Нерв жүйесі мен ми қабықтарының ісіктері

Нерв жүйесі мен ми қабықтарының ісіктері

        Нерв жүйесінің ісіктері алуан түрлі. Олар нерв жүйесінің орталық, вегетативтік шеткі элементтері мен осы жүйенің құрамына кіретін мезенхималық элементтерден қалыптасады. Нерв жүйесінің ісіктері толық және шала жетілген, яғни қатерсіз және қатерлі түрлерге жіктеледі. Дегенмен, мида немесе жұлында дамыған ісіктердің барлығы да қатерлі, өйткені баяу өскеннің өзінде де олар тіршілік үшін маңызы зор орталықтарды қысып, қызметін бұзады.

        Нерв жүйесі  ісіктерінің ерекшеліктері:

1. Нерв жүйесінде кездесетін көптеген қатерсіз ісіктер айналасындағы тіндерге ене шекарасыз өседі. Экспансивтік өсу тек кейбір ми қарыншаларының ішіне қарай өсетін (эпендимома, хориоидпапиллома) үшін ғана тән.
2. Белгілі бір көлемге жеткен соң ісіктер қатерсіз, қатерлі екендігіне қарамастан бір типтегі клиникалық белгілер береді.
3. Нерв жүйесінің қатерлі ісіктері негізінен ми көлемінде ғана метастаздар береді.
4. Орталық нерв жүйесі ісіктерінің көпшілігі камбиалдық элементтерден дамитын дизонтогенездік ісіктер тобына жатады.

    Орталық нерв  жүйесінің ісіктері: нейроэктодермалық  және ми қабықтарының ісіктері  деп екі топқа бөлінеді.

Нейроэктодермалық ісіктер

        Ми мен жұлынның нейроэктодермалық ісіктері нейроэктодермалық туындылардан құрылып, органспецификалы болады. Нейроэктодермалық ісіктер: астроциттік, олигоденроглиялық, эпендималық және хориодэпителийлік; нейрондық; шала толысқан және эмбриондық деп бөлінеді.

      Астроциттік ісіктер. Қатерсіз астроцитома ересектерге қарағанда жас балаларда көбірек кездеседі. Ол мишықта, ми бағанында және 3 қарыншада жайылмалы немесе түйін түрінде өседі. Ісік арасында кисталар пайда болады. Астроцитоманың фибриллярлық, протоплазмалық және фибриллярлық-протоплазмалық түрлерін ажыратады. Фибриллярлық астроцитома глиялық талшықтардан құралған қатты ісік, жасушалары аз. Протоплазмалық астроцитома негізінен ірі, цитоплазмасы біртекті, көп өскінді жасушалардан түзілген, кейде олардың арасында алып жасушалар да кездеседі. Фибриллярлық-протоплазмалық астроцитомада глия талшықтары мен астроциттер біркелкі орналасқан.

       Қатерлі астроцитома жасушалар полиморфизмімен және митоздар санының көптігімен сипатталады. Ісікте некроз ошақтары да кездеседі.

       Олигодендроглиялық ісіктер. Олигодендроглиома сирек кездесетін ісік. Ол негізінен аралары өте жақын, ядросы ірі, домалақ, ал ядро айналасында түссіз аймағы бар жасушалардан түзіледі. Ісік көбінесе мидың ақ затынан, кейде үшінші қарыншалардан өсіп шығады. Қатерлі олигодендроглиома үшін жасуша атипизмі, митоздар тән.

      Эпендималық ісіктер мен хориоидтық  өрім ісіктері. Эпендимома ісігі ми қарыншаларын астарлап жатқан эпендима жасушаларынан түзілген. Эпендимома негізінен 4 қарыншада, өте тығыз, диаметрі 4-6 см түйін түрінде өседі. Кесіп қарағанда ақшыл сұр түсті. Эпендимоманың жасушалы, өскінді және эпителийлі түрін ажыратады. Эпендиманың бірінші түрінде жасушалар қан тамырларының кемерін айнала күн сәулесі тәрізді жайғасып, жалған розеткалар түзеді. Эпендимоманың екінші түрі ісік жасушаларымен астарланған әр түрлі қуыстар мен өзектер түзуімен сипатталады. Оның қатерлі түрін эпендимобластома деп атайды.

       Хориоидтық папиллома сыртқы беті бүртіктене өскен цилиндрлік немесе текшелі эпителий жасушаларынан түзілген қатерсіз ісік. Қатерлі хориоидтық папиллома ірі, әр түрлі көріністегі атипиялық эпителий жасушаларынан түзілген, олардың арасында митоздар көп.

       Нейрондық ісіктер. Бұл ісіктер өте сирек кездеседі. Оларға ганглиоцитома, ганглионейробластома жатады.

        Ірі жетілген ганглиоздық жасушалардан құралған қатерсіз ісікті ганглиоцитома деп атайды. Бұл ісік негізінен 3 қарынша түбінде орналасады. Ганглионейробластома ганглиоздық жасушалардан дамитын қатерлі ісік, жасушалар арасында атипизм, полиморфизм басым. Нейробластома балаларда кездесетін өте қатерлі, көптеп метастаз беретін ісік. Ісік жасушалары ірі, ядролары көпіршіктенген, митоздар көп.

       Өте жетілмеген және эмбриондық ісіктер. Эмбрион кезеңімен байланысты ісікке медуллобластома жатады. Бұл ісік әдетте мишықтың құрт тәрізді бөлігінде орналасып, негізінен балалар үшін тән. Медуллобластома жұмсақ, қызғылт-сұр түсті, айналасындағы тіндерге шекарасыз өсіп кіретін қатерлі ісік. Осы ісікті түзуші өте майда, ядролары домалақ не сопақша жасушалар жалған розеткалар немесе ырғақты құрылымдар түзеді. Қыз балаларға қарағанда ұл балаларда 2-3 есе жиі кездеседі.

      Дифференциациясы өте төмен ісіктерге глиобластома жатады. Ол глия элементтерінен өсіп шығатын аса қатерлі ісік, 40-50 жастағы адамдарда жиі кездеседі. Өте тез өсуіне байланысты ісікте некроз және қан құйылу ошақтары пайда болады, сондықтан оның түсі шұбарала.

Ми қабықтарының ісіктері