Халықаралық құқық

Халықаралық әдет-ғұрып

 

Орындаған : Өміржан  Мирас , МП-20

• Халықаралық әдет-ғұрып (ағылш. International custom) - барлықтары немесе кейбір мемлекеттердің арасындағы қатынастарда ұзақ уақыт қолдану нәтижесінде пайда болған тәртіп.

• Өзара қатынастар халықаралық шарттармен реттелмеген жағдайларда, құқық көзі болып табылады.

• Егемендік пен тендік принциптері негізіне алынған әдет-ғұрып, барлық елдер үшін міндетті болып саналады. Халықаралық тәжірибеде сондай-ақ «сауда әдет-ғұрыптары» танылады.

 

• Ұзақ уақыт қолданудың нәтижесінде әдетке енген және мемлекеттердің санкциялауы нәтижесінде міндетті болып табылатын мінез құлық ережелері. Ол халықаралық құқықтың да, ұлттық құқықтың да қайнар көзі болып табылады.

 

• Ұлттық құқықта азаматтардың, адамдар топтарының және мемлекеттің күнделікті жай ережелерді сақтай отырып әрекет етуінен, әдеттегі әрекеттерінен әдет-ғұрып туындайды және оларға жалпыға міндетті статус беріледі.

 

• Халықаралық құқықта мемлекеттердің өздері бір-бірінің арасындағы қатынастарды реттейтін халықаралық әдет-ғұрыптарды тудырады.

• Халықаралық құқықта халықаралық байланыс жасаған кезде мемлекететрдің мінез-құлықтарының бірыңғай нормаларын белгілейтін бір орталық жоқ немесе болған емес, сондықтан халықаралық қатынастарды келісімшарттық реттеуде кемшіліктер болуы мүмкін.

• Келісімшарт халықаралық құқықтың негізгі қайнар көзі ретінде салыстырмалы түрде жақын арада бекіді. Мемлекеттердің өзара қатынастарының даму тарихында әдет-ғұрып халықаралық құқықтың бірден-бір маңызды қайнар көзі болып табылады.

• Дипломатиялық, сыртқы сауда қатынастары негізінен әдет-ғұрыптардың көмегімен реттелгенін халықаралық қатынастардың тарихы куәландырады.

• Ежелгі кезден бастап халықаралық байланыстарды жүзеге асыруда бірнеше рет қолданылған мемлекеттердің әрекеттерінен халықаралық қатынастар сферасында мемлекеттердің мінез- құлқын реттейтін кәдімгі ережелер қалыптасты.

 

• Мемлекетті сақтаудағы үнсіз келісімі, оларды ұзақ уақыт қолдану, олардың заңды күшін мақұлдау туралы міндетттемені өзіне қабылдау нәтижесінде олар халықаралық құқықтың қайнар көзінің күшіне ие болды.Олар халықаралық сауда әдет- ғұрыптары деп деп аталады және тарапардың екеуімен де орындалатын болады.

 

• Келісімшарт және әдет- ғұрып қазіргі халықаралық құқықтың негізгі қайнар көзі болып табылады.

• Халықаралық құқықтың қайнар көзі ретінде халықаралық- құқықтық нормалар көрсетілген конференциялардың және мәжілістердің актілері болып табылады.

 

• Мысалы, Европадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық мәжілістің құжаттары; Веналық қорытынды құжат, 1989 ж., 1990 ж Копенгагенде болған мәжілістің құжаты, 1986 ж. Стокгольмде болған қорытынды құжат.

 

Қолданылған әдебиеттер

 

• Халықаралық Жария Құқығы  (Құлжабаева Ж.О ) Алматы 2003;
• Халықаралық құқық (дәрістер курсы) (Г.Б.Хан , Қ.А.Маханова , Л.Б.Нысанбекова , Г.М. Жарасбаева) ;
• Kz.wikipedia.com
• Adilet.gov.kz