Дифференциялдық әдіс

                                    Лабораториялық  жұмыс – 1

Өнім сапасының  кешенді көрсеткіштерін анықтау  әдістері.Дифференциалдық әдіс.

Жұмыстың мақсаты: сапа бағалаудың дәрежесін дифференциалдық әліспен оқып үйрену.

Қысқаша теориялық  кіріспе

Өнімнің сапасын сандық бағалауға  қатысты негізгі сипаттама қолданылады (кешенді сапа көрсеткіші), өнім сапасын  бағалауды базалық мәліметтік көрсеткіштерге сүйене отырып салыстыру. Сапаның базалық  анықтамасы көрсеткіштердің мәні қолданылады, стандартта белгіленеді немесе аналитикалық әдіспен алынады. Бағаланатын өнімнің  сапалық көрсеткішін, базалық көрсеткіштермен  салыстыру аясы, келесі кешенді сапа көрсеткіштерін анықтайтын әдістерді  ажыратады: дифференциалдық, кешендік және аралас.

Сапа бағалаудағы дифференциалдық  әдіс– бұл, бірінші кезекте квалификациялық  әдіс, сондай-ақ сапаның бағалануын келесі категориялар арқылы іске асырады: «сәйкес», «басып озу» немесе «сәйкес  емес». Бұлар белгілі бір жағдайлардың сапа дәрежесін анықтайды. Осындай  дифференциалдық әдіспен өнімнің  сапасын бағалау бірлік дәрежеде және жалпылама көрсеткіштерде мынадай  формулалармен анықталады:

                                Кi=Pi/Piбаз

Немесе,                    Кi=Piбаз/Pi,

Мұндағы,  Pi-өнім сапасын  бағалаудың i –ші мағынасы;

Piбаз- i –ші сапа  көрсеткішінің  базалық  мағынасы.                            

(1.1)Формуласы сапа көрсеткішінің  абсолюттік мәнінің өсуі өнім  сапасының жақсаруына сәйкес  келгенде пайдаланылады (мысалы, өнімділік, сезгіштік, дәлділік, қызметтің мерзімі, пайдалы әрекет коэффициенті және т.б.).

  (1.2)Формуласы өнім сапасының жақсаруы сапа көрсеткішінің абсолюттік мәнінің азаюына сәйкес келгенде пайдаланылады (мысалы,

масса, отынның шығыны, тұтыну қуаты, зиянды қоспаларды ұстау, қызмет көрсету еңбек сыйымдылығы және т.б.).

  Бiрнеше көрсеткiштер бойымен дифференциальдық әдіс бойынша сапаны салыстырмалы бағалауының нәтижелерi график түрiнде (1.1 сурет) көрсетілген.

           

        K_i

         _1,5

          ₁

 

         ₀

 

 

                  0  1  2 3        4  … i

 

1.1 сурет. Дифференциальдық әдіс бойынша өнімнің сапасын бағалау

Дифференциальдық әдіс бойынша  сапаны бағалауды пайдалағанда әртүрлі жағдайлар пайда болуы мүмкін.

  Бағаланатын өнімнің негізгі өнімнен сапа деңгейі төмен емес, егер:

• барлық салыстырмалы көрсеткіштер бірліктен артық;
• барлық салыстырмалы көрсеткіштер бірлікпен тең;
• салыстырмалы көрсеткіштердің бөлігі бірліктен артық, ал қалғандары бірлікке тең.

  салыстырудың келесi нәтижелерiнде сапа деңгейі негізгі үлгіден (эталон) төмен болады, егер:

• барлық салыстырмалы көрсеткіштер бірліктен кіші;
• салыстырмалы көрсеткіштердің бөлігі бірліктен кем, ал қалғандары бірлікке тең.

     Сапа деңгейі туралы бір мағына шығару қиын. Егер салыстырмалы бөлік көрсеткіші бірге тең немесе көп болса, ал бөлігі – аз. Бұл жағдайда талданатын көрсеткішті екі топқа бөлу қажет. Бірінші топқа өнімнің заттық қасиетін айқындайтын көрсеткішті жатқызуға болады, ал екіншісіне тұрлаусыз болмашы қасиеттері жатады. Егер бірінші топта салыстырмалы көрсеткіштері бірге тең не одан көп болса, ал екінші бөлігінің көрсеткіші бірден кіші болғанда бағаланып отырған өнімнің сапасы базалық үлгіден төмен. Бұл жағдайда комплексті бағалау әдісіне жүгіну керек.

     Сапа деңгейін бағалауда диференциялдық әдісті қолданғанда бірлік көрсеткіште шешім қабылдау қиын.

Жұмыстың орыналу тәртібі:

1. Теориялық мәліметтермен танысу.
2. 5-7 адамнан тұратын эксперттік  топтар құрып, зерттеу объектісін таңдау.
3. Сапа бірлік көрсеткішін инструменальді және эксперттік әдіспен өлшеу. Алынған мәліметтерді диференциялдық әдіс графигі арқылы көрсету(1.1- сурет)
4. Алынған мәліметтерді талдап, қорытынды жасау.
5. Бақылау сұрақтарына жауап беру.

бірлік көрсеткіштің мәні	бірлік көрсеткіштің сандық мәні		салыстырмалы бағалаудың нәтижесі
	зеттелетін	базалық