Педагогикалық қарым-қатынас
Жоспар:
Кіріспе
- Педагогикалық қарым-қатынас мәні.
- Педагогикалық қарым-қатынас жүйесі.
- Педагогикалық қарым-қатынас стилі.
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
- Балалармен қарым-қатынса жасау – бұл толассыз шығармашылық. Бір сабақтын өзін ғана сәл еске түіріңізші. Мұнда балалармен дұрыс қарым-қатынасты ұйымдастыруда шешуге тура келетін қаншама педагогикалық айла-әрекеттер, қарама-қайшылықтар, қақтығыстар, проблемелар туындайды десеңізші. Осының барлығы қас-қағым сәтте ойластырылуы тиіс. Міне сондықтанда педагогикалық қарым-қатынас - әріне, шығармашылық. Оның өзі қалайша нақты көрінеді.
Педагогикалық қарым-қатынас
мәні.
- Педагогикалық қарым-қатынас қандай функцияларды жүзеге асырады? Қарым-қатынас жасаудың алуан түрлі барлық функцияларын ақпарат беруге, қарым-қатынса пен өзара түсінісу процесінде басқа адамның жеке басын тани білуге арналған міндеттерге жатқызуға болады.
- Практикадағы студенттерде және жас педагогтарда байқалатын ең көп тараған қателіктер қандай? Мәселе сонда, олар қарым-қатынасты тұтастай ұйымдастыра алмайды да, оның белгілі бір функциясын ғана жүзеге асыруы мүмкін. Мәселен, сабақтағы өзара әрекеттің аса маңызды және өте мәнді функциясы – ақпарат формасын жете ұйымдастыруға көңіл бөледі. Міне сондыққтанда жас педагогтар сабақты жоспарлағанда ең алдымен ақпаратты беру жүйесін ойластырады да, жоғарыда аталған басқадай қарым-қатынас функцияларын ескермейді. Соның салдарынан: сабақ конспектісі, көрнекі материалдар әзір болып, педагог жақсы даярланып, материалды толық игергенімен сабақ ойдағыдай өтпейді. Мұндай жағдайда біз топпен байланыс жоқ дейміз. Өте дұрыс, бірақ дәлірек айтқанда – педагогикалық қарым-қатынастың тұтас процесі жоқ. Танымдық ақпарат болғанымен, ол өзара қарым-қатынаспен нығайтылмағандықтан, мұның өзі жеке адамдар арасында өзара әсер туғызбайды.
Қарым-қатынасты оқытудың
оқу функциясын жүзеге асыру
балыйша қамтамасыз етіледі:
- педагогтың балалармен нағыз психологиялық байланысы;
- педагогтың балалармен оқыту процесін оқу әрекетіне айналдыру;
- оқытудың қолайлы жағдайларын қалыптастыру;
- ұжымдық танымдық ізденіс пен бірлесіп ойластырудың психолгиялық жағдайының пайда болуы;
- оқу процесінде жеке адамның өз бетінше жүзеге асыруы және өзінің шығармашылық ойын айқындауы тиіс.
Қарым-қатынасты оқытудың
тәрбиелік функциясын оқу былайша
қамтамасыз етіледі:
- оқу процесінде педагог пен балалардың психологиялық байланысы негізінде тәрбие қарым-қатынасы жүйесін орнату;
- оқу әрекетін ойдағыдай қамтамасыз ететін педагогикалық қарым-қатынас жүйесін қалыптастыру;
- жеке адамның тұтастай танымдық бағытталушылығын қалыптастыру;
- оқу әрекеті процесінде (танымдық, жас ерекшелік, эмоциялық, дидактикалық т.б.) психологиялық кедергілерді жеңу;
- балаларға тұтастай комплексті тәрбие ықпалын жүзеге асырудың мүмкіндігі;
- балалар ұжымындағы өзара қарым-құатынасты ойдағыдай қалыптастыру.
Қарым-қатынасты оқытудың
дамушы функциясы былайша жүзеге
асырылады:
- оқу әрекетінде жеке адамның жан-жақты тұтастай дамуының әлеуметтік-психологиялық негізін орнату;
- жеке адамның дамуының қозғаушы күші ретінде көрінетін қарама-қайшылықтың диалектикалық жүйесін орнату;
- жеке адамның өз ойын жасырмай айтуына және өзінше дамуына ықпал ететін, әрі мүмкіндік беретін психологиялық жағдай орнату;
- қарым-қатынас процесінде жеке адамның дамуына бөгет жасайтын әлеуметтік-психологиялық факторларды меңгеру.
- Педагогтардың, лекторлардың аудиториямен кәсіптік қарым-қатынас жүйесінде ым-ишара белгісінің ерекше мәні бар. Шешендік өнерді зерттеушілердің пікірінше, ақпараттың шамамен 40 пайызын лекитордың ым-ишарасы мен мимикасы беретін көрінеді. Мұндайда сөздің өзі және оның таза ақпараттық шамасы айқын, әрі түсінікті бола түседі. Ал. Ауызша қарым-қатынаста ым-ишара ерекше эмоциялық сезімге бөлейді.
- Педагогикалық қарым-қатынастың келесі сатысы – ауызша қарым-қатынас – педагогтің оқу материалын баяндауы. Бұл процесс өте күрделі: педагог, мәселен, жаңа материалды баяндай отырып, сөз болып отырған мәселе туралы бейнелі «көрініс» жүйесін қоса баяндайды. К.С.Станиславский мұнда педагогикалық тұрғыдан маңызды міндет ұсынады: тәрбиешінің өзі айтып берген нәрсені обьектіге тыңдауын, түсінуін ғана емес, ішкі көзқарасымен көре білуін де мәжбур ету қажет.
Қорытынды
- Педагогтың оқушылармен демократиялық формадағы қарым-қатынасты тұтастай алғанда оқу-тәрбие процесіне тиімді әсер ететін себебі сол, оның өзі қажетті қарым-қатынас жүйесіне ықпал ету әдістемесі үнемі жетілдіруге, өзгертуге, ыңғайластыруға, ал ең бастысы – педагог пен оқушылардың бірлескен жемісті қызметіне қажетті әлеуметтік-психологиялық бірлігін ұйымдастыруға ықпал етеді.