Интернет желісі

 

ҚАЗТҰТЫНУОДАҒЫ ҚАРАҒАНДЫ  ЭКОНОМИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

 

 

 

 

РЕФЕРАТ

ТАҚЫРЫБЫ:  «Internet желісі»

 

 

 

 

 

 

 

Орындаған:  С-11к тобының  студенті

Қайролла  Г. Д.

Тексерген:  Молдабекова Б.Қ.

 

 

 

 

ҚАРАҒАНДЫ 2012

Жоспар:

 

1	Интернеттің пайда болу тарихы	3
2	Аздаған тарихи деректер мен статистикалық мәліметтер	4
3	Компьютерді Internet-пен қатынас құруға даярлау	6
4	Қорытынды	8
5	Қолданылған әдебиеттер тізімі	9

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Әлеуметтік пенде болғандықтан адам әрқашанда  өзі сияқтылармен араласу тәсілдерін іздестіреді. Соңғы  кездегі  INTERNET желісінің күрт дамып  кетуі(қазіргі кезде 18000 әртүрлі  желілерді біріктіріп, күнбе-күн  жаңаларымен  толықтыруда) қашықтық ұғымын жоққа шығарып, планетамыздың  кез-келген нүктесін бір-бірімен бейнелі  түрде байланыстыруда. Информацияның  көзді тартар ертеңі таң қалдырып, өзіңнің соңы  пайдалану алатының қуантады. Бірақ адам жаңалыққа тез  үйренеді  ғой, қазір де INTERNET   жалпыға бірдей  информациялыққор  тәрізді ертектегі “ ханшалардан” күнделікті “күңіңізге” айналып  барады. Оның құрамында миллиондаған компьютерлер, компьютер терминалдары және қарапайым пайдаланушы адамдар бар. Кейбір есептеулер бойынша екі миллиондай  компьютермен  30 миллионға жуық адам жумыс істеп жатыр. INTERNET желісіне күніне 1000 компьютер қосылады екен. ISOC(Internet Society – Internet қоғамдастығы) президентінің жақында INTERNET желісін  пайданушылар саны бір миллиардқа жетеді деуі де бекер емес шығар.Мұнда таңданарлық ешнәрсе жоқ. СОЛ себепті INTERNET бізге “даналық көзі” болып көрінсе де, оның өзін қалай пайдаланатынымызды білген артық болмайды.

 

 

Интернеттің пайда болу тарихы

 

Интернеттің пайда болуына XX ғ. 60-жылдардың аяғында жарық көрген ARPANet есептеу желісі үлкен септігін тигізген. Бұл желіні Advanced Resaerch Project Agency деп аталатын АҚШ-тың үкіметтік ұйымы құрастырған болатын. ARPANet желісі орталықтандырылмағанына қарамастан, ақпараттық дестелер өздерінің белгіленген жерлерін тауып, қабылдаушының рұқсатымен есептеуіш құрылғысына енетін. Таратылатын десте қабылдаушыға әр түрлі жолдармен келетіндіктен, бұндай жүйе өте тұрақты әрі қолдануға тиімді еді.

80 жылдардың басында ақпарат таратуды басқаратын TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) хаттамасы пайда болып, ARPANet желісіндегі ақпаратты тарататын басты ережелер топтамасына айналды. Дәл сол уақытта TCP/IP хаттамасының әр түрлі компьютерлік желілерді байланыстыра алатын мүмкіндігі белгілі болды. Бұл хаттаманың көмегімен әр түрлі желілер ұлттық, тіпті халықаралық деңгейде ақпарат алмасу мүмкіндігіне қол жеткізген. Осылайша интернет термині алғаш рет осындай «желілер желісін» белгілеу үшін қолданылған.

1989 жылы ARPANet жобасы тәмамдалады. 90-жылдардың басында дүниежүзіндегі ірі-ірі корпорациялар интернеттің көмегімен электронды пошта арқылы ақпаратты тарату мүмкіндігін көптеп пайдалана бастайды. Бірақ, Ұлттық ғылым фондының қаулысымен интернет желісін коммерциялық мақсатпен қолдануға тыйым салынып, оның толыққанды дамуын тежеген. 1991 жылы жоғарыда айтылған қаулы өз күшін жойып, интернет желісі жеке тұлғаларға, мекемелер мен өндіріс көздеріне қолжетімді болып, ғаламтордың дамуы жаңа деңгейге шықты.

1993 жылы Mosaic атты алғашқы графикалық браузер жарық көріп, осы тарихи оқиға  интернеттің дамуына түрткі болған. 1993 жылы Netscape дербес компьютерлеріне арнайы жазылған браузердің коммерциялық нұсқасынан кейін өмірге Netscape Commerce Server келген. Бұл серверлік бағдарламаның көмегімен түрлі мекемелер веб-сайттарды жариялау мен web-парақтарын оқшауланған компьютерлерге жіберу мүмкіндіктерін алып, қорғалған желілер арқылы несие карточкаларымен де жұмыс істей алатын. Осылайша, 90-жылдары интернет технологиялар қарқынды дамып, нәтижесінде «желілер желісі» ақпарат тарату мен коммерциялық әрекеттерді жүзеге асыру механизміне айналды.

Интернет желісі әлемдік коммуникационды инфраструктураның маңызды бөлшегі болып табылады. Интернеттің дамығаны соншалық, қалтаңызда  ұялы телефон немесе қалталы компьютер болса, желіге еш қиындықсыз еніп, ғаламторды шарлай бересіз. Теледидар, радио мен газет парақтарының орнын біртіндеп интернет желісі басып келеді.

 

Аздаған тарихи деректер мен статистикалық мәліметтер

 

       INTERNET желісін алғашқы дүниеге келтіруге себеп болған 70-жылдар басында АҚШ қорғаныс министрлігінің APRANET компьютерлік жүйесі болып саналады, онда соғыс жағдайында байланыс желілерінің жұмысы зерттелген еді. Желі нүктелерінің үлкен аумақта шашырап жатқандығына  және олардың бір-бірімен қосылу желілерінің күрделілігіне байланысты оның аздаған бөліктері бұзылғанмен сау желілердің өзара байланысы жылдам қайта құрылып , қалыпты жағдайына келе алатыны айқындалды. 

     Дегенмен INTERNET  тек желі ғана емес, ол – желілердің желісі. INTERNET көптеген байланыс желілерін бір-бірімен біріктіріп, дүниедегі ең үлкен компьютерлер торабын құрайды.

    Оның қарапайым  желілік нүктелері өкімет мекемелерінде  ,университеттерде , коммерциялық  фирмаларда, жергілікті кітапхана  жүйелерінде,  тіпті мектептерде де орналасқан.

     INTERNET-тің бір  ерекшелігі оның құрамындағы  көптеген компьютерлер нақты  BBS тәрізді жұмыс істейді (шындығында,INTERNETкомпьютерлерінің  көпшілігіBBS сияқты істемейді,бірақ  әркім одан файлдар алып, мәліметтер базасын пайдаланып , яғни оның  ішкі мәліметтерін пайдалануға мұрсат алады). INTERNET-ке қосылу дегеніміз – басқа жерлерде тұрған 1000-даған компьютерлік жүйелермен байланысу деген сөз, Желідегі компьютерлерден өкімет архивіндегі, университеттің мәлімет базаларындағы, жергілікті қорландағы көлеміндегі, кітапхана каталогтарындағы құжаттық мәліметтерді, суреттерді, дыбыс клиптерін, бейнелерді және т.б. цифрлық түрге айнала алатын барлық информацияны ала аласыз.

     INTERNET информация  магистралына өте ұқсас, институт, мектеп терминалы арқылы оған  жеңіл кіруге болады. Ол үшін INTERNET-тегі жүйенің нөмірін теру керек. Мұнан кейін керекті жердегі (қала, мемлекет) желі нүктесімен байланысып, өзіңізге   қажетті материалдарға қол жеткізесіз. Керек етсеңіз, NASA   құжаттарын да, айта берсек, соңғы оқиғалар көрсетіндей, ЦРУ құпия архивтерін де оқуыңызға болады  екен.

     INTERNET желісін  сипаттау үшін оны телефон  жүйесімен салыстыру қалыптасқан.  Жалғыз телефон компаниясы болмайтыны сияқты INTERNET   компаниясы да тек біреу емес. Дүние жүзілік немесе мемелекеттік телефон жүйесінің иесі кім? Ешкім де емес. Әрине, оның бөліктерін біреулер иеленеді, бірақ жүйеге  толық ешкім ие емес, бұл жүйе өзара келісім арқылы ортақ пайдалануға арналған. Дүние жүзіндегі ірі телефон компаниялары бірігіп,”телефон жүйесі” қалай пайдаланатыны жөнінде келісіп отырады,яғни әр елдің кодын,төлейтін ақшасын, мұхитаралық кабел құнын-кімдер, қалай бөлісіп көтеретінін және де әр елдің телефон жүйесінің қосылу техникалық мәселелерін бірігіп анықтап отырады.     

     INTERNET-ті пайдаланудың  нақты себептері өте көп. Мысалы, сіздің Бурабайға барып дем  алғыңыз келір отыр ,сол жердегі  аквалангпен жүзуге ыңғайлы орын  орын туралы білгіңіз келеді  дейік.

     Олай  болса,  «scuba» (акваланг) жаңалықтар тобын  қарап шығу керек, мүмкін сонда  демалған біреу мәлімет берген  болар, әтпейсе сұрағыңызды сонда  енгізіп, күтіңіз. Біреу сізге  жауап беріп қалар (үлкен ықтималдықпен  жауап алатыныңызға сенгіміз  келеді).

     Әлде әртүрлі  заттар жинайтын коллекционермен  танысқыңыз келе ме, жоқ әлде  торт жасау рецептін іздейсіз  бе? IBM суперкомпьютерімен шахмат  ойнауға қандайсыз? Периодты әдебиет  жөніндегі анықтамалықты қарап,  Ресей журналдардын оқуыңызға  болады.

     INTERNET-тің бар  мүмкіндігін, онда жиналған мәліметтерді  де түгел айтып беру қиын. Оның  үстіне күнбе-күн оған жаңа  мәліметтер  келіп түсіп жатады.

     INTERNET-пен байланысқан провайдер компаниясы  деп аталатын  мекемелер әрбір компьютерді INTERNET-ке қосып бере алады. Желіге  қосылудың бірнеше түрі бар, олар:

-   қосылып тұратын  тікелей байланыстар (кіру жолдары);

-   тұрақты косылып  тұрмайтын байланыстар (кіру жолдары);

-   почталық  байланыстар.

    Бұл атаулар  әзірге  түсініксіз шығар, енді  олардың ерекшеліктерін қарастырайық.

    Тұрақты қосылып тұратын байланыс - мұнда жеке компьютер тікелей ТСР/ІР желісіне  қосылған (Transmission Control Protocol/ интержелі протоколы) түрінде болады, бұл INTERNET-тің бір шеткі бөлігі, яғни  жеке компьютер мекемедегі желімен тұрақты байланыстағы негізгі   компьютермен жалғасып тұр. Мұндай байланыс ерекшеленген немесе  тұрақты тікелей байланыс деп аталады.

    Ерекшеленген  немесе тұрақты тура байланыс  тек ірі компаниялар мен корпорацияларда   болады. Провайдеркомпания осындай   мекемеде  бағдарлауыш орнатып,  бағдарлауыш INTERNET-ке қызмет ететін  компьютермен (хост-компьютер) қосатын  телефон каналын жалдап алады.  Телефон каналы мен Internet арасындағы  байланыс тұрақты сақталады, сондықтан  провайдер-компанияның компьютерімен  байланысуға телефон шалу қажет  емес, ауқымды желіге әрбір адам  өз компьютерімен кіреді де, қалаған  жеріне  Internet  арқылы  мәлімет  жібере  (алады) береді.

     Қосылып тұратын тура байланыс  көбінесе   SLIP, CSLIP немесе PPP деп аталады (Serial Line Internet Protocol – тізбекті желі үшін  Internet  хаттамасы, Compessed Slip, Point-to-Point Protocol – “нүкте-нүкте” хаттамсы). Ал XRemote  деп аталатын  байланыс түрі сирек кездеседі, бұл да  ТСР/ІР  секілді, бірақ телефон каналын тұрақты пайдалануға негізделген, ыңғайлылығы   жағынан бұлтүр  тұрақты қосылып тұрмайтын байланыстан кейінгі орында  тұр.

     Тұрақты қосылып  тұрмайтын байланыс қымбттылығына   қарай әр компьютерге қойылмайды  да, оның орнына  Slip (арзан болғандықтан )  қолданылып келеді. Ол желіге телефон арқылы қосылатындықтан, модем мен бір телефон нөмірі қажет  болады. Солар арқылы хост-компьютермен байланыс орнатылған соң, Slip-пен қосылып тұрмайтын байланыс аралығында ( жылдамдығынан басқа) ешбір өзгеріс жоқ.

  Почталық байланыс. Internet-пен қосыла  алатын бірнеше почталық байланыс түрлері бар. Провайдері CompuServe  болып келген компьютерлер бірден Internet –пен почталық  байланысқа  кіре алады. Олар өз почтасын Internet-ке  беріп, одан да бірден хат-хабар ала береді. CompuServe  жүйесінде почта адресі аддына Internet  деп жазып қойылады. Бұл ортада LISTERV жүйесін пайдаланған абзал. Осы секілді почталық байланыстар желілік көмей (network gateways) деп аталады, олар Internet  желісімен шектеулі тәсілдер арқылы байланысады.

Почталық қатынастың қолмен терілетін терминалдық байланыс түріндегі тағы бір түрі бар, бірақ  ол тек почта жүйесімен ғана қосыла алады. Тағы да  UUCP  деген почталық байланыс түрі бар, онда байланыс тек  осы мақсат үшін жұмыс істейтін программа  арқылы орнатылады (бұл туралы  келесі сабақта айтылған).

 

Компьютерді Internet-пен  қатынас құруға даярлау

 

       Интернет  желісімен жұмыс істеу үшін  компьютер, модем, телефон арнасы, осыларды байланыстыру ісін атқаратын  программалық жасақ қажет және  белгілі бір провайдермен байланысу  керек. Интернетпен жұмыс істеуге  мүмкіндік беретін компьютердің  ең кіші (минималды) параметрлері  мынандай болады:

• компьютердің жедел жады (RAM) көлемі - 8 Мб немесе одан жоғары;
• қатты магниттіе диск (HDD-винчестер) көлемі - 500 Мб немесе одан жоғары;
• модемді қосуға арналған COM PORT болуы тиіс;
• модем (модулятор-демодулятор);
• SVGA мониторы;
• тышқан тетігі;
• қазіргі кездегі желімен жұмыс істейтін ең кең тараған компьютер құрамы: 
  - Pentium II/350 МГц немесе одан жоғары; 
  - RAM көлемі - 64 Мб; 
  - HDD көлемі - 5 Гб немесе одан жоғары; 
  - LG немесе Samsung фирмаларының SVGA мониторы;  
  - дыбыстық карта мен акустикалық жүйе;  
  - US Robotics модемі, мәлімет алмасу жылдамдығы 

        33,6 Кбит/сек  немесе 56 Кбит/сек.

сурет. Алыстан қатынас  программасының терезесі

 

       Модем  дегеніміз - провайдер торабымен  дербес компьютердің байланысын  қамтамасыз ететін арнайы құрылғы.  Модемнің негізгі сипаттамасы болып ол арқылы бір секундтағы тасымалданатын биттер санымен өлшенетін оның мәліметтерді қабылдау/жөнелту жылдамдығы (бит/сек, немесе кb/s) саналады. Модемнің жылдамдығы жоғары болған сайын оның бағасы өсіп отырады. Модемдер орналасуларына қарай сыртқы және ішкі болып екіге бөлінеді. Ішкі модемдер арзанырақ болады, оларды сатып алу кезінде провайдерлермен ақылдасқан жөн.

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

Дегенмен  INTERNET тек желі ғана емес, ол – желілердін желісі. INTERNET көптеген байланыс желілерін бір-бірімен  біріктіріп, дүниедегі ең үлкен компьютерлер торабын құрайды.

Оның қарапайым желілік  нүктелері өкімет мекемелерінде, университеттерде, коммерциялық фирмаларда, жергілікті кітапхана жүйелерінде, тіпті мектептерде  де орналасқан.