Основные этапы становления предпринимательства в Южной Корее

219

Отчет о состоянии  развития малого и среднего предпринимательства  в Казахстане и его регионах '10

1. Оңтүстік Кореядағы ШОК

қолдау жүйесі

1.1. Оңтүстік Кореядағы кәсіпкерліктің

қалыптасуының негізгі кезеңдері

Корея Республикасының экономикасы қарқынды дамып

жатқан әрі күшті экономикалардың бірі деп саналады.

Бүгінде Оңтүстік Корея экономикасы – ІЖӨ-нің номинал-

ды көлемі бойынша Азия-Тынық мұхиты аймағы елдерінің

арасында 4-орында. Өткен ғасырдың 60-жылдарынан

бастап, қырық жылдан аз уақыттың ішінде Оңтүстік Ко-

рея дамымаған аграрлы елден әлемдік экономиканың ең

биік шыңына көтерілген елге айналып, теңдессіз серпіліс

жасады. Оңтүстік Корея автомобиль, кеме құрылысы,

болат құю өнеркәсібі саласында, тұрмыстық техника

мен электроника өндірісінде әлемдік көшбасшылардың

біріне айналды. Ең бастысы, ел аз уақыттың ішінде 1997–

1998жж. қаржылық дағдарыстың ауыр салдарын жеңіп,

өз экономикасының

бәсекеге қабілетті екендігін растай

алды.

Ел экономикасы өнімдері экспортқа табысты сатылып

отырған жеңіл өнеркәсібінің құрылуынан дами бастады.

Бұдан кейін осы салада жинақталған кәсіпкерлік тәжірибе

1970 жылдары ауыр өнеркәсібін қалыптастыру кезінде,

артынан – электроника мен тұрмыстық техниканың

жоғары технологиялық салаларында қолданылды.

Оңтүстік Кореядағы кәсіпкерліктің дамуы екі кезеңмен

өтті. Қазіргі заманғы экономиканың қалыптасуының бірінші

кезеңінде (ХХ ғ. 60-жылдарынан бастап) үкімет

басты назарды ірі корпорацияларға – чеболилерге1 ау-

дарды. Бұл ресурстардың шектеулі болуымен және көп

жағдайда мемлекет тарапынан көрсетілетін көмектің

арқасында бәсекеге қабілеттілігі жоғары ірі монополи-

яларды құру және дамыту үшін қолдағы ресурстарды бір

жерге шоғырландыру талпынысымен түсіндіріледі.

Алайда, әлемдік экономика тарихы экономика теңгерілген

болуы үшін ірі корпорациялардың шағын және

орта кәсіпорындарға толы ортада дамығанына қол жет-

кізу қажеттігін дәлелдеуде.

1.2. ШОК -ті мемлекеттік қолдаудың

стратегиялық бағыттары

Кәсіпкерліктің дамуының екінші кезеңі (ХХ ғ. 80-жыл-

дарынан бастап) Оңтүстік Кореяның жаңа үкіметінің

инновациялық ШОК-тің бірден бірнеше стратегиялық

бағыттар бойынша дамуына белсенді қолдау көрсете ба-

стауымен сипатталады:

1. Система поддержки МСП в

Южной Корее

1.1. Основные этапы становления

предпринимательства в Южной Корее

Экономика Республики Корея считается  одной из самых

динамично развивающихся и сильных – сегодня она за-

нимает 4-е место среди стран Азиатско-Тихоокеанского

региона по номинальному объему ВВП . Менее чем за со-

рок лет, с начала 60-х годов прошлого века, Южная Корея

совершила беспрецедентный прорыв от одной их самых

отсталых аграрных стран до высших орбит мировой эко-

номики. Южная Корея стала одним из мировых лидеров в

области автомобильной, судостроительной, сталелитей-

ной промышленности, в производстве бытовой техники и

электроники.

Что особенно важно, страна смогла в крат-

чайшие сроки преодолеть тяжелейшие последствия фи-

нансового кризиса 1997–1998 годов и подтвердить конку-

рентоспособность своей экономики.

Развитие экономики началось с  формирования легкой про-

мышленности, продукция которой успешно продавалась на

экспорт. Затем предпринимательский  опыт, полученный в

этой области, в 1970-х годах был  применен при формиро-

вании тяжелой промышленности, а затем – в высокотехно-

логичных областях электроники и бытовой техники.

Развитие предпринимательства  в Южной Корее проходило

в два этапа. На первом этапе становления  современной

экономики (начиная с 60-х гг. XX в.) правительство уделяло

главное внимание крупным корпорациям  – чеболям1. Это

объяснялось ограниченностью ресурсов и стремлением

сконцентрировать имеющиеся ресурсы  для создания и

развития крупных монополий, обладающих повышенным

уровнем конкурентоспособности во многом за счет помо-

щи от государства.

Однако история мировой экономики  убедительно дока-

зывает, что для сбалансированности экономики необхо-

димо добиться того, чтобы развитие крупных корпораций

происходило в среде, насыщенной малыми и средними

предприятиями.

1.2. Стратегические направления

государственной поддержки МСП

Второй этап развития предпринимательства (с 80-х гг.

XX в.) характеризуется тем, что новое правительство Юж-

ной Кореи начало оказывать активную поддержку разви-

тию инновационного МСП сразу по нескольким стратеги-

ческим направлениям:

1 Чеболи – мощные многопрофильные экспортно ориентированные холдинги с

мировым уровнем конкурентоспособности (LG, Daewoo, Hyundai и др.).

1 Чеболи – бәсекеге қабілеттілігі әлемдік деңгейде тұрған экспортқа бағдарланған

көпқызметті қуатты холдингтер (LG, Daewoo, Hyundai және т.б.).__

225

Отчет о состоянии  развития малого и среднего предпринимательства  в Казахстане и его регионах '10

ЦРМБ функционируют на базе высших учебных заведений

(университетов), прошедших аккредитацию  АМ Б и спо-

собных обеспечить наибольший охват населения услугами

ЦРМ Б. Также университет должен доказать свою компе-

тентность: наличие квалифицированного персонала, на-

личие материально-технической базы, наличие методик

проведения обучения и исследований. ЦРМ Б является не

отдельным юридическим лицом, а  структурным подразде-

лением университета, на базе которого он функционирует.

Соответственно, персонал ЦРМ Б  является персоналом

университета, ЦРМ Б имеет доступ к материально-техни-

ческой базе университета, включая  помещения, оборудо-

вание, лаборатории.

Финансирование ЦРМ Б осуществляется по принципу

«мэтчинга» (софинансирования), то есть АМ Б и универси-

тет, на базе которого действует ЦРМ Б, обеспечивают фи-

нансирование центра в равном объеме. Финансирование

от АМ Б поступает за счет средств  федерального бюджета.

Для обеспечения финансирования со своей стороны уни-

верситет вправе привлекать к финансированию внешние

источники. При финансировании в  учет принимаются как

денежные, так и неденежные активы (здание, оборудова-

ние). Ежегодно АМ Б обеспечивает, как минимум, $500 тыс.

из средств Федерального бюджета  для финансирования

ЦРМ Б в каждом штате.

2.2. Основные услуги Центров развития

малого бизнеса

Основные услуги ЦРМ Б включают консультации предпри-

нимателей и тренинги. В некоторых регионах ЦРМ Б также

выступают в качестве инкубаторов. Услуги центров рассчи-

таны как на стартовый, так и на функционирующий бизнес:

ШБДО ШБӘ-мен аккредитацияланған және ШБДО қызметтерімен

халықтың көпшілігін қамтамасыз ете ала-

тын жоғары оқу орындарының (университеттердің)

базасында жұмыс істейді. Бұл ретте университет те

өз құзыреттілігін дәлелдеуі тиіс: білікті қызметкерлердің

болуы, материалды-техникалық базаның бо-

луы, оқыту

мен зерттеулер әдістемесінің болуы.

ШБДО бөлек

заңды тұлға емес, базасында жұмыс

істейтін университеттің құрылымдық бөлімшесі. Демек,

ШБДО-ның қызметкерлері университет қызметкерлері.

ШБДО жайларды, жабдықтарды, зертханаларды қоса

алғанда, университеттің материалды-техникалық база-

сын жұмсай алады.

ШБДО «мэтчинг» (бірге қаржыландыру) қағидасы бойын-

ша қаржыландырылады, яғни, ШБӘ мен базасында

ШБДО әрекеттенетін университет орталықты теңдей

қаржыландырады.

ШБӘ-нен түсетін қаржыландыру

федералды

бюджет қаражатының есебінен алына-

ды. Қаржыландырылуды қамтамасыз ету үшін универ-

ситет өз тарапынан сыртқы көздерді тартуға құқылы.

Қаржыландыру үшін есепке ақшалай да, ақшалай емес те

активтер (ғимарат, жабдық) алынады. Жыл сайын ШБӘ әр

штаттағы ШБДО қаржыландыру үшін Федералды бюджет

қаражатынан кемінде $500 мың бөледі.

2.2. Шағын бизнесті дамыту

орталықтары көрсететін негізгі қызметтер

ШБДО-ның негізгі қызметтеріне кәсіпкерлерге кон-

сультация беру және тренингтер өткізу кіреді. Кейбір

аймақтарда ШБДО инкубаторлар ретінде әрекеттенеді.

Орталықтардың қызметтері жаңа басталған бизнеске

те, бұрыннан жүргізіліп келе жатқан бизнеске те

көрсетіледі:

ШБДО қызметтері

Услуги ЦРМ Б

жаңа басталған

бизнес

стартовый бизнес

бұрыннан жүргізіліп

келе жатқан бизнес

действующий бизнес

- бизнес-процесстерді реттеу

- налаживание бизнес-процессов

- кірісті арттыру

- повышение доходности

- сыртқы нарыққа шығу

- выход на внешние рынки

- консультациялар өткізу

- консультирование

- бизнес саласын анықтау

- определение сферы бизнеса

- бизнес-жоспар құру

- составление бизнес-плана

- қаржы көзін тарту

- привлечение финансирования

- консультациялар өткізу

- консультирование__

226

Қазақстан және оның аймақтарындағы шағын және орта кәсіпкерліктің даму жағдайы туралы есеп

Консультантами ЦРМ Б выступают  люди, имеющие значи-

тельный опыт в сфере предпринимательства, привлека-

ются бизнесмены на пенсии, в условиях кризиса – спе-

циалисты, сокращенные крупными компаниями. Сами

консультации оказываются как  виртуально (телефон, Ин-

тернет), так и непосредственно лицом к лицу в офисе ЦР-

МБ либо с выездом к клиенту.

ЦРМ Б функционируют на некоммерческой основе, то есть

получение дохода от деятельности и  самоокупаемость

не являются целями функционирования ЦРМ Б. Большая

часть услуг, предоставляемых ЦРМБ, включая все консуль-

тационные услуги, оказывается бесплатно. На платной ос-

нове предпринимателям и всем заинтересованным лицам

предлагаются тренинги и информационно-методические

материалы, при этом плата за тренинги и материалы рас-

считывается таким образом, чтобы  покрыть расходы, свя-

занные с их организацией. Как правило, стоимость участия

в тренинге является символической.

Основным обоснованием ЦРМ Б  и причиной получения

постоянного финансирования от государства  является

их положительный экономический  эффект. Одними из

основных задач правительства  США при поддержке ма-

лого бизнеса являются создание и поддержание среднего

класса населения. Малый бизнес также осуществляет су-

щественный вклад в обеспечение занятости населения и

поступления в федеральный бюджет. Согласно расчетам

АМ Б, 1 доллар, вложенный в ЦРМ  Б, ежегодно дает много-

кратный возврат в бюджет государства  в виде налоговых

и неналоговых поступлений. Также  ЦРМ Б положительно

влияют на качество малого бизнеса, то есть предпринима-

тели–клиенты ЦРМ Б в гораздо меньшей степени склоны

к дефолту. Так, из 5 клиентов ЦРМ Б, после первого года

функционирования в среднем 4 продолжают бизнес, 1

прекращает. Среди прочих предпринимателей из 5 лишь

2 продолжают бизнес после первого  года операций.

Таким образом, ЦРМБ за 30 лет существования  сформи-

ровались в широкую сеть, охватывающую все регионы

США . На сегодня программа ЦРМБ является неотъемле-

мым инструментом государственной поддержки малого

бизнеса, доказавшим свою эффективность.

2.3. Сотрудничество Фонда ≪Даму≫ с

Администрацией малого бизнеса

Фонд «Даму» является участником Рабочей  группы № 1

по вопросам экономической диверсификации и развитию

малого и среднего бизнеса. Фонд «Даму» осуществляет

сотрудничество с США в рамках государственно-частного

экономического партнерства (ГЧ ЭП) на основе партнер-

ских отношений с Проектом USAID по развитию малого

бизнеса в Казахстане – KSBD.

В рамках данного проекта при  тесном взаимодействии

с Посольством Республики Казахстан  в США 6–15 июля

2008 года была организована учебно-ознакомительная

ШБДО консультанттары болып, кәсіпкерлік саласында

тәжірибесі мол адамдар, зейнеткерліктегі бизнесмен-

дер, дағдарыс жағдайында – кезінде ірі компаниялар-

да жұмыс істеп қысқартылған мамандар жұмыс істейді.

Консультациялардың өзі виртуалды (телефон, интернет)

түрде де, ШБДО кеңсесінде бетпе-бет те, клиенттің өзіне

барып та көрсетіледі.

ШБДО коммерциялық емес негізде жұмыс істейді, яғни,

қызметтен кіріс табуды және өзін-өзі ақтауын ШБДО

қызметі мақсат тұтпайды. Барлық консультациялық

қызметтерді қоса алғанда, ШБДО көрсететін қызметтердің

басым көпшілігі тегін. Ақылы түрде кәсіпкерлер мен

барлық мүдделі тұлғаларға тренингтер мен ақпараттық-

әдістемелік материалдар ғана ұсынылады. Тренин-

гтер мен қажетті материалдардың ақысы олардың

ұйымдастырылуына жұмсалған шығындарды жабуға

жететіндей ғана есептеледі. Сол себепті тренингке

қатысудың құны қымбат емес.

ШБДО негізгі негіздемесі мен мемлекет тарапынан үнемі

қаржыландырылып отыру себебі олардың экономикалық

тиімділігі. Шағын бизнесті қолдау кезіндегі АҚШ Үкіметінің

негізгі міндеттерінің бірі – халықтың орта табын құру және

оған қолдау көрсетіп тұру. Мұнымен қоса, шағын бизнес

халықтың жұмыспен қамтылуына және федералды бюд-

жетке түсімдер түсірілуіне елеулі үлесін қосады.

ШБӘ есептеулеріне сәйкес ШБДО-на салынған 1 доллар,

жыл сайын салық және салық емес түсімдер түрінде мем-

лекет бюджетіне бірнеше есе артығымен түседі. Мұнымен

қоса, ШБДО шағын бизнестің сапасына оң әсерін тигі-

зеді, яғни, ШБДО клиент-кәсіпкерлері дефолтқа азырақ