Желтоқсан –тәуелсіздіктің ұлы рухы

Желтоқсан –тәуелсіздіктің  ұлы  рухы.

 

1.Еліміздің  тәуелсіздік алғанына 21 жыл толу  мерекесіне

байланысты  елің,жерін,Отанын сүюге  құрметтеуге  баулу.

2. Желтоқсан  оқиғаларының қатпары қалың,астарлы  да шиеленісі мол қоғамдық  қозғалысының мәнін ұғындыру.

3.Алтын бесік  ауылдағы ата-баба ұясынан талпынып  шыққан балалардың арманшыл,аңғал  да албырт ішкі

толғанысын  жеткізу.

Әр адам үшін өмірде қымбат екі нәрсе бар.Оның біріншісі-Ана да,екіншісі-Отан.Өйткені  бұлар жайлы сөз

қозғағанда  елжіремейтін,еміренбейтін жүрек болмайды.Нәрісте  кезінен өмірінің ақырына дейін,адамдар

ардақты,абзал  анасын қадірлеп өтеді.Ал Отан деген  қадірі мол,қасиетті сезім.Содықтан біз  Ана мен Отанды бірге қосып:хормен »ОТАН-АНА»дейміз.

Тәуелсіздіктің  туын ең алғаш көтерген әйгілі 1986 жылдың 16желтоқсаны еді.Таңертеңгілік сағат 10-да бар

жоғы 18 минутта 26 жыл үздіксіз басқарып келген Д.А.Қонаев орнынан түсіріліп,орнына Геннадий Колбин

ешкімнің  пікірінсіз-ақ ұсынылған еді.

 

. Бұрқатып  өткен бұл халық мұны,

               Бір дәуір сынды жыл болды  ұлы

1             Желтоқсан таңы дірілдеп ызғар,

               Ғасырдың бүгін нұрланды күні.

 

2             Желтоқсан  таңы дірілдеп ызғар,

               Жүректе жылы үміт пен ізгі  ар.

               Ақ құстай бейбіт арманы самғап,

               Алаңға шықты жігіттер,қыздар.

 

Мұғ:16-желтоқсан.Бұл  ерлік пен өрлік,қайғы мен қасірет

        мидай  араласқан  әрі жарқын,әрі қаралы,қасіретті  күн

 еді.

Бұл қасіретті  күн Қайрат,Қайыркелді,Түгелбай,Сәбира,

Ербол,Ләззат сынды жүздеген, мыңдаған қыршындардың

қанатын қиып түскен озбырлық күні,өктемдік күні еді.

 

Мұғ:1986 жылы 17 желтоқсанда  Алматы қаласында

мыңдаған  қазақ жастары наразылық білдіріп,шеруге шықты.

Олар:»Тәуелсіздік керек!Қазақ елінің өз көсемі сайлансын»

деген т ілек білдірді.Сол кездегі үкімет басшыларының

бұйрығымен  күш көрсетілді.Көптеген жастар түрмеге  қамалды.

Өз елінің тәуелсіздігін талап етіп,шеруге шыққан жастарға

« бұзақылар,ұлтшылдар,нашақорлар»  деген кінә тағылды.

 

.Нашақор  деп,ұлтшыл деп,

     Қазаққа күйе жаққан күн.

     Базары кетіп бір күнде,

     Қайғыға халық батқан күн.

 

     Әділдікпен шындықты,

     Өтірік жала еткен күн.

     Надан жасаған шындықтан 

     Адамдар азап шеккен күн.

 

Мұғ:Түн  кәдімгі миллиондаған түндердің  бірі.Бұл түнде қаланың кез-келген тұсынан ұстаған жастарды ұрып –соғып,өлімші қалге жеткізді.Осындай қатыгездікті көрген, оларға араша түскендердің арасында Қ.Рысқұлбеков те бар еді.

 

.  Желтоқсанның  жан түршігер күндері,

        Жалдап әскер аяушылық  білмеді

        Бұрымынан сүйреп ару қыздарды

        Ал,ұлдарды тоғытқан жер түрме  еді.

 

 

Оқиғаға қатысқандарды саяси тұрғыдан қуғындау басталды. 99 адам сотталды, 264 студент оқудан шығарылды. 1987 ж. жазда КОКП Ок қаулысы шығып, желтоқсан оқиғасы қазақ ұлтшылдығының көрінісі ретінде бағаланды. Желтоқсан оқиғасы қоғамның саяси өмірін демократияландыруға серпін берді.

 

Осы күнге дейін мемлекет желтоқсан  көтерілісінің тарихи маңызын төмендетуге зор үлес қосып келеді. Көтерілісінің құпиялары толығымен ашылған жоқ.

 

17 желтоқсан күні таңертеңгі  сағат 8-де қаладағы Л.И.Брежнев  атындағы алаңға (қазіргі Республика  алаңы) саяси тәуелсіздікті талап  еткен ұрандармен алғашында 300-дей  адам жиналып, кешкісін көтерілісшілер саны 20 мыңға жетті. Бірақ көтерілісшілердің қойған талап-тілектері аяқ асты етіліп, “бұзақыларды” күшпен тарату мақсатында алаңға құқық қорғау органдарының қызметкерлері мен арнайы әскери күштер тобы жеткізілді. КСРО ІІМ-нің бұйрығы негізінде дайындалған “Құйын — 86” операциясы бойынша көтеріліс қатыгездікпен басып жаншылды.

 

18 желтоқсан күні алаңға қайта жиналмақ болған көтерілісшілерге қарсы әскер күші қолданылды. Көтерілісшілердің қалған топтарын ығыстыру үшін жедел отряд, милиция мен жасақшылардан арнайы топтар құрылып, қала көшелеріне аттандырылды.

 

Осы әскери күштер 19 желтоқсан күні қаланың әр тұсында қайтадан шеруге шықпақ болған 6 топты басып, таратты. Алаңдағы көтерілісшілер таратылған соң ішкі істер бөлімдеріне 2401 адам жеткізілген (Алматы түрмесіне сыймағандықтан, қала сыртына апарып тасталғандарды қосып есептегенде барлығы 8,5 мың адам ұсталған). Желтоқсан көтерілісі құрбандарының қатарында Е.Сыпатаев, С.Мұхаметжанова, К.Молданазарова, Қ.Рысқұлбеков, М.Әбдіқұлов, Л.Асанова сынды ержүрек қазақ жастары бар.

 

Желтоқсанның 19 — 23 аралығында халықтың наразылық шерулері мен митингілер Қазақстанның Жезқазған, Талдықорған, Көкшетау, Қарағанды, Арқалық, Павлодар, Жамбыл, Талғар, Сарқан, т.б. қалалары мен Сарыөзек, Шамалған, Шелек елді мекендерінде жалғасты.

“Желтоқсан көтерілісі” – ол қазақ халқының тарихында болған ақтаңдақтардың бірегейі. Дегенмен, осы оқиғаның ақиқаты әлі күнге жөнді ашылмай келе жатқан сыңайлы. Желтоқсан оқиғасының “дүркіреп” өткеніне 13 жыл толып отыр. Әйтсе де сол бір ызғарлы үш күн әлі де көкейден кетер емес. Кей кезде еске түсе қалса жүрекке шаншудай қадалады. Бұл атышулы оқиға қазақ халқының басына каншама қасірет әкелді.

 

 Соның ішінде талай ұл-қыздарымыздың қаны судай ақты. Қаншама жас қыршын кетіп осыншасы жазықсыз жұмыстан немесе оқудан қуылды. Бүгіндері Желтоқсан көтерілісі жайында әркім әртүрлі ескеліктер айтады. Кейбір елге белгілі азаматтарымыз “Мен сол кезде жастардың жағында болдым” деп сайрап жүр. Ал, оған қарсы басқа кісілер “Ол партияның қол шақпары болған” деп уәж айтады.

 

 Кімге сенеріңді білмейсің.  Сол бір қиын қыстау күндерде тоқырау кезеңінің жан дайшаптары жоғарғы басшыларының сойылым соғып, оқиғаның анық-қанығына бармай-ақ халықты ұлардай шулатты емес пе? Енді міне, сол күндерде зәбір көрген жастардың арман-мақсаттарының алдал екенін бүгінгі таңда кім де болса мойындап отыр. Адам жанына өмір бойы ұмытылмастай салынған таңбаға кім жауап береді? Талай боздақтарымыз қайғы-қасіретке душар болып, көбі мүгедек болып қалды. Ал “ерлік істерімен көзге түскендер” наградаларға ие болып маң-маң босып жүрді. Мұндай “мықтыларды” қашан жауапқа тартар екен?