвертируемымы  сегодня!». Фирманың жаңа слоганы (олар екеу)- «Ортекс: сөз - іс! және «Үміт пен сапа - біздің  стиль».

• Лозунгты есте  сақтау  үшін  ерекше сөздер  ойыны жолымен іске

асады.

• «Пермавиа - акция с вериталным  взлетем! » «Пермавиа» фирмасының

атауын еске  түсіреді.

• Жарнамалық  хабарламада   басты  рөл  оның  тақырыбы  болып

табылады. Тақырыпсыз  жарнамалық  хабарлама  өте  тиімсіз. Орта есеппен  мәтінге  қарағанда  тақырыпты  бес есе  көп  оқиды. Тақырыбында 80 пайыз  тауар  туралы айтылмаған мәтін  берілді  делік, онда әлеуетті тұтынушылар шынайы  бола  алмайды. Тақырыптың тұтынушы  оқып  үлгеретін  сөз  болатынын  ескерген  дұрыс.

• Тақырыпқа қарап тұтынушы жарнаманы елестету арқылы және

тауарды қолданудан  түсетін  нақты пайда туралы  түсінік  беретіндей анық  болу  керек.

• Тақырып – жарнаманың   мәтіннің мазмұны және оны елестетіп

суреттеу арқылы қызғушылықты арттырады. Бұл  көпір іспеттес.

Мамандар тақырыпты дұрыс  қолданудың  бірнеше жолдарын көрсеткен. Ол мына  талаптарды  қанағаттандыра  алу керек:

1. Қысқа  әрі  нұсқа   да болуы. Оннан көп сөзден  құралған  тақырып

қысқа тақырыпқа  қарағанда  нашар есте  қалады.

2. Мүмкіндік  болған  жағдайда  «тырнақша»  ішінде  болса  оның 

ұтымдылығы 28 пайызға  өседі.

     3. Қызмет немесе  тауар артықшылығына  нұсқау  жасау әуесқойлықты оятады.

    4. Белгілі  нарыққа,  тұтынушының  белгілі  бір   түрінде сәйкестік болу

керек.

5. Жеке  қызығушылықты  ояту.

6. Өнімнің  артықшылығына  адресаттың  бірден  назар   аударуы.

7. Тұтынушының қызығушылығын  жарнаманың  шығармашылық  жағына

емес,  өнім сапасына  аударып  бағыттау.

8. Жарнамаланатын  өнімнің  жалпы  кейпін көрсету.

9. Ескі өнімдерді  жаңа  әдістермен пайдалану  туралы  айтатын жаңалық

стилімен  тарту.

10. Қажет  болмаған  жағдайда тақырыпты  қисайтуға,  егер тақырып  бір 

қатарға сыймаған  жағдайда тақырыпты екінші  сөйлемнің  ортасынан бөлмеген  дұрыс.

Жарнама  мәтінінің  графикасы

Мамандар жарнама мәтінінің  графикалық безендірілуіне қатысты    белгіленген   заңдылықтарды былай  анықтайды: макетті  дайындау  кезінде  бүгілу орынды  жасыратынын, безендіру мен  мәтінді бұрмалайтынын  ескерген  жөн.

Мәтін міндетті  түрде  көрерменнің,   оқырманның назарын  аударуы қажет. Көз  шұбалаңқы  азат  жолсыз  жазылған, анық  көрсетілмеген  атаусыз  мәтінді оқырмен бір-ақ қабылдай  алмайды. Жарнама шрифті күнделікті баспа бетіндегі материалдардың шрифтінен кіші болмауы керек. Негізінен  газет  шрифті өте кіші. Оқырманға  жарнаманы  оқуды  жеңілдету  қажет. Бас  әріптермен басылған мәтін, бір  көлемдегі әріптермен  жазылған мәтінге  қарағанда  тез  қабылданады. Баса  жазылған шрифт  ауыр  сөз, қомақты  ойды, тауарға  деген  сенімділікті,  ал  нәзік жазулар, дәлділік пен нәзіктікті  білдіреді. Шрифтің «сабақтастығын» сақтап, бірдей безендірулерді үш реттен  артық  қолданбаған  жөн. Түрлі-түсті бояулармен жазылған мәтіндер тез қабылданады.

Жарнаманың көлемі де басты  мәселе болып  табылады. Кейбіреулердің  көзқарасымен көрнекі  әрі бүтіндей бет өте  жақсы  болып  көрінуі  мүмкін. Жарнаманың  мақсаты - адамды сатып  алуға немесе  қызметті пайдалануға  итермелеу. Жарнама   қағаз бетінде міндетті  түрдетүлі-түсті  болуы шарт емес. Бар  болғаны  оқырманды қызықтырып,     жарнама  берушінің  тілегін  орындауға  итермелейтіндей болуы  қажет. Жарнаманың  тиімділігі көлемінің  кішілігіне  қарамастан, мысалы  жиегінің қуаты  мен   ерекшелігіне  байланысты болуы  мүмкін. Көлденең жолақты  әріптер ауырлықты білдіреді, қиғаш  жолақтар  қозғалысқа  әкеледі. Рамкаға  орнатылған   мәтін рамкасыз мәтінге  қарағанда көңіл  аударады. Шаршы  немесе  шеңберге (тұрақты симметрия) орналасқан мәтін сенімділік  шақырады. Эллипс шығармашылық ізденісті  тұрақтандырады. Үш  бұрыштың бір  бұрышына  рамкада  орнатылған мәтін   қозғалысты   тұрақтандырады. Кертілген  таңбалық  шрифт  жақсы оқылатын және  оны  тақырыпқа емес  жақсысы  жарнамалық  мәтінге  пайдаланған  дұрыс. Нағыз  жақсы  оқылатын аралығы  екі  интервалдан алынған   10-12  шрифт.