Кедендік төлемдер баж салығы

Жоспар

 

Кіріспе 3-4

1 Кедендік төлемдер баж салығы 5-7

2 Акцизделетін тауарлар 8-12

3 Тауарлады кедендік рәсімдеу 13-15

Қорытынды 16

Пайдаланылған әдебиеттер 17

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                    Кіріспе 

Сыртқы сауда – тауарлармен  қызметті ішке енгізуден (импорттан) және сыртқы шығарудан (экспорттан) тұратын  елдер арасындағы сауда. Сыртқы экономиканың  басты көздерінің бірі - сыртқы сауда. Ал сыртқы сауда саясатына келетін болсақ – белгілі бір елдің немесе елдер тобының сыртқы сауда қатынастарын дамыту жөніндегі экономикалық, саяси, ұйымдық шаралар жүйесі және де экспортпен импорттың географиялық және тауарлық құрылымының көлемін анықтауды қамтиды. Сыртқы сауда айналымы – сыртқы сауда дамуының жинақталған көрсеткіші, алыс-беріс арқылы жүзеге асырылады.   

 Жалпы сауда саясаты бұл  – ұлттық өнеркәсіпті шетелдік  бәсекелестерден қорғау, экспортты  ынталандырумен диверсификациялау,  елде жұмыс орындарды құру  сондай-ақ т.б. елдің дамуын  жетілдіретін шараларды іске  асыру жөніндегі саясатты айтамыз.   

 Ал сыртқы сауда саласындағы  саясатты жүзеге асыру құралдарына:  кедендік тарифтер, шеттен әкелу  және шетке шығаруды реттеудің  бейтарифтік шаралары; саудалық  эмбарго; кедендік одақтар және  еркін сауда аймағы; валюталық  қатынастар саласын: валюталарды  сатып алу – сату операциялары, коммерциялық және басқа мақсаттардағы  валюталық операйияларға шектеулік  белгілеу жатады. Төлемдік қатынастар  мен несиелік саясат сферасында  займдар (қарыз) экспорттық несиелер  және экспорттық несиелерді сақтандыру  бойынша есептеу мөлшерлемелері  мен проценттерінің деңгейлері  реттеледі.

Мемлекеттік сауда саясаты – бұл ішкі нарыққа шетелдік тауарлардың келуін реттеу саласындағы, сондай-ақ бұл мемлекеттің тауарлары шетелдік нарыққа жетімді болуын қамтамасыз ететін саясат. Сауда саясаты негізінде тауарлар саудасы мен қызметтер саудасын қарастырады.

 Сауда режимі – бұл ұлттық және әлемдік нарықтық қарым-қатынасын қалыптасытру үшін қолданылатын шаралар жиынтығы.

Мемлекеттік сауда режимінің  сипаты кедендік тарифтің орташа деңгейін, сондай-ақ санды шектеулердің интенсивтігілі мен орташы деңгейін есептейтін агригалдық көрсеткіш ретінде анықталады.

Мемлекеттік халықаралық  саудаға араласу масштабына байланысты протекционистік сауда саясаты  және еркін сауда саясаты деп  айырамыз (жабық экономикадан ашық еркін сауда саясатына көшу жағдайын сыртқы сауданы либерализациялау деп  аталады).

Еркін сауда – еркін  нарық күштері сұраныс пен  ұсыныстың, негізінде дамитын сыртқы саудаға мемлекеттің минималды  араласу саясаты.

Протекционизм – тарифтік және тарифтік емес құралдарды қолдану  арқылы ішкі нарықты шетелдік бәсскеден  сақтау үшін қолданылатын мемлекеттік  саясат. Бұндай шектеулерді сауда  кедергісі деп атайды.

Менің бұл рефератты жазу мақсатым атап өткендей мемлекеттің  сыртқы сауда саясатын қарастыра  отырып, соның ішінде тауарларды экспорттау импорттау кезінде салынатын  кедендік баж салығын, акциздік тауарлар және оларды кедендік рәсімдеуді қарастыру.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1 Кедендік төлемдер  баж салығы  

 — Қазақстан Республикасында мынадай кедендік төлемдер қолданылады:

1.           Кедендік баж

2.           Кедендік алымдар

3.           Алымдар

4.           Алдын ала шешім үшін төлемақы. 

 — Төлеушілер, кедендік төлемдерді  есептеу, төлеу, қайтару және  өндіріп алу тәртібі ҚР-ның кеден  кодексімен айқындалады. 

 — Қазақстан Республикасының  кеден органдары демпинге қарсы,  қорғау және өтемдік баждарды  ҚР-ның заңдарында бекітілген тәртіппен алуы шарт. 

 — Төлеушілер, салықтарды  есептеу және төлеу тәртібі ҚР-ның салық заңына сәйкес айқындалады. 

 — Жеке тұлғалар  тауарларды оңаңтылған тәртіппен  өткізу кезінде кедендік төлемдер  және салықтар Қазақстан Республикасының  Үкіметі белгіленген жиынтық  кедендік төлем түрінде төленуі  мүмкін.  

Сыртқы сауданы реттеудегі ең кең қолданылатын құрал болып  кеден тарифтері табылады.

Кедендік тариф – бұл  кедендік шекара арқылы жылжитын тауарларға қолданылатын кедендік баж ставкаларнының жүйелендірілген жиынтығы. Кедендік тариф түсінігі көп жағдайда, кедендік баж түсінігімен сәйкес келеді.

Кедендік баж мыналарға  жіктеледі:

Импорттық, экспорттық, транзиттік, маусымдық, антидемпингтік, компенсациялық, автономдық, конвенциондық, преференциялық, спецификалық,адвалорлық, құрама.

Кеден тарифтерінің жіктелуі.

Салық салу объектісі  бойынша:

- Импорттық – бұл елдің ішкі импортқа еркін айналысқа түсетін импорттық тауарға салынатын баж салықтары. Ұлттық өндірушілерді шетел бәсекелестігінен қорғау үшін барлық мемлекетттермен пайдаланатын кең таралған форма.

- Экспорттық – экспорттық туарларға салынатын баждар. Олар өте сирек қолданылады, өйткені олар әлемдік нарықтағы тауар құнын қымбаттатады. Сондай-ақ ол, мемлекет тауарларының сыртқа әкетілуін шектеуге ұмтылған кезде де қолданылады.

- Транзиттік – аталмыш ел территориясы арқылы транзитпен тасымалданатын тауарларға салынады. Оларда өте сирек қолданады, себебі, олар тауар ағымдарына кедергі жасап, сауда соғысы құрамы ретінде қолданылады.

Сипаты бойынша:

- Маусымдық – маусымдық  сипаттағы өнімнің халықаралық  саудасын реттеу үшін қолданылады.  Ең алдымен ауыл-шаруашылық өнімдерді.  Олардың әрекет ету мерзімі  бірнеше айдан аспайды. 

- Антидемпингтік – экспортталатын елдегі қалыпты бағаға қарағанда неғұрлым төмен бағамен тауарлардың елге әкелуі кезінде салынады.

- Компенсациялық – тауарларды өндірі барысында тікелей немесе жанама субсидиялар пайдаланатын тауарларды импорттауға салынады. (Егер олардың импорты осындай тауарлардың ұлттық өндірушілеріне зиян келтірсе).

Пайда болуы бойынша:

- Автономды – елдің мемлекеттік билік органдарының бір жақты шешімдерінің негізінде еңгізілетін баж.

- Конвенциондық – (келісім-шарттық) ТСБК (тарифтер мен сауда туралы бас келісім) – сияқты, немесе Кедендік Одақ туралы келісім сияқты, екі жақты немесе көп жақты келісімдер негізінде орнатылатын баждар.

- Преференциалды – дамушы елдерден шығатын тауарларға көп жақты келісімдер негізінде салынатын әрекет етуші кеден тарифімен салыстырғанда неғұрлым төмен ставкаларға ие баждар.

Алу тәсілі бойынша үш түрлі  тарифтер болады:

- спецификалық;

- адвалорлық;

- құрамдық.

Спецификалық – салмақ, көлеммен есептелуі. Мысалы, бидайдың әрбір центнеріне бір доллар көлемінде баж салығын салу.  Ал адвалорлық – тауар бағасына қатысты пайызбен есептеледі. Құрамдық – кеден салығының екі аталған түрлерін қамтиды. Мысалы, кеден құнынан 20% бірақ 1 тоннаға 10 доллардан жоғары емес.

Кедендік тариф құрамына қарай қарапайым және күрделі  болып  бөлінеді. Қарапайым кедендік тариф әр тауарға қолданылатын біртұтас қойылым негізінде құрылған. Күрделі  кедендік тариф бірнеше салым  қойылымына байланысты белгілі мемлекеттің  тауарына қолданылатын максималды, аралық преференциалды.

Қазіргі уақытта барлық мемлекеттер  көп бағалық тарифке ие. Бұндай күрделі тарифте көбінесе генералды  және автономды баж басым. Ол сауда  келісім шарты немесе бітімі жоқ  мемлекеттерден импортталатын тауарларға салынады.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2 Акцизделетін тауарлар

Акциздер - Қазақстан Республикасы аумағында өндірілген және Қазақстан Республикасының аумағына импортталатын тауарларға, сондай-ақ тізбесі акцизделетін тауарлар мен қызмет түрлеріне акциз салынады және де акциз салығын төлеушілер табысының мөлшері мен жеке иелігіндегі мүлігіне қарамастан көрсетілген сома төленеді. Акциз есептелетін тауарларды өз кезегінде акцизделетін тауар деп атайды.

Акцизделетін тауарларды сатып алған кезде сатып алушы  акциз салығын төлеуші болып  табылады, себебі акцизделетін тауарларды сатушы осы төленген акциз сомасын  бюджетке аударуы қажет.

Акцизделетін тауарлардың  құрамына Қазақстан Республикасында  өндірілетін және басқа мемлекеттерден әкелінетін мыналар:

1	Акцизделетін таурлар  мыналар болып табылады:
	1)спирттің барлық түрлері; 2)алкоголь өнімі; 3)темекі бұйымдары; 4)құрамында темекі бар  басқа бұйымдар; 5)бензин (авиациялы бнзинді  қоспағанда), дизель отыны; 6)жеңіл автомобильдер  (арнайы мүгедектерге арналған, қолмен  басқарылатын автомобильдерден  басқа); 7)шикі мұнай, газ конденцаты.
2	Қызметтің акцизделетін түрлері  мыналар болып табылады:
	1)ойын бизнесі; 2)лотерея ұйымдастыру  мен өткізу.

   

Қазақстан Распубликасында  арнайы № 36 «Акцизделетін салықтарды есептеу және төлеу тәртіптері»  туралы ережесі бар. Сонымен қатар  Қазақстан Республикасының Салық  Кодексінің 43 - тарауына сәйкес «Қазақстан Республикасында өндірілетін, өткізілетін  акцизделетін тауарларға және акцизделетін қызмет түрлеріне салық салу»  туралы қаулы орнатылаған. Акциздерге мінездеме бере отырып, олардың төлеу  тәртіптері әр түрлі болып келеді:

• шикізат бойынша – бұл дайын өнім тек қана бір шикізаттар                                             жасалған болса;
• жартылай фабрикаттар бойынша – бұл керісінше, дайын өнім әр түрлі шикізаттардан жасалса, яғни технологияның дамуына қарай қолданылады;

- Құралдардың  қуаттылығы бойынша – бұл ең прогрессивті акциз салудың түрі болып келеді, себебі салықтың мөлшері құрал – жабдықтың қуаттылығына тікелей тәулді;

• дайын өнім бойынша – салықтың мөлшері әрбір тауардың өзіндік ерекшелігіне байланысты салынады (безендіру бұйымдары, аяқ-киім, маталар және тағы да басқалары).

Акциз салығының салық  салу объектісі болып:

№	Тауарлар (өнімдер) түрі бойынша	Салық салу объектісі
1	Отандық өндірілген тауарлар	Акцизді қоспағандағы өндірушінің  әкелген тауары немесе дайын өнімнің  физикалық көлемін анықтау бағасының  құны
2	Дайын шикізаттардан өндірілген тауарлар бойынша	Акциз қосылмаған  тауарларды сатушы әкелген немесе дайын өнімнің  физикалық көлемін сатып алушыға  берген сәттегі бағасы бойынша
3	Жеке өндіріс нәтижесінде  өз шикізатымен өндірген акцизға  жатқызылатын тауар	Кеткен шикізаттың немесе оның физикалық көлемі
4	Ойын бизнесі бойынша (лотореядан басқа)	Ойын бизнесінен түскен қаражат
5	Алыс-беріс операциялары,сыйлық ретінде,тауарды жалға беру	Өндірілген өнім бойынша  акциз бен физикалық көлемінің  өзінді құны бойынша
6	Лоторея ойындарына байланысты	Лоторея ойындарын жүргізген  кездегі жарияланған түсімнің мөлшері
7	Импортталатын акцизделетін өнімдер ҚР Үкіметі маркамен маркалау	Кеден құны немесе физикалық  көлемінің өзіндік құны -акциз маркаларының жиындары  құны мен әкелінген тауар мөлшеріне  байланысты

 

Сонымен, Акциз салығын  төлеушілері болып мыналар табылады:

1) Қазақстан Республикасының  аумағында акцизделетін тауарлар  шығаратын;

2) акцизделген тауарларды  Қазақстан Республиксының кедендік  аумағына импорттайтын;

3) Қазақстан Республиксының  аумағында бензинді (авиациялық  бензиді қоспағанда) және дизель  отынын көтерме, бөлшек саудада  өткізуді жүзеге асыратын;

4) егер Қазақстан Республиксы  заңдарына сәйкес бұрын Қазақстан  Республиксының аумағында аталған  тауарлар бойынша акциз төленбесе, конкурстық массаны, тәркіленген, иесі жоқ акцизделетін таурларды, сондай – ақ мұрагерлік құқығы бойынша мемлекетке өткен және Қазақстан Републикасының аумағында мемлекет меншігіне өтеусіз берілген акцизделетін тауарларды өткізуді жүзеге асыратын;