Кәсіби аурулар мен олардың профилактикасы

Кәсіби  аурулар мен олардың профилактикасы

  
Кәсіби аурулар– белгілі бір мамандыққа байланысты кәсіпорынның зиянды әсерінен болатын кесел. Кәсіби аурулар кәсіпорындардағы санитарлық-гигиеналық ережелердің дұрыс орындалмауынан, тағы басқа әсерінен пайда болады.  
Мысалы, шаң-тозаңы көп жерде жұмыс істеген адамның өкпесі пневмокониозға (өкпені шаң басу), ал радиоактивтіпрепараттармен жұмыс істейтіндер сәуле ауруына шалдығады.

Келесідей кәсіби ауруларды тудыратын  факторлар болады:

 

1. Химиялық факторлардың  әсерінен болатын;

2. Шаң-тозаң әсерінен болатын;

3. Физикалық факторлардың себебінен болатын;контактты ультрадыбыстың әсерінен болатын аурулар; электромагниттік сәулелену мен лазерлік шашыраңқы сәулеленудің әсерінен болатын аурулар; атмосфералық қысымның өзгеруінен болатын аурулар; қолайсыз ауа райы шарттарында болатын аурулар;

4. Артық күш жұмсаудан болатын;тірек-қозғалысты аппараттың аурулары; дауыс аппараты мен көру мүшесінің аурулары;

 

5. Биологиялық факторлардың әсерінен болатын аурулар;

6. Кәсіби аллергиялық аурулар.

 

Аурулар

 

шиеленіскен (острые)

 

Созылмалы (хронические)

          Діріл әсерінен болатын ауру

 

  Дірілдеу (вибрация)- денеде айнымалы күш әсерінен пайда болатын кіші-гірім механикалық тербелістер. Дірілдеу жер бетімен толқындар арқылы таралады. Адам ағзасына ұзақ уақыт діріл әсер ету салдарынан пайда болатын ауыру. Бұл ауыры әдетте құрылысшыларда, машинисттерде, тігін машинасымен қолданатын тігіншілерде яғни дірілдейтін құралдармен жұмыс істейтін жұмысшыларда пайда болады.

 Осы құралдардың көбін қолда ұстауға тура келеді. Ал адамның қолы дірілге қатты сезімтал болып табылады. Секундына 35 тербелістен артық діріл әсер етсе, жергілікті діріл ауыруы пайда болады. Сонымен қатар жергілікті діріл көліктің ішінде келе жатқан адамдарда болу мүмкін.  
 
 

Діріл ауыруларының даму кезеңдері алты айдан тоғыз айға дейін созылуы мүмкін (діріл күштілігіне байланысты).

 Діріл ауыруының негізінде жүйке жүйенің әр түрлі бөліктерінде дами алатын парабиоз процессі жатыр. Ең алдымен қол рецепторлары зақымдалады. Потологиялық процесс рецепторлардан перифериялық жүйкеге өтеді. Омыртқа араларында парабиотикалық өзгерістер болуы мүмкін.

Алдын алу шаралары. 

 

 

Жалпы діріл әсерін төмендету қажет. Ол үшін станоктардың, көліктердің, тігін машинасының бір сөзбен айтқанда діріл әсері бар құрылғылардың конструкциясын жақсарту керек. Дірілдің жер арқылы берілуін шектеу қажет.

            Емдеу

 

Діріл ауыруларының белгілерін байқаған соң, бірден, ауырған адам діріл механизміне байланысты жұмысын уақытша немесе мүлдем доғаруы керек. Ауырған адам физиотерапиядан өтуі керек, кеуде бөлігін ультракүлгін сәулелендіру, басты диатермогальванизациялау, қолды дарсонвализациялау керек. Сонымен қатар массаждың көмегі өте зор.

 Қоданылатын дәрі-дәрмектер: ганглиоблокатор, тиамина хлорид, цианокобаламин, аскорбин қышқылы т.б.

                      
Шу әсерінен болатын ауру

 

  Өндірістік орталардағы қолайсыз факторларға шу жатады. Адам ағзасына олардың әсері ең алдымен жаңа жоғары өнімді құралдарды қолдану кезіндегі  әртүрлі станоктар мен агрегаттардың жоғары жылдамдықта жұмыс істеулерімен байланысты. Насостар, компрессорлар, трубиналар, пневматикалық құралдар, станоктар және тағыда басқа қозғалыстағы құралдар шудың көзі болып табылады. Сонымен қатар, соңғы жылдардағы қаладағы транспорттардың көбеюіне байланысты, қолайсыз факторлар ретінде шудың әлеуметтік маңызы да зор. Шудың шекті бекітілген шамасы 80 дБ.

Шудың әсерінен адам ағзасында ең алдымен есту, жүйке, жүрек тамыр жүйесінің өзгерістері дамиды. Олардың айқындылығы шудың параметрлеріне, шу жағдайындағы жұмыс ету стажына, жұмыс уақытындағы шудың ұзақтығына және ағзаның сезімталдығына байланысты.

Алды-алу шаралары

 

Шудан қорғайтын  құлаққа арналған тығындарды,наушниктерді,дулығаларды пайдалану.

 

Одан басқа дәрігер мидағы қан айналымды ,жасушадағы және тері метаболизмін жақсартатын (В,А,Е топтағы витаминдер) дәрілерді тағайындайды.

  
 

                
Тереңдік  сүңгуірлер  
(водолазы)

 

 Егер сен сүңгуір болсаң,онда сен жоғары қысым зонасында боласың. Осының салдарынан декомпрессионды (кессонды) ауру дамуы мүмкін.

Егер  қолайсыз жағдай орын алса, онда декомпрессиядан  кейін бірнеше минут немесе бірнеше  күнде   кейін қайғылы оқиғаларға әкеліп соқтыруы мүмкін.

Сонымен қатар декомпрессионды жарақаттардың  жеңіл формалары, бірнеше рет  болған болуы мүмкін,

олар созылмалы түрде жалғасатын түрлі органдардың зақымдануына алып келеді өкпе ісігіне,бауырдың майлы дистрофиясына,бас және омыртқа миында жұмсақ беттердің,деформацияланған остелартрозға).

  
 
 

              Алдын-алу

 

 

Техника қауіпсіздігін қатаң сақтау.

Егер де оқыс жағдай болып қалса, ондағы ең тиімді емдеу әдісі – рекомпрессия, яғни қысымды жоғарылату, оның кейінгі баяу төмендеуімен.

                 Қызбалық (Горячность)

 

Шыны үрлеуші,үста(стеклодув, кузнец). Ыстық цехтарда үздіксіз еңбек ететін адамдар, ұзақ уақыт бойында көп мөлшердегі жылудың ағзаға келуі нәтижесінде жылулық жарақат алады.

  Құрғау, зат алмасу процесінің токсикалық заттардың түзілуімен жүретін бұзылуы, вегетативті –эндокарионды  бұзылулар мен су-тұздық зат алмасудың бұзылуы.

Созылмалы жылулық зақымдануда: анемия, демікпе, төмен артериалдық қысым,тахикардия,жүрек бұлшық етінің дистрофиясы,ас қорытудың нашарлауы.

  
 
 
 

             Алдын-алу

 

Жылулық зақымдану  белгілері байқалғанда- жылы душ (+ 26-27°C 5-10 мин), басқа суық су құю,жиі су ішу және толққанды тыныштық. Сонымен қатар жұмыс берушілер жұмысшыларын  жеке басты қорғау заттарымен толыққанды қамтамасыз етуі тиіс және еңбек пен демалыс режимін сақтау керек.

  
 

Пайдалы қазбаларды өндіру барысында туындайтын аурулар

 

 Шахташы-көмірші:

Өкпе антракозы.  
   Алдымен өкпеде ұсақ қара пигменттің ошақтары –антрацитті дақтар пайда болады. Содан келе олар көбейе бастайды, өсіп өзара байланыса бастайды,ол өз кезегінде тыныс алуды қиындатады.

Бұл кезеңде антракозды қара чахотка деп те атайды. Аурудың  соңында адам өкпесі қара тұтқыр сұйықтықпен  толтырылғын,ара ұяшықтарына  ұқсас  болып келеді.

Осы себептерден  өкпе-жүрек жетіспеушілігінің салдарынан,немесе пневмониядан көз жұму қаупі бар.

  
 
 

             Алдын-алу

 

 

 

 Антракоз егер  адам көмір шахтасында жұмыс істеу стажы 10 жылдан асып кетсе,пайда болады.

 

Бұл мамандықты ауыстыру туралы ойлануға жетерліктей уақыт.

  
 

                         Аяқ аурулары

 

   Жол полициясы инспекторы,күзетші немесе шаштараз қызметкерлері мамандықатыр көбінде шалдығады аяқ ауруларына.

 

Аяқтағы тамырлардың  варикозды ұлғаюы.

  
Тозған тамырларды ота жасау арқылы алып тастау.

          Алдын алу

 

 

Мүмкіндігінше көп  тұрмау керек. Ары бері жүріп, отырып, ең жақсысы ақты жоғары көтеріп койып  жату. Көп жүзу керек.

 

Қажетінше дәрігер-флеболог тағайындап берген витаминдер мен басқа да дәрілік препараттарды қабылдауды ұмытпау керек.   

   Үлкен жауапкершілік сезімінен болатын аурулар

 

  Топ-менеджрлер (бастық, шенеунік, іскер адамдар). Үздіксіз стресс.

 

Егреде стресстерді басқарып үйренбесек,біздің гипертония,жүрек аурулары, жүйке ауруларына шалдығу қаупі бар.

 

Қиын жағдайларда  – инфаркт немесе инсульт.

                 Алдын-алу

 

  Белгілі бір әдістер көмегімен шаршаңқылықты басуды үйрен.

Терезенің ар жағындағы аспанға қарау немесе аққан суға қарау жақсы көмектеседі.

Тыныс алу жаттығуларының кешенін үйреніп ал. Көзіңді жұмып, ауаны асықпай мұрын арқылы денеңе жинап ал,өкпені толтыра, содан кейін асқпай баяу шығар, сол арқылы барлық қиындықтар мен жаман ойлар кетті деп ойлай отыр. Жаттығуды 10 рет қайтала.

  
 

 Бір орында көп уақыт бойы отыру салдарынан  болатын ауру.

 

   Экономист, бухгалтер.

 

Остеохондроз  — омыртқа дисктері арасындағы дистрофия (көбінде мойын бөлігінде).

Дәл отырған қалыпта  омыртқаға максималды көп жүктеме түседі, сол себептен омыртқа аралық дисктердің азық сіңіруі нашарлайды. 
Бұл жағдайлар асқын дамып кетуі, При самом пессимистичном развитии событий —жамбас бөлік мүшелердің функцияларының бұзылуы,импотенция,омыртқа аралық жарық, сал ауруы.  
 
 

                Алдын-алу

 

Остеохондроздың алдын алудың ең тиімді жолы –жүзу, әсіресе арқада болып табылады.

 

Адам денесі ілулі күйінде біраз жеңілденеді де,осыдан бел омыртқаға жүктеме азады,сонымен қатар арқа бұлшық еттері де шынығады.

Жұмыста әр екі сағат сайын орындықтан тұрып,қарапайым жаттығулар кешенін жасау керек.

 

 Қазақстанда кәсіби аурулардың мынадай түрлері жиі кездесіп отыр (2012 жыл)

 

Профессиональные заболевания и их профилактика

Профессиональные заболевания и их профилактика

Профессиональные заболевания и их профилактика

Профессиональные заболевания и их профилактика

Профессиональные заболевания и их профилактика

 

 

 

 

 

Профессиональные заболевания и их профилактика

Профессиональные заболевания и их профилактика

Профессиональные заболевания и их профилактика

Профессиональные заболевания и их профилактика

Профессиональные заболевания и их профилактика

тыныс алу органдарының;

діріл ауруы;

қимыл-қозғалыс жүйесінің бұзылуы;

есту органдарының зардаптануы;

инфекциялық жұқпа аурулар;

Профессиональные заболевания и их профилактика

Профессиональные заболевания и их профилактика

Профессиональные заболевания и их профилактика

Профессиональные заболевания и их профилактика

Профессиональные заболевания и их профилактика

тыныс алу органдарының;

діріл ауруы;

қимыл-қозғалыс жүйесінің  бұзылуы;

есту органдарының зардаптануы;

инфекциялық жұқпа  аурулар;