Транспантологияда
сүйек кемігін қолдану
Орындаған:Жумаш М
ЖМ-022-1 топ
Қабылдаған:Бижигитова
Б Б
С.Д.АСФЕНДИЯРОВ
АТЫНДАҒЫ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА
УНИВЕРСИТЕТІ |
|
КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ
МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ
С.Д.АСФЕНДИЯРОВА |
Кіріспе
Сүйек
кемігінің трансплантациясы
Негізгі бөлім
-Трансплантациялау тарихы
-Сүйек кемігі
-Қазақстанда сүйек кемігін ауыстыру
- қатерлі ісікке қарсы тиімділігі
-Трансплантациялау кезеңдері
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Жоспары:
- ТРАНСПЛАНТАЦИЯ (ортағасырлық лат. transplantatіo – ауыстырып салу), Медицинада – адам мен жануарларда органдар мен тіндерді ауыстырып салу.
- Трансплантация әдісі көне заманнан белгілі. Тері қабатының орнын ауыстырып салу әрекеті алғаш рет б.з.б. 1500 жылы жасалған. Клиникалық тәжірибеде бұлшық етті, сіңірді, қан тамырларын, жүйке талшықтарын, сүйек кемігін, т.б. ауыстырып салу жиі қолданылады. Трансплантацияның ерекше бір түрі – қан құю. Ең жиі алмастырылатын орган – бүйрек болып саналады.
- .
Трансплантация
тарихы
- 1902 жылы австриялық хирург Е.Ульманн алғаш рет бүйректі Трансплантациялау операциясын жасады.
- Бұрынғы КСРО-да мұндай операцияны бірінші болып белгілі орыс хирургі Б.Петровский жасады (1965). Ол донор бүйректі шешесінен алып қызына салды, операция сәтті аяқталды. *Адамнан адамға жүрек алмастырудың алғашқы операциясын 1967 жылы оңтүстік африкалық хирург К.Барнард жасады. Пациент 18 күн өмір сүрді.
- Клиникада өкпені ауыстырудың алғашқы операциясын 1963 жылы америкалық кардио-хирург Дж.Харди (бір топ дәрігерлермен бірге) іске асырды.
- Қазақстанда органды Трансплантация операциясын тұңғыш рет М.Әлиев жасады
- Қазіргі кезде Трансплантация экспериментті биология мен медицинада ауто- (өз тіндерін Трансплантациялау), гомо- (сондай түрдің донорынан Трансплантациялау) және гетеротрансплантация (басқа түрдің донорынан Трансплантациялау, мысалы итке қояннан) кеңінен қолданылады. мысалы экспериментті онкологияда (жануарларға тәжірибе жасауда) қатерлі ісік штаммдарын Трансплантациялау. Трансплантацияға қажетті орган не тінді трансплантат деп атайды. Мұны ауру адамның ең жақын туысынан немесе қайтыс болған адамнан (мәйіттен) жан-жақты медициналық тексеруден өткізген соң алады. Трансплантатқа қойылатын басты шарттар: мәйіт жас адамдікі болғаны жөн; қан қысымы қайтыс болғанша қалыпты деңгейде болуы; қатерлі ісік немесе жұқпалы аурумен ауырмағандығы; ауруханада қайтыс болуы (немесе адам қайтыс болар алдында бірнеше сағат ауруханада болғаны) қажет.
Гемопоэздік дің жасушалары
(оларды көбінесе сүйек кемігінің жасушалары
деп атайды) құрсақтағы даму кезеңінен
бастап әр адамның сүйек кемігінде пайда
болады және дамиды. Олардан адамның барлық
қан жасушалары– эритроциттер, лимфоциттер,
миелоциттер және т.б. пайда болады.
Аталған жасушалар қоршаған ортаның қатерлі
факторлары әсер еткеннен кейін де иммунды
жүйені қалпына келтіру қасиеті бар, бұл
қасиеті қатерлі тұқым қуалайтын және
жүре пайда болған иммундық тапшылықты,
заттек алмасу жүйесінің ауруларын, гематологиялық
және онкологиялық ауруларды емдеуде
тиімді және перспективалы.
Гемопоэздік дің жасушаларын трансплантациялау
онкогематологиялық ауруларды, лейкозды
емдеуде көп қолданылады.
Сүйек кемігі
- Жыл сайын Қазақстанда мың жарым адам ақ қан ауруына шалдығып, бес жүзі көз жұмады. Ауруды емдеудің жоғары технологиялық әдісі – кемік майды ауыстыру үшін қазақстандықтар өзге елге сабылатын. Құны да қымбат. Бір отаның бағасы – 180 мың еуроға дейін барады. Былтыр Астанадағы республикалық жедел жәрдем медициналық орталығында жасалған осындай алғашқы операция сәтті өткен. Отандық мамандар биылдың өзінде бес операция жасағанымен, тәжірибе аз.
- Астанадағы «Сүйек майын трансплантациялау және онкогематологиялық аурулар» атты халықаралық конференция осы олқылықтың орнын толтыру үшін ұйымдастырылды. Ресей мен Германиядан шақырылған дәрігерлер елдің әр облысынан келген 140-тан астам маманға гемоталогия саласындағы озық тәжірибелерді үйретеді.
Қазақстанда сүйек
кемігін ауыстыру
- Сүйек кемігінің трансплантациясы көптеген қатерлі және қатерсіз гематологиялық аурулар терапиясында қолданылады,оған лейкемия,лимфома,апластикалық анемия,талассемия,ИТЖ емдеу кезінде қолданылады.
- Сүйек миының бірінші сәтті қондырылуы ұқсасегіздерге жасалған,тіндік HLA антигендерінің реципиенттерге ұқсас аллогенді донордың табылуына мүмкіндік берді.
Қазіргі күнде сүйек
кемігін трансплантациялау қатерлі
ісік ауруына ең тиімді ем болып
саналып отыр,өйткені қатерлі
ісік кезінде қан жасайтын жасушалар
тез ескіріп,күресуге қауқарсыз
болады.Сүйек кемігін салғаннан кейін
қан жасалу қызметі қалпына келеді.
Қатерлі ісікке қарсы
тиімділігі
Негізгі 4 сатыдан
тұрады:
1-химиятерапиялық
жолмен барынша ісік жасушаларын
азайтуға тырысамыз,яғни бұл емдік
процедураны барынша ыңғайлы
ету үшін.
2-жалпы жансыздандыру
арқылы донордан шприцтің көмегімен
сүйек кемігінің қажетті мөлшерін
аламыз.Максимальды мөлшері 1 литр.
Трансплантациялау
кезеңдері
3-Донордың жағдайын
бақылау қажет,себебі иммунитеті
қалыптыдан төмендеген болады.Қатерлі
ісікке қарсы Хикман трубкасын
енгізеді.
4-сүйек кемігін
орталық трубка арқылы тамшылыту
әдісімен қайталап енгіземіз.Дәрігердің
көмегімен қан жасау жүйесі
қалпына келгенше бақылауда болады.
Сүйек кемігінің
қондырылуы үшін донор мен реципиенттің
жасушалық сәйкестігін лимфоциттер
және олардың аралас дақылдарын бласттарнсформация
әдісімен анықтайды.Бұл тест DR,DP,DQ –локустар
антигендерінің сәйкестігінің көөрсеткіші
болады.
Сүйек миы қондыру
жасалған реципиентті трансплантацияға
дейін және содан кейін иммундық
статусын мониторинг арқылы бақылай
отырып,құрамына циклоспорин А ,метотрексат
кіретін иммунды супрессивтік препараттар
беріледі.
Қазіргі күнде сүйек
кемігін трансплантациялау медицинада
маңызды орын алуда,себебі тиімді әрі
емі жоқ ауруларды емдеуде
біршама көзқарастар пайда болды.Қазақстанда
қолдану жиілігі көбейіп жатыр.
Қорытынды:
- Трансплантация гемопоэтических стволовых клеток у детей, А. Г. Румянцев, А. А. Масчан
- Қазақ энциклопедиясы,8 том
- Жалпы иммунология,Шортанбаев Ә.Ә.,Қожанова С.В.
Пайдаланылған әдебиеттер: