Полимәдениеттілік тәрбие теориясы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ  БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ  ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

 

 

 

 

 

СӨЖ

Тақырыбы: Полимәдениеттілік тәрбие теориясы

 

 

 

                                                 

     Орындаған: Төлегенова Салтанат

                                         Әлеуметтік педагогика және өзін-өзі  тану

                                                                      2 курс (1 гр)

                                                      Қабылдаған: Айтбаева А.Б.

 

 

 

 

Алматы 2012

Жоспары

 

1. Тәрбие

 

2. Полимәдениеттілік

 

3. Полимәдениет педагогикасы

 

4. Полимәдениетті тәрбие

 

5. Полимәдениетті тәрбиенің субъектісі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тәрбие – халықтың ғасырлар бойы жинақтап, іріктеп алған озық тәжірибесі мен ізгі қасиеттерін жас ұрпақтың бойына сіңіру, қоршаған ортадағы қарым-қатынасын, дүниетанымын, өмірге деген көзқарасын және соған сай мінез құлқын қалыптастыру.

Тәрбиенің негізгі мақсаты:

Дені сау, ұлттық сана сезімі оянған, рухани дәрежесі биік, мәдениетті, парасатты, ар-ожданы мол, еңбекқор, іскер, бойында  басқада ізгі қасиеттері қалыптасқан  адамды тәрбиелеу.

Тәрбиенің міндеттері:

• Білім беру ұйымдарында денсаулығы зор, рухани дуниесі бай, адамгершілікті, тәуелсіз жеке тұлғаны қалыптастыруға ықпал ететін тәрбие жүйесін құру және дамыту.
• Балалар мен жастарды азаматтылыққа, отансүйгіштікке, зиялылыққа, адам құқықтары мен бостандықтарын, мемлекеттік рәміздер мен ұлттық дәстүрлерді сыйлауға тәрбиелеу.
• Өзінің және қоғамның, болашақ ұрпақ алдында әлеуметтік, табиғи және мәдени ортадағы өз іс-әрекетінің нәтижесі үшін жауапкершілікті сезінуде гумманистік дүниетанымды қалыптастыру.
• Мемлекеттік тілді және басқа тілдерді үйрену арқылы балалар мен жастардың әлем және ұлттық мәдениетті игерулеріне, өз халқы мен басқа Қазақстан халықтарының дәстүрлері мен мәдениетін зерттеуіне және қабылдауына жағдай жасау.
• Жеке тұлғаның өзін-өзі іс жүзінде көрсетуі мен ары қарай дамуына ықпал етуде білім беру ұйымдары жағдайында жастар мен балалардың танымдық қызығушылығын, олардың шығармашылық қабілеттерін, жалпы білімге икемділігін, өзін-өзі тану мен өздігінен білім алу дағдыларын барынша дамыту бейімділігін қалыптастыру.
• Қазіргі заманғы қоғамдық өмірге және тиімді кәсіби іс-әрекет пен жеке басының және кәсіби тұрғыда үздіксіз пісіп жетілуіне қажетті маңызды тұлғалық және кәсіби сапаларын қалыптастыру.

 

Полимәдениеттілік (білім берудегі) - білім беруді модени плюрализм, қоғамды құрайтын барлық этникалық және әлеуметтік топтардың тең бағалылығын және тең құкылығын мойындау, адамдардың ұлт немесе дін тиесілігі, жынысы мен жасы белгілері бойынша жіктеуді болдырмау ұстанымында құру.

Полимәдениетті  білім беру - жалпы білім беру қазіргі кездегі маңызды құрылым, этносаралық интеграцияға бағытталғанымен көбінесе, салт - дәстүрлердегі қайталанбас өмір бейнесінде, дүниетану және өміршең басқамәдениетті құрмет тұтатын жастар төрбиесі

Полимәдениет  педагогикасы ғылыми білімдердің салыстырмалы жас саласы. Полимәдениеттіліктің феномені әлемдік педагогикада XX ғасырдың   60 жылдарында Батыс педагогикалық ғылымының ерекше зерттелген пәні болды. Полимәдениет педагогикасын өңдеуге Ресейлік ғалымдар XX ғасырдың 90 жылдары кірісті.Сондықтан, отандық полимәдениет педагогикасы  қалыптасу кезеңінде. Полимәдениеттілік тәрбиенің мазмұны, функциясы, мақсаты және субъектісі жайлы айтылған мақалалар жарияланды.

«Полимәдениетті тәрбие» ұғымынан басқа, басқа да ұғымдар қолданылады: кроссмәдениеттәк білім беру, мәдениетаралық білім беру, интермәдениетті білім беру, екімәдениетті білім беру, т.б. «Полимәдениетті тәрбие» жайлы ең алғашқы ұғым 1977 ж.берілген: «Педагогикалық процестің мазмұны мен ұйымдастыруды қамтитын, екі немесе одан көп мәдениет көрсетілген, тілдік, этникалық, ұлттық және нәсілдік белгілерімен айрықшаланатын тәрбие».

Кейбір педагогтар, мысалы, профессор Ле Тхан Кхой педагогикадағы этникааралық диалогтығ маңызн көрсете  отырып, ғылыми және практикалық қатынаста  «интермәдениетті тәрбие» ұғымын қолдану  керек деп есептейді.

Полимәдениетті тәрбие әртүрлi ұлттық және этникалық азшылықтардың мәдени және тәрбиелiк мүдделерiнiң есепке алуы ойлайды және ескередi:

• әртүрлi мәдениеттердiң  жиынының болу ахуалындағы әр түрлi құндылықтарына адамның бейiмделуі; әртүрлi дәстүрлерi бар адамдардың арасындағы өзара әрекеттесу;

• мәдениеттердiң диалогке бағыты;

• басқа ұлттар және халықтардың қатынасындағы мәдениет - бiлiм беретiн монополия

Полимәдениеттілік тәрбие әлем және әр түрлi халықтардың мәдени ұқсастықты сақтауын, ынтымастық және түсiнiсудi, адамның рухын таратады.

Әлемдік бірлестікте адамның  өзін-өзі тәрбиелеуге деген тенденциясы  белгіленеді.  Ол бiлдiредi:

• мектептiк, мектептен тыс, мектеп мекемелерiнiң арасындағы мирасқорлық  және тәрбиелiк есептердiң шешiмiнде  ЖООмен;

• адамның өміріндегі үздiксiз өздiгiнен тәрбиелену процесі;

• адамның әлеуметтік қарым-қатынас тәжірибесінің үнемі сөндіруіндегі,қатынас әдістеріндегі және адамдармен,техникамен, табиғатпен, Кеңістікпен  қатынасу қажеттіліктерінің реализациясы.

Мұндай тәрбие дамуға әр адамның дамуындағы планетарлық  ойлау мен өткенге,қазіргі уақыт  және болашаққа тиістілігін сезінуге бағытталған.

Полимәдениетті  тәрбиенің субъектісі

Әлемдік педагогикада полимәдениетті тәрбиенің дефинициясы туралы бірыңғай көзқарас жоқ. Бұл әсіресе оның субъектілеріне қатысты. Полимәдениетті тәрбиенің  субъектілері болып табылады:

1. Мәдени ортақтық
2. Тіл ортақтығы
3. Ұлттың азшылық несмесе көпшілік мәртебесі.

Полимәдениетті тәрбиеде негізінде екі субъект жұмыс  істейді: жүргізуші және аз этностар.

Қазiргi елдерде өркениеттiң  үстем болатын түрi және оның (сақтаушылар ) сақтаушысы - нәсiл (бастаушы ) бастаушы мәдени және саяси қатынаста болады..Бұл субъекттер қуатты және бұрынғы мәдениеттермен ие болады. Осылай, Ресейде - бұл шығыс және батыстың мәдени, дiни дәстүрлерiн қайтадан балқытқан орыс ұлты болып табылады. Түбiрлерi көнелiк және орта ғасырларға жүретiн жерорта теңiздiк өркениеттiң дәстүрлерi Франциядағы,Италиядағы,Испаниядағы  үстем болатын нәсiлдерiн жетiлдiредi.  Кәсiпшiлдiктер рухпен Ұлыбритания өркениетi және оның кiшi жақыны өтiп кеткен - АҚШтағы көпшiлiгiнiң өркениетi. Канадалықта тарихи бастауларының Франция және Ұлыбританиядан көшiп келген екi тiлдi өркениет орын алды.