Кәсіпкерліктің мәні

Кәсіпкерліктің  мәні

• Әлеуметтік  экономикалық процесстің көптеген факторларының  ішінде әлемдік елдердің қазіргі жағдайында маңызды рөльді кәсіпкерлікті  іске асыратын кәсіпкерлер  және субъектілер  ойнайды.

• Кәсіпкерліктің  басты сипатына әлемдік  экономикалық ғылым  осыдан 3 ғасыр бойы кәсіпкерліктің  мәнің айқындауға көңіл бөлуде

(1680-1734 ) 
Кәсіпкерлік түсінігін алғаш рет ғылымға еңгізген ағылшын ғалымы Ричард Кантильон болған кәсіпкерлікті ерекше экономикалық функция ретінде қарастырды.

(1767-1832)  
Француз экономисті Жан Батист Сейдің айтуынша пайда табу мақсатында өзіндік есебімен риск үшін қызмет атқарды деп түсіндірді.  
 

(1723-1790) 
Әйгілі ағылшын экономисі Адам Смит кәсіпкерді жекеше қызмет атқаратын жеке меншікке және оның қызметін кәсіпкерлердің жеке қызығушылығымен байланыстырды.

(1772-1823) 
Ағылшын экономисі Давид Рикардо кәсіпкерді қарапайым капиталист ретінде қарастырды.

(1883-1950) 
Атақты неміс экономисі Гарвард университетінің профессоры Иозеф Алиоз Шумпетер мән берген.

• Кәсіпкерлік дегеніміз – белгілі бір істі істей білу. Іс істеу – адамның белсенділігі және іскерлігі. Белсенділік және іскерлік адамдардың еркін өмір сүру түрі.  
  Кәсіпкерлік – ежелден келе жатқан адамдардың іскерлік белсенділігі, қабілеті. Ал оның дамуы орта ғасырдан басталады: көпестер, саудагерлер, қол өнері қызметкерлері. Кәсіпкерліктің алғашқы дамуында кәсіпкер құрал жабдықтарға иелік ете отырып, өздері сол кәсіпорында қолдап жұмыс істеген. Бұл тауарлы өндірістің бастапқы жабайы түрі. 

  

• Кәсіпкерлік қабілеттілік – адамдардың ерекше таланттылығы. Оны түсіну үшін кәсіпкердің төрт функциясын түсіну керек. 

   1. Кәсіпкер барлық ресурстарды: жер, капитал және еңбекті өнім өндіру процесіне қосу ынтасын өз жауапкершілігіне алады, яғни өндірістің қозғаушы күші, себебі істеген ісі пайда беретініне сенеді. 

   2. Кәсіпкер өндіріс процесінде барлық негізгі шешімдерді өз қолына алады және фирманың  іс бағытын айқындайды

   3. Кәсіпкер – бұл жаңашыл, коммерциялық негізде жаңа тауар өндіруді, жаңа технологияны енгізу, бизнесті ұйымдастырудың жаңа формаларын енгізуге аянбай жұмыс істейтін кісі. 

   4. Кәсіпкер – бұл тәуекелге баратын кісі. Тәуекелге бару үшін істелетін істің егжей –тегжейін айқын талдап, қортындысында не болатынын білген жөн (капитализм совет өкіметі емес, ешкім әншейін көмек көрсетпейді). Кәсіпкер тек қана өз уақыты, еңбегін, іс қабілеттілігін тәуекелге салмайды, сонымен бірге өндіріске кеткен өзінің және өзінің серіктестерінің немесе акционерлердің қаржыларын тәуекелге салады. 

Кәсіпкерліктің  түрлері 

Атқаратын міндетіне қарай 

   өндірістік

   коммерциалық

   финанс

   консультациялық

Меншік түрлері бойынша 

   жеке меншік

   мемлекеттік

   муниципалды

   қоғамдық  құрылымдар меншігі

3. Меншіктер саны бойынша кәсіпкерлік іс жеке адамның немесе коллективтің құрамы болуы керек. 

4. Кәсіпкерлік формасы бойынша екіге бөлінеді 

   1) ұжымдық – құқықтық

   2) ұжымдық экономикалық