Кәсіпкерлік құқықтың түсінігі
- Кәсіпкерлік — адам қызметінің ерекше саласы және ол еңбектің басқа түрлерінен оқшауланып тұрады.
- Экономика саласындағы құқықтық қатынастарды зерттеуді кәсіпкерлік құқық атты ғылым саласы жүзеге асырады.
- Кәсіпкерлік құқық кәсіпкерлік қызметтің құқықтық реттелуінің негізгі қырларын сипаттайды.
Пәні:
Кәсіпкерлік құқықтың пәніне құқықтық қатынастардың негізгі екі тобы бар.
- Біріншісі – бұл кәсіпкерлік әрекетті ұйымдастырумен байланысты қатынастар. Ол ҚР Конституциясының 26-бабына сай жүргізіледі.
- Екіншісі – кәсіпкерлік әрекеттің өзімен тікелей байланысты. Яғни, өз иелігіндегі мүлікті пайдаланудан, тауарлар сатудан, жұмыстар орындаудан немесе қызметтер көрсетуден пайда табумен байланысты қатынастарды айтамыз.
Әдістері
- Диспозитивті – кәсіпкерлік қатынастарды реттейтін құқықтық нормалардың шешімін еркін әрі дербес түрде таңдалады.
- Императивті – кәсіпкерлік қатынастардыі құқықтық қатынастарындағы ұсыныстық сипатта болуы немесе міндеттің анықталуы болады.
Қағидалары
Кәсіпкерлік құқықтың қағидалары – бұл құқықтық нормалардың барлық көлемін толығымен қамтитын негізін қалаушы бастаулар болып табылады.
- 1. Кәсіпкерлік қызметтің еркіндік қағидасы.
- 2. Меншік түрлерінің көп түрлілігі және заңмен қорғалуы.
- 3. Бәсекелестікті қолдау және жосықсыз бәсекеге жол бермеу.
- 4. Кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік реттеу.
- 5. Заңдылық қағидасы.
Қайнар көздері
Кәсіпкерліктің даму бағыты
- Экономикаға негізделген
- өндірістік қатынас жүйесіне кіруі керек
- өндірістік еңбектің өсуін көрсету керек
- тиімді материалдық және қаржылық ресурстарды қолдану, ғылыми техникалық прогресске қол жеткізуді қамтамсыз ету керек.
ҚР–ң Конституциясында меншіктің көптеген нысандары, жеке меншікке қол сұқпаушылық және жеке кәсіпкерлік қызметтің бостандығы бекітілген.
- Кәсіпкерлікпен қоғамның ара қатынасы әлеуметтік аясындағы нәтижелермен сипатталуы керек, яғни елеулі қажеттіліктерін толық қанағаттандыру.
- Кәсіпкерліктің қоғамдағы саяси өмірімен қарым-қатынасы оның дамуының маңызды аспектісі болып табылады.
Кәсіпкерлік қызметтің заңдық анықтамасы және белгілері
- ҚР АК 10-б. 1-т.сәйкес, кәсіпкерлік – бұл меншік түрлеріне өарамастан, азаматтар мен заңды тұлғалардың тауарларға сұранымды қанағаттандыру арқылы таза табыс табуға бағытталған шаурашылық басқару құқығына негізделген ынталы қызметі.
Белгілері:
- Кәсіпкерлік әрекет
- Толықтай мүлік дербестігі
- Табыс табуға бағытталған
- Субъект пайдану тауарларға, жұмыстар мен қызметтер сұранысты қанағаттандыру керек.
- Кәсіпкер айналымға өз атынан түседі.
- Кәсіпкерлік әрекет тәуекелмен байланысты.
- Жауапкершілік.