Кәсіпкерлік және қаржылық тәуекелділік

Кәсіпкерлік және қаржылық тәуекелділік

Кәсіпкерлік тәуекелдің мәні және түрлері  

 

«Тәуекел» - испан сөзінің шығу тегінен riso- испанша «шың құз» дегенді білдіреді. Тәуекел белгісіз түсінік болып табылады және тамаша сезім іспеттес тек бағаның жеке критериіне байланысты көзқарас бар . Тәуекел үнемі белгісіздікпен байланысты, бірақ айырмашылық бар, ол белгісіздік ықтималдылықтың болашақ жағдайы туралы ақпараттың жеткіліксіздігін білдіреді, ал тәуекел -жағдайды ықтималдылық нәтижелерінен әрқайсысының ықтималдылығынан болады. Қазіргі уақытта тәуекел түсінігіне нақты анықтама жоқ. Міне , кейбір анықтамалардан : тәуекел – нәтижені болжауда болатын екі ұшты деңгейлі; шығын ықтималдығы; Ықтимал шығынның шамасы; кірістің бөлшегін жоғалту ықтималдылығы; бақыт бастауына үміттенуде сәттілік әрекеті, күтілген құбылысқа қолайсыз нәтиженің қауіптілігі.Тәуекел түсінігі белгісіз түсінігімен жйі байланысты. Френк Найт алғаш рет экономикалық тәуекел мәселеіне көңіл бөлді және келесі ережені ұсынды: Бүкіл дұрыс кіріс белгісіздікпен байланысты; Саму Эльсон: «белгісіздікті адамдар күтеді және кіріс ( немесе шығын ) болып табылатын мәнерін тудырады».

 

Кәсіпкерлік тәуекелділіктің турлері  

 

1-кесте

 

Классификациялық  белгі	Тәуекелділіктің түрі
Кәсіпкерлік қызметтің түрлері бойынша	Өндірістік,коммерциялық,қаржылық
Көлемі бойынша	Локальді, сапалық, мемлекеттік
Пайда болу табиғаты бойынша	Обьективті,субьективті
Пайда болу саласы бойынша	Сыртқы,ішкі
Сақтандыру мүмкіндіктері бойынша	Сақтандырылатын, сақтандырылмайтын

Кәсіпкерліктің даму жолындағы кездесетін кедергілер (%)  

 

2-кесте

 

Мүмкін болатын факторлар	Сұрағандардың %- дық саны
Жоғары салықтар	63,6
Кредиттердің жоғары бағасы	55,6
Халықтың төмен тұтынушылық сұранысы	28,6
Бақылаушы органдардың қарым-қатынасы	36,5
Электр энергиясын берудегі кедергілер (комуналдық қызметтер)	22,2
Ақпараттық қамтамасыз етудің төмендігі	22,2
Қызметтегі партнерлердің жауапкершілігінің болмауы	22,2
Маманданған жұмысшы күшінің жетіспеушілігі	9,5
Тасымалдаушы инфрақұрылымының дамымауы	6,3

 Қаржылық тәуекел мәні және мазмұны

 

Курстық жұмыс тақырыбы қаржылық тәуекелімен байланысты болғандықтан қаржылық тәуекеліне тереңірек тоқталамыз. Қаржылық тәуекел кәсіпорын қаржылық институттарының (банктер, қаржылық, инвестициялық, сақтандыру компаниялары, биржалар және т.б.) қатынасы процесінде пайда болады . Қаржылық тәуекелінің туындау себептері – инфляциялық факторлар, банктің есептік мөлшерлемелерінің өсуі, бағалы қағаздар құнының төмендеуі және т.б.

Қаржы тәуекелдері екі түрге бөлінеді:

1) ақшаның сатып алу қабілеттілігі мен байланысты тәуекелдер;      2) капитал салымдарымен байланысты тәуекелдер (инвестициялық тәуекелдер).

 

Ақшаның сатып алу қабілеттілігі мен байланысты тәуекелдерге тәуекелдердің келесі түрлері:  

 

Инфляциялық тәуекел–инфляция өсімі кезінде нақты сатып алу қабілеттілігі көзқарасынан өсуден көрі алынатын ақшалай табыстар тез құнсыздануындағы тәуекел. Мұндай жағдайда кәсіпкер нақты шығыстарға тап болады

Дефляциялық тәуекел–дефляция өсімі кезінде бағалар деңгейі төмендейді, кәсіпкерліктің экономикалық жағдайы нашарлайды табыс төмендейді.

Валюталық тәуекелдер сыртқы экономикалық, несиелік және басқа да валюталық операцияларды жүргізу кезінде бір шетелдік валюта бағамының басқа валюта бағамына қатынасының өзгеруімен байланысты валюталық жоғалту қаупімен түсіндіріледі.

Өтімділік тәуекелі–тұтынушылық құнының және сапалық бағаның өзгерісі себебінен бағалы қағаздар немесе басқа да тауарларды өткізу кезіндегі мүмкін болатын жоғалтулармен байланысты тәуекелдер.