Тіршілік қауіпсіздігі саласындағы басқару органдарының құрылымы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ  МИНИСТРЛІГІ

 

ӘЛ - ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

 

 

 

 

 

 

Механика - математика факультеті

Ақпарттық жүйелер кафедрасы

 

 

 

Реферат

 

Тақырыбы:" Тіршілік қауіпсіздігі саласындағы басқару органдарының құрылымы"

 

 

 

 

 

 

 

 

Оқытушы:Абдибаттаева М.М.

Студент: Алимбекова С.Н.

Мамандығы: Ақпараттық жүйелер

Тобы: АЖ-1Б-12

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Алматы 2013ж

 

Жоспар:

 

 

I. Кіріспе.

II. Қауіпсіздік түсінігі.

III. Қазақстан Республикасындағы азаматтық қорғаныс жүйелері.

1) Азаматтық қорғаныс жүйесінің құрылымы мен ролі.

2) Азаматтық  қорғаныс жүйесінің мақсаттары.

3) Азаматтық  қорғаныс жүйесінің басқару ұйымдары  мен құрылымы

IV. Қорғанысты басқару органдарының жүйесі.

1) Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігінің міндеттері.

V. Пайдаланылған  әдебиеттер тізімі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

I. Кіріспе

Қазақстандағы тәуелсіздік жылдары  экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің мүлде жаңа мемлекеттік жүйесінің  құрылуының және қалыптасуының, Қазақстан  Республикасының қоршаған ортаны қорғау саласындағы атқарушы органдардың  жақсы ұйымдастырылған және аумақтық таралған жүйесін - қоршаған ортаны қорғау мен табиғат пайдалануды басқарудың жылдары болды. Бұл қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану саласындағы мемлекеттік  саясатты қалыптастыруды және дәйекті  іске асыруды қамтамасыз етті. Алайда, Қазақстанда көптеген онжылдықтар  бойы қоршаған ортаға төтенше жоғары техногендік салмақ түсіретін, табиғат  пайдаланудың көбінесе шикізат жүйесі қалыптасты. Сондықтан әзірге экологиялық  жағдайдың түбегейлі жақсаруы әзір бола қойған жоқ әрі ол бұрынғысынша биосфераның тұрақсыздануына, оның қоғамның тіршілік әрекеті үшін қажетті  қоршаған ортаның сапасын оның қолдау қабілетін жоғалтуына апаратын табиғи жүйелердің тозуымен сипатталады.

Қоршаған ортаны қорғау саласындағы  мемлекеттік саясаттың негіздері  Қазақстан Республикасы Президентінің 1996 жылғы 30 сәуірдегі өкімімен мақұлданған  экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасына  енгізіліп, онда өтпелі кезеңнің экологиялық  басымдықтары, атап айтқанда, жекешелендірудің экологиялық проблемалары, табиғат  қорғау заңнамасының, мемлекеттік бақылау  және сараптаманың, табиғат пайдаланудың экономикалық тетіктерінің, қоршаған орта мониторингінің жүйесін құру қажеттілігінің мәселелері қарастырылған болатын.

Ұлттық экономиканың барлық салаларын  реформалау табиғи ресурстарды пайдалануға  көзқарастардың өзгеруіне, қоршаған ортаны сақтауды ескере отырып, әлеуметтік-экономикалық дамуды жүзеге асыруға негіз болды.

Аталған Тұжырымдаманы қабылдаған сәттен бастап Қазақстан Республикасында  қоғамдық дамуда елеулі өзгерістер болды. Мемлекет дамуының стратегиялық құжаттары  әзірленді, табиғат қорғау заңнамасының негізі құрылды, қоршаған ортаны қорғау мәселелері бойынша бірқатар халықаралық  конвенцияларға қол қойылды, табиғат  қорғау қызметін басқару жүйесі құрылды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  II. Қауіпсіздік түсінігі

 

Қауіпсіздік сыртқы және ішкі қатерден қорғайтын тірі организмнің қажетті шарасы. Ал адам қауіпсіздігінің өз ерекшеліктері бар, адамның басқа тірі организмдерден айырмашылығы, ол табиғи ортадан, өз өмір сүру ортасын жасай алады. Сондықтан болуы ықтимал қатерлер табиғи қатерлердің қатарына жатпауы да мүмкін. Адамдар өздерінің ойлы іс-әрекеттерін пайдалана отырып, өте тез арада антропогендік  тірі организмдер, онын ішінде адамдардың өзі де, толық бірігіп кете алатын емес.

Міне, сондықтан адамның кез-келген іс-әрекеті әкелетін пайдасымен бірге  кері нәтиже де әкеліп жатыр, мысалы, экологияның  бұзылуы, жарақат алу, ауыру, тіпті  қазаға ұшырау. Сондықтан қауіпсіздікті, нақты іс-әрекеттен болатын, адамды және өмір сүру органы кешенді қорғау шаралары деп түсінуіміз қажет. Іс-әрекеттің  түрі күрделенген сайын, кешенді  қорғану шаралары қажет болады. Кешенді  қорғану шаралары мынаны қамтиды  құқықтық, ұйымдастырушылық, экономикалык, техникалық, санитарлық-гигиеналық, емдік  шаралар.

Адам іс-әрекеттің қауіпсіздігі-адамның  іс-тіршілігі мен қауіп-қатер  бір-бірімен кездеспейтін тұйық  шеңбер - әрине, адамнын іс-әрекетінің процесінде қауіп-қатер әр уакытта  болғанымен, ылғи да бола бермейді. Ондай  қауіп болуы үшін үш жағдай болуы керек. Қауіп нақты бар, адам қауіп-қатер аймағында, адамның қолындағы қорғану құралдары жеткіліксіз (1-сурет)

Сонымен, қауіпсіздік-бұл іс-әрекет кезінде қауіптердің  болмайтындығы айқын болған жағдай. Ол үшін үш негізгі міндетті атқару керек:

Бірінші міндет-нақты іс-әрекеттен болатын қауіп - қатерді талдау (идентификация).

Идентификация келесі ретте  жүзеге асуы керек. Өмір сүру ортасының  қауіп туғызатын элементін анықтау, қауіп тудыратын іс-әрекетті талдайтын адамдарға қойылатын талаптарды белгілеу. Содан кейін барып қауіптердің идентификациясы жүргізіледі.

Екінші міндет-адамды және өмір сүру ортасын табылған қауіп-қатерден қорғаудың  тиімді әрі сенімді шараларын әзірлеу.

Үшінші міндет-осы іс-әрекеттің  тәуекелінің қалдығынан қорғану  шараларын әзірлеу, себебі толық қауіпсіздік орнату мүмкін емес.

Бұл шаралар қауіп - қатер туындағанда, адамдарды және өмір сүру ортасын  қорғау қажеттілігі болғанда қолданылады (зардап шеккендерге бірінші медициналык көмек көрсету, қоғамды қылмыс топтарынан қорғау, ғимараттарды, құрылыстарды бұзу, зардап шеккендерді көлік апатынан босату, ластанған аумақты тазалау тәрізді жұмыстар).

Үшінші міндетті елімізде денсаулык сақтау, Мемлекеттік санитарлық, эпидемиялық бақылау, өрттен қорғау, полиция, прокурорлық бақылау органдары және т.б. жүзеге асырады.

Қауіп-қатер-ортаның қуат жағдайымен, адамдардың іс-әрекетімен тығыз байланысты құбылыс.

Ол белгілі бір жағдайда қоршаған ортаға үлкен залалын тигізуі  және зардабын әкелуі мүмкін. Қауіп-қатер осы оқу курсының орталык өзекті түсінігі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

III. Қазақстан Республикасындағы азаматтық қорғаныс жүйелері.

 

1. Азаматтық қорғаныс жүйесінің құрылымы мен ролі

Қарулы күштерді әлсірету үшін әр соғысушы жақ екінші жақтың ту сыртына  соққы беру мақсат етеді. Мұндай соққы  беру мүмкіндігі 1914-1918 жылдары ұшақтардың пайда болуына байланысты, әуеден бақылау мүмкіндігі туды. Сөйтіп қалаларға, қорғаныс шебінен тыс тылдарға әуеден соққы беріле бастады. Ал мұның өзі  осы қалалардың ауадан шабуылына  қарсы тұра алатындай дәрежеде болуын талап етті. Бұл жағдай әуе шабуылына  қарсы қарсы тұратын әскери күштермен  қатар, қираған өндіріс орындарын, тұрғын үйлерді қайта қалпына  келтіруге халықтың өзін көтеру қажеттілігі  туындады.

Сөйтіп  әуе шабуылынан қорғау үшін 1920 жылы жергілікті әуе шабуылынан қорғану  жүйесі құрылды.

Кеңес одағында ХӘҚЖ 1961 жылы Азаматтық қорғаныс (АҚ) – деп аталына бастады. Кеңес  өкіметі 1925-1932 жылдары осы Азаматтық  қорғаныс жүйесін одан әрі нығайту  мақсатында бірнеше қаулылар қабылдады. Осы ХӘҚЖ – не төмендегідей міндеттер  жүктелді:

• әуе шабуылы туралы халыққа ескерту және қауіптің өткендігін хабарлау;
• әуе шабуылының зардаптарын жою;
• бомбадан не газдан, улағыш заттардан (УЗ) паналау орындарын дайындау;
• зардап шеккен жан-жануарларға көмек көрсету;
• қауіп төнген аудандарға қоғамдық тәртіпті сақтау шараларын жүргізу;
• ХӘҚЖ үшін арнайы мамандар дайындау жұмысын жүргізу.

   Арнайы курстарда, қоғамдық қорғану  ұйымдарында оқытуды ұйымдастыру.

   Ұлы Отан соғысы жылдарында  бұл істерге жоғары маңыз беріліп,  бұл күштер халықты қорғауда, шабуыл зардаптарын жоюда үлкен  жұмыстар атқарды.

   Ұлы Отан соғысы аяқталғаннан  кейін де бұл қызмет одан  ары қарай жалғастырып жетілдіре  берілді.

    Бұл күндері оларға жаңа міндеттер  жүктелінген, құрылымы өзгерген. Халықты әуе шабуылынан, атом  бомбасының қолдануынан, химиялық, бактериологиялық қарулардан қорғануға  дайындау жұмыстары жүктелді. Бұл  жұмысты басқаруды ұйымдастыру  министрліктерге, облыстық, қалалық  және аудандық әкімшіліктерге  жүктелген.

 

2. Азаматтық қорғаныс жүйесінің мақсаттары

Азаматтық қорғаныстың мақсаттары:

• әр қоғамдағы ең басты және бағалысы – адам. Сондықтан барлық қорғану шараларында адамдардың кауіпсіздігін ескерту – негізгі мақсат. Адамды қорғай білу – мемлекет үшін маңызды. Сондықтан халықты қорғау адамның өмірін сақтап қалу, олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету азаматтық қорғаныс жүйесінің негізгі жұмысы.
• халықтың еңбегімен жасалған барлық байлықты сақтап қалу. АҚ ережелерінде олар сенімді түрде қорғалуы қажет деп көрсетілген.

Азаматтық қорғаныс міндеттері:

• халықты жаппай қыру құралдарының(ядролық, химиялық, бактериялық) зардаптарынан сақтап қалу;
• төтенше жағдайда өндіріс орындарының тұрақты жұмысын қамтамасыз ету;
• зардапқа ұшыраған адамдарды құтқару және қалпына келтіру жұмыстарын жеделдетіп жүргізу;
• апат болған, қираған жерлерде барлау жұмыстарын жүргізу;
• зардап шеккен адамдарды іздестіру, құтқару, оларға қажетті көмек көрсету;
• төтенше жағдайда шыққан өртпен күресу, олардың өршуіне жол бермеу;
• өндірістік орындардағы апаттық көрші тұрғын объектіге зиянын келтірмеуін көздеу және қалпына келтіпу;
• адамдарды және техникаларды басқа да объектілерді улы, бактериялық, химиялық заттардан санитарлық тазалықтан өткізу;
• территорияны, техниканы, киімді, тамақты, улы радиактивті заттардан, бактериялардан қорғау.

 

  3. Азаматтық қорғаныс жүйесінің басқару ұйымдары мен құрылымы

Азаматтық қорғаныстың  басқару ұйымдары:

• республикадағы азаматтық қорғаныс штабы;
• облыстық, қалалық, аудандық штабтар;
• министрлік бойынша жергілікті жердегі мекемелерде;
• АҚ штабтары немесе қызметкерлері;
• азаматтық қорғаныс ұйымының кезекшілік қызметкерлері мен байланыс органдары.

Азаматтық қорғаныстың күштеріне  жататындар:

• азаматтық қорғаныс әскерлері;
• ауқымдық не министрліктерге бағынатын жасақшылар;
• арнайы жасақшылар.

Басқару органдары:

• Қазақ Республикасының Прьемер-министрі;
• республикалық азаматтық қорғаныс штабы;
• төтенше жағдай жөніндегі комиссия;
• облыс әкімі;
• қала әкімі;
• аудан әкімі;
• әр мекемедегі бірінші басшы (3-сурет).

Мекеменің басшысы осы мекеменің  төтенше жағдай кезінде дайындығы  үшін, құтқару жұмыстарының ұйымдастырылу  жұмыстарына жауап береді. ТЖ-дың  зардабын жоюға жауапты адам.

Азаматтық қорғаныс жүйесі территориялық және өндірістік негіздері бойынша құрылады.

Территориялық – дегеніміз әр облыс, қала , аудан территориясында құрылады.

Өндірістік  – дегеніміз жұмыс саласындағы әр министрлік бойынша жергілікті жерде солардың басшылығымен жұмыс жасайтын азаматтық қорғаныстың орындары болады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сурет-3 Азаматтық қорғаныс штабының құрылымы

III. Қорғанысты басқару  органдарының жүйесі

    Қорғаныс – Қазақстанның егемендігін, аумақтық тұтастығын және оның шекараларына қол сұғылмауын қорғауға әзірлігін қамтамасыз ету мақсатында жүзеге  асырылатын саяси, әскери, экономикалық, экологиялық және әлеуметтік – құқықтық  сипаттағы мемлекеттік шаралар жүйесі.

ҚР  Президенті –ҚР Үкіметі-ҚР Қорғаныс Министрлігі (әскери округтер, әуе қорғанысы  әскерлері, әскери - әуе күштері мен  әскери теңіз күштерінің  бөлімдері),

  ҚР Қорғаныс министрлігіне бағынатын  әскери оқу орындары, мемкемелер  мен әскери комиссариаттар.

     ҚР Қарулы Күштері – Қазақстан қорғанысының  негізін құратын мемлекеттік әскери ұйым.

ҚР Қарулы  Күштерінің   түрлері:

1) Құрлықтағы  әскерлер;

2) Әуе  қорғанысы әскерлері;

3) Әскери - әуе күштері мен әскери  – теңіз   күштерінің  бөлімдері.

        Қорғанысты  қамтамасыз ету мақсатында  тартылатын  ведомоствалық әскери құрылымдар: ҚР шекара әскерлері, ҚР ішкі  әскерлері, ҚР Республикалық ұланы.          Ұлттық қауіпсіздік – елдің  ұлттық  мүдделерінің  нақты  және  ықтимал  қауіп – қатерден  қорғалуының  жағдайы.