Инфляция түсінігі

Қазтұтынуодағы Қарағанды  Экономикалық Университеті

 

 

 

 

 

 

 

 

ЭССЕ

Тақырыбы: Инфляция түсінігі

 

 

 

 

 

 

Орындаған: Сарыбаева А. Эко-21К

                                                                                      Тексерген.Букатов Е.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қарағанды – 2013

 Инфляция

 

      Инфляция ол ақша қалай пайда болды, ол да солай пайда болды, тіпті қызметі де ақшамен байланысты.  Инфляция ол макроэкономиканың тұрақсыз бір аспектісі болып табылады. Экономикалық құбылыс ретінде инфляция көптен бері өмір сүріп келеді. «Инфляция» термині (латынның inflation сөзінен шыққан, - кебіну, ісіну)алғаш рет Солтүстік Американың азамат соғысы жылдары  пайдаланыла бастады, қағаз долларының қисапсыз көп шығарылуымен байланысты болып келді. Бұл термин Англияда және Францияда қолданыла бастады. Бұл ұғым экономикалық әдебиеттерде бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін XX ғасырдың 20 жылдары жазыла бастады. Инфляцияның жалпыға ортақ дәстүрлі анықтамасы – бұл айналыс сферасының қағаз ақша массасымен көбеюі, оның құнсыздануы, соған байланысты тауарларға бағаның өсуі, ақшаның сатып алу жарамдылығының төмендеуі.Инфляция үдерісінде артық көп ақшаның шығарылуына байланысты ақша айналысының заңы бұзылады. Инфляциялық процестер барынша сабақтас:

• Шаруашылық процестерді реттеумен;
• Үнемдеулерді милитарландырумен;
• Жұмыссыздықтың үлкеюімен;
• Ортақ өніммен нақты көлемнің арасындағы диспропорцияларымен сабақтас болып келеді. ^[1]

     XX ғасырдың орта шенінде қағаз ақшалардың алтынға   айырбасталуы  қысқартыла бастады. Бұл экономиканы ақшалай үндеулерді тұрақты қамтамасыз етуге әрекеттенген антиинфляциондық тетігінен айырды. Бүгін инфляция барлық елдерде  барлығына ортақ және созылмалы сипат алды. Инфляция - бұл ақшалай жүйенің кризисті күйі.Қазіргі таңда инфляция ақшалардың сатып алушылық  қабілеттілігінен  құлауымен ғана емес, нәтижесінде  бағалар өсулері, және елдің экономикалық дамуына әсерін тигізеді. Инфляцияның басты себептері:

• Халық шаруашылығы және әр түрлі салалалар арасындағы диспропорциялармен;
• Жинақтаумен және ұсыныспен;
• Мемлекеттердің табыстарымен және шығыстарымен;
• Ақшалай массасымен және шаруашылық қажеттіліктерімен байланысты болып келеді.

     Ұзақ уақыт бойы инфляция ақшаның құнсыздануы және тауар бағасының өсуі болып түсіндіріп келді.Алайда оны тек қана ақша феноменіне ғана жатқызуға болмайды, себебі ол рыноктық шаруашылықтың түрлі сфераларындағы ұдайы өндірістің сәйкессіздігінен туатын әлеуметтік-экономикалық құбылыс. Инфляция көптеген елдердің экономикасының дамуына өте зор әсерін тигізуде.Инфляция түрлерін былайша ажыратуымызға болады. Бағаның өсуіне қарай: баяу, өршімелі, әсіре инфляция; бағалар өсуінің теңгерімділік дәрежесіне қарай: баланстандырылған, болжаулық, күтілген, күтілмеген; шығу мен пайда болу орнына қарай: импортталынған, экспортталынған. Милитаризм секілді фактор инфляциялық процесті дамытуда ерекше орын алуда. Ол инфляциялық механизмді тек соғыс сәттері ғана емес, сонымен қатар бейбітшілік уақытта да қозғалысқа келтіруде.

           Қоғамдық өндірістер құрылымды деформациялап жатыр және көптеген бағыттар бойынша инфляцияға әсер етіп жатыр :

       1. Ұлттық әскери мақсаттарға қоғамдық байлықтарды өнімсіз тұтыну ол қоғамыдық байлықты жоғалуды білдіреді.

       2. Әскери шығыстардың   Өсуі - бұл мемлекеттік бюджеттің тапшылығы мен мемлекеттік парыздың ұлғаюының негізгі себептерінің бірі болып табылады. бұл бір мемлекеттік парыздан мемлекеттік бюджеттен және үлкеюден дефициттен негізгі себептерден. Түпкі есепте инфляция,  салық және қарыздармен қатар ,  әскери шығыстарды қаржыландыруда қызмет көрсетіп жатыр. Қаржы мен инфляцияның өзара байланысын инфляцияның кеі тұрпаты бойынша бақылауға болады: сұраным инфляциясы яғни бұл тұтынушылар тарапынан болса, келесі шығындар инфляциясы ол өндірушілер тарапынан болып келеді. Бірінші жағдайда, тауарлар мен қызметтерге сұранымның өсуінің салдары, екінші жағдайда, қызметтерге тарифтердің өсуіне жұмсалатын шығындардың көбеюі инфляцияны тудырады. Инфляцияның салдарлары:

• Халықтың шаруашылық жүргізуші субьектілердің, мемлекеттік нақты табыстарын қысқарту;
• Инвестицияны қысқарту;
• Экономика басқарылымының нашарлауы;
• Ғылыми техникалық прогресті оқшаулау

    Жалпы инфляцияда инфляциялық шиыршық деген түсінік бар, яғни бұл кезде өндірісте тұтынылатын компоненттер бағаға, еңбекке ақы төлеудің өсуә нәтижесінде шығындардың көбеюі шығарылатын өнім құнының артуына соқтырады, мұндай өнімді тұтыну жалақыысының және экономиканың шектес секторларында материалдық шығындардың қосымша өсуін талап етеді және осылайша шексіздікке кете береді оны мына сызбанұсқадан көруге болады:

 

 

 

 

            

 

 

 

     Мыналардың нәтижесінде сұраным инфляциясын жоюға болады:

     1. Орталық банктің қолма қол ақшасын қысқарту арқылы айналсытағы ақша массасының көлемін қысқарту;

     2. Барлық кредиттік ресурстарды қымбаттату

      3.Кредиттік банкттердің экспансиясын шектеуге жету үшін Орталық банктің коммерциялық банктерге резервтік талаптарын арттыру.

      4.Сондай мақсаттардағы Орталық банктің кредиттерін қысқарту.

      Ал мына нәтижелердің нәтижесінде инфляцияның екінші түрін шығындар инфляциясын жою проблемасы күрделірек болып келеді:

• Жалақыны көбейту;
• Ұйымдық сипаттиағы себептер бойынша шаруашылық механизмінің бұзылуын байланысты еңбек өнімділігінің төмендеуі;
• Шикізат және энергетикалық ресурстар иелерінің инфляциялық тосулары, осыған қарай олар өндірістің бастапқы өнімдеріне бағаны көтереді.

     Жалпы қорытындылай  келетін болсам, инфляция дегеніміз-бұл  тауарлар мен қызметтерге өсуінде  көрінетін ақшаның құнсыздануы.Көптеген  елдерде бұл инфляция өткір  мәселелерінің бірі болып отыр. Әлемнің ешбір елі тұрақты мемлекеттік валютасын бірқалыпты ұстай алмайды.Халықтар өзінің жиған тергендерінен инвестициялар жасап, коммерциялық бағытпен кету үшін ел арасында ұлттық ақша бірлігіне деген сенімі болуы тиісті. Ұлттық валютаның тұрақты болуына бірден бір жол болып мемлекеттік бюджеттік саясат саналады.

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер.

 

1. Ақша, несие, банктер теориясы: Оқулық. — Алматы: Жеті жарғы, 2011. ISBN 978-601-288-026-7