Электрондық үкімет

"Электрондық үкімет" деген не?

    «Электрондық үкімет»  (e-Government) термині барлық мемлекеттік  органдардың басын біріктіріп, оларға  интернеттің, электронды терминалдардың  немесе тіпті ұялы телефондардың  көмегімен тұрғындарға қызмет  көрсетуге мүмкіндік беретін біртұтас жүйені білдіреді. Жеке тұлғаларға ғана емес, компания мен кәсіпкерлерге де.

Мұнда мемлекет, бизнес және азаматтар  арасындағы өзара қарым-қа тынасты  электронды үкімет ішіндегі G2C (мемлекет-азаматтар) G2B (мемлекет-бизнес) және G2G (мемлекет-мемлекет) деп аталатын негізгі модельдер ат­қарады.

     Елімізде электронды  үкімет құру идеясын Мемлекет  басшысы өзінің республиканы  әлемдегі бәсекеге қабілетті  елу елдің қатарына енгізу  туралы Қазақстан халқына жыл  сайынғы жолдауында білдірген  болатын. 2004 жылғы 10 қарашада электронды үкіметті ендіру туралы «Қазақстан Республикасында электрондық үкіметті қалыптастырудың 2005-2007 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы Президент Жарлығымен бекітілді.

     Бағдарламаны іске  асыру келесі міндеттерді кезең-кезеңмен шешу жоспарланған болатын:

     Электрондық үкіметті  қалыптастырудың бірінші кезеңінде  – ақпараттарды жариялау және  тарату.

     Екінші кезеңі - мемлекеттік  органдар мен азаматтардың өзара  қарым-қатынасына тікелей және  қайтармалы жолды интерактивті қызмет ұсынады.

     Үшінші кезеңде - қаржылық  және заң операцияларын үкіметтік  порталдар арқылы жүзеге асыру  жолымен транзакциялық қызмет  көрсету.

     Төртінші кезеңде  - ақпараттық қоғамды толық қалыптастыру.

     Бағдарлама 2005 жылы іске  қосылып 2 жыл ішінде е-үкіметтің инфрақұрылымы қалыптастырылып, базалық құрамдас бөліктері құрылды: веб-портал және шлюз, ведомствоаралық электрондық құжат айналымы, куәландырушы орталықтары, бірыңғай көлік ортасы.

Сонымен қатар, 2007 жылы бүкіл ел бойынша  бірыңғай тізілімге біріктірілген жеке және заңды тұлғалардың мемлекеттік деректер қоры тұрақты пайдалануға енгізілді. Веб-портал арқылы мемлекеттік органдардың 20 интерактивтік қызметтері іске асырылды.

     2007 жылы электронды  үкіметті дамыту мақсатында «Қазақстан Республикасында электрондық үкіметті қалыптастырудың 2008-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы қабылданды, онда электрондық үкіметтің базалық инфрақұрылымын және қол жеткізу тетіктерін кеңейту және дамыту мақсаттары алға қойылды, мемлекеттік басқарудың және әлеуметтік маңызы бар мемлекеттік қызметтерді ұсыну үдерістерінің сапасын және тиімділігін арттыру мақсатында электрондық үкіметтің құрамдас бөліктерін дамыту;

     Үшінші кезеңнің алғышарты  транзакциялық кезеңде «Электрондық  мемлекеттік сатып алулар» АЖ құру болды. Бұдан былай кәсіпкер кеңсесінен шықпай тендерлерге қатыса алады. 2010 жылдың 1 қаңтарынан бастап барлық мемлекеттік сатып алулар http://www.goszakup.gov.kz/. мемлекеттік сатып алулар веб-порталында электрондық қалыпта баға ұсынымдары арқылы жүзеге асатын болады.

     2009 жылы кәсіпорын  субъектілеріне арналған «Е-лицензиялау»  жобасын ендіру басталды. Бұл  кәсіпорындардың лицензия алу  барысындағы үдерістерді жеңілдету  және лицензияланатын қызмет  түрлерін жүзеге асыру. Е-лицензиялау  – лицензия алуға өтінім берген адамның, оның өтінімін қарау жолындағы үдерістің барлығын бақылауға мүмкіндік береді. Мұның барысында өтінімді қарастырып жатқан адаммен өтінімді жіберген адам арасындағы қарым-қатынасқа жол берілмейді. Ол сыбайлас жемқорлық саласындағы үлкен тиімділікке ие.

     Мемлекеттік бағдарламаның  өңірлік бағыттары қоса дамуда. Өңірлерде электрондық құжат  айналымының бірыңғай жүйесі  ендірілді, 2009 жылдың қыркүйек айынан  бастап барлық әкімшіліктер электрондық  құжат айналымының жеделдігін  пайдалануда. 5 таңдалған қызметке «Электрондық әкімдік» жүйесінің түп тұлғасы әзірленіп, Павлодар облысының әкімдігіне тәжірибелі пайдалануға ендіру жүргізілді.

     2009 жылдың желтоқсан  айында «Бірыңғай нотариалды  ақпараттық жүйе «е-нотариат»  жобасының Астана қаласы бойынша  пилоттық өндірістік пайдаланылуға қосылды, оның мақсаты нотариалды іс-әрекеттер туралы есептің уақтылы және нақтылы болуын және нотариустардың тиімді жұмыстарын олардың ҚР Әділет министрлігімен, республикалық және өңірлік нотариалды палаталармен өзара іс қимылдарын қамтамасыз ету. Өз кезегінде халыққа сапалы, құқықты нотариалды қызметтер ұсынылады. Бірыңғай нотариалды ақпараттық жүйені республиканың барлық өңірлеріне ендіру 2010-2012 жылдарға жоспарлануда.

     Осыдан біз еліміздегі  электрондық үкіметтің қарқынды дамуын көреміз. 2010 жылы Қазақстан Республикасындағы электрондық үкіметтің дамуына Біріккен Ұлттар Ұйымымен жоғары баға берілді. БҰҰ Экономикалық және әлеуметтік даму департаментімен дайындалған, электрондық үкіметке жахандық дайындық рейтингісінің жыл сайынғы деректеріне сәйкес, Қазақстан соңғы жыл ішінде әлемдік рейтінгідегі 81 орыннан Ресейді (59 орында), Беларуссияны (64 орында) және Украинаны (54 орында) артта қалдырып қарқынды түррде 46 орынға көтерілгендігі айғақ.

     Елімізде е-үкіметтің  қызметтерін пайдаланушылардың (заңды және жеке тұлғалар) саны 70 мыңға жуық тіркелген.

     Азаматтардың мемлекеттік  электрондық жобаларға қатысуы  «электрондық қатысу» (e-participation) көрсеткіштері бойынша жіктеуіште  Қазақстан елі 2008 жылғы көрсеткіштермен салыстырғанда (106 орыннан) 18 орынға көтерілген.